Ελλάδα & επενδυτική βαθμίδα: Η σημασία της για το Χρηματιστήριο και τον απλό πολίτη

Ο όρος επενδυτική βαθμίδα έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας τον τελευταίο χρόνο και η ανάκτησή της από την ελληνική οικονομία, αρχικά από τον Οίκο DBRS τον Σεπτέμβριο και αργά το βράδυ της Παρασκευής από τον περίφημο Standard and Poor’s (ενώ και ο «σκληρός» Moody’s προχώρησε σε διπλή αναβάθμιση του αξιόχρεου της Ελλάδας, χωρίς όμως να «δώσει» τη βαθμίδα), πανηγυρίστηκε δεόντως και δικαίως από την κυβέρνηση, η οποία είχε δεσμευθεί για τη συγκεκριμένη

Πώς ορίζεται όμως αυτό, με απλά και κατανοητά λόγια, για έναν μέσο πολίτη και μικρομεσαίο επιχειρηματία; Πόσες διαβαθμίσεις έχει η επενδυτική βαθμίδα και από ποιους καθορίζονται; Τελικά, γιατί θα πρέπει να ενδιαφέρει ένα απλό νοικοκυριό και μια σχετικά «μικρή» επιχείρηση;

   Η επενδυτική βαθμίδα είναι το επίπεδο της πιστοληπτικής αξιολόγησης μιας χώρας πάνω από το οποίο υπάρχει σχετικά χαμηλός κίνδυνος χρεοκοπίας για την κρατική της οντότητα. Οι διαβαθμίσεις πάνω από το επίπεδο αυτό καθιστούν τη χώρα ελκυστικό επενδυτικό προορισμό, ενώ κάτω από αυτό αντανακλούν χαμηλή πιστοληπτική επιφάνεια.

   Κάθε βαθμίδα πιστοληπτικής ικανότητας ουσιαστικά σηματοδοτεί σε ένα δανειστή ή επενδυτή την πιθανότητα να μπορέσει η χώρα που εκδίδει ένα ομόλογο να ανταποκριθεί στις δανειακές της υποχρεώσεις χωρίς τον κίνδυνο στάσης πληρωμών.

Συνεπακόλουθα, οι αξιολογήσεις πιστοληπτικής διαβάθμισης χρησιμοποιούνται επίσης για τον προσδιορισμό των επασφαλίστρων κινδύνου, των γνωστών πλέον σε όλους spreads, και κατά συνέπεια των επιτοκίων των τίτλων που εκδίδονται, καθώς ακόμη και του ύψους των εγγυήσεων που μπορεί ζητηθούν για τη χορήγηση ενός δανείου.

Ποιους παράγοντες λαμβάνουν υπόψιν οι διεθνείς οίκοι για την αξιολόγησή τους

Οι διεθνείς οίκοι πιστοληπτικής αξιολόγησης λαμβάνουν υπόψιν το ευρύτερο οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον μια χώρας, προκειμένου να την κατατάξουν σε μία πιστοληπτική βαθμίδα.

Όπως είχε αναφέρει σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη επί του θέματος στο ΑΠΕ/ΜΠΕ και στον δημοσιογράφο Αλέκο Λιδωρίκη ο Chief Economist της Alpha Bank, Παναγιώτης Καπόπουλος, οι παράγοντες που εξετάζουν οι οίκοι αξιολόγησης προκειμένου να κατατάξουν το αξιόχρεο μιας οικονομίας σε μια συγκεκριμένη βαθμίδα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την πολιτική σταθερότητα, την μακροοικονομική κατάσταση (ανεργία, πληθωρισμός, μεταβλητότητα εξαγωγών ή εξάρτησή τους από ένα προϊόν κ.λπ.), την αναπτυξιακή δυναμική της οικονομίας, την αποτελεσματικότητα της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης, τις επιδόσεις των δημόσιων οικονομικών (φορολογικά έσοδα και κρατικές δαπάνες) και τη βιωσιμότητα του δημοσίου χρέους, το εξωτερικό ισοζύγιο, καθώς και την ποιότητα των θεσμών (π.χ. υγεία, εκπαίδευση, δικαστικό σύστημα). Επιπροσθέτως, για χώρες όπως η Ελλάδα οι οποίες βρίσκονται σε μια πορεία προς την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η πρόοδος των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, όπως και η συμμόρφωση με τους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν τεθεί.

Γιατί να ενδιαφέρει τον μικρομεσαίο επιχειρηματία και το «απλό» ελληνικό νοικοκυριό;

Ο λόγος και πάλι στον Π. Καπόπουλο, τον επικεφαλής οικονομολόγο της μεγάλης συστημικής τράπεζας: «Η αναβάθμιση της πιστοληπτικής επιφάνειας του ελληνικού Δημοσίου μειώνει το κόστος άντλησης κεφαλαίων για τα ελληνικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Ο φθηνότερος δανεισμός για τις τράπεζες θα μετακυληθεί και στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, μειώνοντας και για αυτά το κόστος δανεισμού, αμβλύνοντας σημαντικά την επίδραση της συσταλτικής νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ».

Η μεγάλη σημασία της επενδυτικής βαθμίδας για το Χρηματιστήριο Αθηνών

Η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας έχει ανοίξει τον δρόμο για την επάνοδο του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις ανεπτυγμένες αγορές, γεγονός που αναμένεται να γίνει προς τα τέλη του 2024, με αρχές του 2025.

Εκτιμάται ότι μερικούς μήνες μετά την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας οι οίκοι θα θέσουν το Χ.Α. σε «watch list για αναβάθμιση», το οποίο και θα αποτελέσει αρκετά σημαντικό «σήμα» για την ενίσχυση των θέσεων των επενδυτών στις ελληνικές μετοχές.

H επάνοδος του Χρηματιστηρίου στις ανεπτυγμένες αγορές είναι ένα στοίχημα καθοριστικής σημασίας, καθώς είχε χάσει προ δεκαετίας, λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης και της υποβάθμισης του αξιόχρεου της χώρας, τη θέση του στους δείκτες των ανεπτυγμένων αγορών, με αποτέλεσμα έκτοτε η ελληνική αγορά να αντλεί κεφάλαια μόνο από τη μικρή «λίμνη» των επενδυτικών χαρτοφυλακίων και hedge funds που τοποθετούνται σε αναδυόμενες αγορές, κάτι το οποίο επηρεάζει αρνητικά τη συναλλακτική δραστηριότητα και τις αποτιμήσεις των μετοχών.

Οι παράγοντες που οδήγησαν στην αναβάθμιση από την S&P

1. Η σημαντική δημοσιονομική εξυγίανση που έχει επιτευχθεί, η οποία υποστηρίζεται από ταχεία ανάκαμψη της οικονομίας και έχει σαν αποτέλεσμα, η ελληνική κυβέρνηση να υπερκαλύπτει τους δημοσιονομικούς στόχους που η ίδια θέτει.

2. Η καθαρή εντολή που έλαβε η Νέα Δημοκρατία στις εκλογές, η οποία επιτρέπει στην κυβέρνηση να συνεχίσει τις μεταρρυθμίσεις.

3. Η συνεχιζόμενη μείωση του δημοσίου χρέους το οποίο σύμφωνα με την S&P αναμένεται να διαμορφωθεί στο 145% του ΑΕΠ το 2023 και στο 138% το 2026, έναντι 189% του ΑΕΠ το 2020. Ο οίκος σημειώνει ακόμη ότι ενώ το χρέος παραμένει υψηλό, «το προφίλ του είναι ένα από τα πιο ευνοϊκά από όλα τα κράτη που αξιολογούμε καθώς η μέση σταθμισμένη διάρκεια του χρέους της κεντρικής κυβέρνησης ήταν 17,2 έτη στο τέλος Ιουνίου 2023 και οι πληρωμές τόκων αντιστοιχούν σε σχετικά χαμηλό (5,6%) ποσοστό των εσόδων της γενικής κυβέρνησης».

Σημειώνεται ακόμη το υψηλότερο ποσοστό ανάπτυξης σε σχέση με τις άλλες χώρες της ΕΕ, παρά τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών. Αυτό συνέβη λόγω των επιδόσεων ρεκόρ στον τουρισμό, της αύξησης των επενδύσεων, της μείωσης της ανεργίας και της βελτίωσης της χρηματοδότησης της οικονομίας. Επίσης, ότι ο πληθωρισμός αρχίζει να εξομαλύνεται και βαδίζει προς τον (δύσκολο πάντως) στόχο της ΕΚΤ για επίπεδα κάτω του 2%.

DBRS, ολίγον από… Moody’s, Standard and Poor’s και το επόμενο μεγάλο ραντεβού της χώρας μας με την επενδυτική βαθμίδα είναι την 1η Δεκεμβρίου, όταν θα επαναξιολογηθεί από τον Οίκο Fitch (τρέχουσα αξιολόγηση BB+ σταθερό outlook). Σύμφωνα με τους κανόνες συμπερίληψης για τους δείκτες ομολόγων EGB που παρακολουθούνται ενεργά, απαιτείται αξιολόγηση IG από τουλάχιστον δύο από τους τρεις οίκους αξιολόγησης (Moody’s, S&P, Fitch) για να αρχίσουν να περιλαμβάνονται τα ελληνικά ομόλογα σε ορισμένους εξ αυτών και η αισιοδοξία είναι διάχυτη ότι σε 40 ημέρες από σήμερα θα μπορούμε να πούμε με κάθε επισημότητα ότι η Ελλάδα έπαψε να είναι πια ο παρίας της διεθνούς οικονομίας και βγήκε πανηγυρικά από την οικονομική κρίση!