Επιτακτική ανάγκη ο Χρηματοπιστωτικός Εγγραμματισμός

Ο χρηματοπιστωτικός εγγραμματισμός επιτυγχάνεται μέσω της χρηματοπιστωτικής εκπαίδευσης και δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να αναλαμβάνουν τον έλεγχο του οικονομικού τους μέλλοντος. Όταν οι άνθρωποι κατανοούν πώς να σχεδιάζουν τον προϋπολογισμό τους, να αποταμιεύουν για έκτακτα και αναπάντεχα γεγονότα και να επενδύουν για το μέλλον, είναι καλύτερα εξοπλισμένοι να αντιμετωπίζουν οικονομικές κρίσεις, ενώ μπορούν να εκμεταλλευτούν διάφορες ευκαιρίες για ανάπτυξη.

Ο Οργανισμός για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (ΟΟΣΑ) ορίζει τον χρηματοπιστωτικό εγγραμματισμό

ως τον συνδυασμό χρηματοπιστωτικής συνειδητοποίησης, γνώσης, δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών απαραίτητων για τη λήψη ορθολογικών χρηματοπιστωτικών αποφάσεων και κατ’ επέκταση για την επίτευξη προσωπικής ευημερίας.

Διαβάστε εδώ το Business Voice Week

Με στόχο να παρουσιάσει την Εθνική Στρατηγική Χρηματοοικονομικoύ Εγγραμματισμού για την Ελλάδα και το πώς αυτή μπορεί να βοηθήσει το σύνολο του πληθυσμού της χώρας, και κυρίως τις ευάλωτες ομάδες, να αποκτήσουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται για τη λήψη αποτελεσματικών οικονομικών αποφάσεων, η Ελληνική Ένωση Τραπεζών διοργάνωσε συνέδριο Χρηματοπιστωτικού Εγγραμματισμού την Τρίτη 16 Απριλίου 2024.

Η υποδιοικήτρια της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνα Παπακωνσταντίνου, ανέφερε στο συνέδριο, ότι η χρηματοοικονομική εκπαίδευση έχει αναδειχθεί σε αναγκαίο εφόδιο και θεμελιώδη δεξιότητα για όλους τους πολίτες, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης και ηλικίας.

Στο σημερινό περιβάλλον των ραγδαίων αλλαγών και της διάχυτης αβεβαιότητας παγκοσμίως, οι δεξιότητες του χρηματοοικονομικού εγγραματισμού καθίστανται ακόμη πιο απαραίτητες και η ανάγκη διαρκούς αναβάθμισής τους επιβεβλημένη. «Είναι επομένως σημαντικό ο σχεδιασμός της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης να ακολουθεί μια ολιστική προσέγγιση διά βίου μάθησης, που δεν σταματά στην πύλη του σχολείου» πρόσθεσε.

Συνέχισε τονίζοντας πως οι χρηματοοικονομικές γνώσεις συμβάλλουν στον σωστό προγραμματισμό της αποταμίευσης, συμπεριλαμβανομένης της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, ώστε να διασφαλίζεται η ανθεκτικότητα των νοικοκυριών τόσο σε βραχυχρόνιες διακυμάνσεις του εισοδήματός τους, όσο και μακροπρόθεσμα κατά τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους. Τα νοικοκυριά που διαθέτουν αυτές τις γνώσεις είναι σε θέση μέσω των επενδυτικών τους αποφάσεων να εξασφαλίζουν τις καλύτερες δυνατές αποδόσεις για τις αποταμιεύσεις τους.

Ακόμα, ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός συνδράμει και στο έργο για την πράσινη μετάβαση, μέσω της καλύτερης κατανόησης, από πλευράς των πολιτών, των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των προϊόντων και των υπηρεσιών που καταναλώνουν, των επενδύσεων στις οποίες προβαίνουν και των επιλογών τους σε ασφαλιστικά προϊόντα.

Ο ρόλος της τεχνολογίας

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις και η ταχεία ανάπτυξη των ψηφιακών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών υπογραμμίζουν επίσης και την ανάγκη ενημέρωσης και λήψης μέτρων πρόληψης γύρω από την ηλεκτρονική απάτη. Όπως σημείωσε ο Πρόεδρος του ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών, Γκίκας Χαρδουβέλης, τα περιστατικά απάτης μειώθηκαν το 2023 σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, χάρη στην οργανωμένη ενημέρωση των καταναλωτών. Αντίστοιχες πρωτοβουλίες λοιπόν πρέπει να ληφθούν και γύρω από τη γενικότερη ενημέρωση των πολιτών για χρηματοοικονομικά θέματα.

Η Θεώνη Αλαμπάση, Γενική Γραμματέας Χρηματοπιστωτικού Τομέα, θέλοντας να τονίσει τη σημασία του προγράμματος, ανέφερε πως σύμφωνα με σχετική έρευνα, ένας στους δύο πολίτες δεν χρησιμοποιεί κάποια τραπεζική εφαρμογή ή ένα εργαλείο διαχείρισης χρημάτων για να παρακολουθεί τα έξοδά του. Ακόμα, πάνω από ένας στους τρεις νέους έχει την τάση να ζει για το σήμερα και να αδιαφορεί για το αύριο, θεωρώντας ότι είναι πιο ικανοποιητικό να ξοδεύει χρήματα, παρά να αποταμιεύει για το μέλλον. «Τα ευρήματα αυτά μαρτυρούν την αναγκαιότητα υλοποίησης του προγράμματος χρηματοπιστωτικού εγγραμματισμού και της Εθνικής Στρατηγικής» τόνισε.

Διαβάστε εδώ το Business Voice Week

Η αναγκαιότητα του προγράμματος υπογραμμίζεται και από τα στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου, το οποίο τοποθετεί την Ελλάδα στην 24η θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση όσον αφορά τον χρηματοπιστωτικό εγγραμματισμό. Μόλις το 19% των Ελλήνων κατατάσσεται με υψηλό επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, ελαφρώς υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, και το 29% θεωρείται χρηματοοικονομικά αναλφάβητο. Επομένως, το 52% του ελληνικού πληθυσμού θεωρείται πως έχει μια μέση γνώση, το οποίο όμως εμφανίζεται χαμηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, που αγγίζει το 64%. Μάλιστα, τα ποσοστά αυτά φαίνεται να χειροτερεύουν χρόνο με τον χρόνο.

Ο κ. Χαρδουβέλης, σε μια προσπάθεια να ερμηνεύσει τα αποτελέσματα, φέρνει στο προσκήνιο το γεγονός πως η πρόοδος στην χρηματοοικονομική ενημέρωση αναχαιτίστηκε λόγω της κρίσης, η οποία οδήγησε έναν σημαντικό αριθμό νέων και εγγραμματισμένων ανθρώπων στο εξωτερικό, το λεγόμενο Brain Drain.
Τέλος, βασική αιτία αυτού αποτελεί το γεγονός πως οι τράπεζες, κατά την περίοδο της κρίσης, δεν είχαν ως βασική προτεραιότητα τον χρηματοοικονομικό εγγραμματισμό.

Καθοριστικός ο ρόλος των παρόχων και της εποπτείας

Ο Πρόεδρος ΔΣ της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών σχολίασε πως η κρίση εμφάνισε την έλλειψη βασικών οικονομικών γνώσεων. Υπέθεσε πως αρκετά από τα προβλήματα εκείνης της περιόδου να μην είχαν ανακύψει σε τόσο μεγάλο βαθμό αν οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις διέθεταν έναν πυρήνα βασικών γνώσεων ώστε να μπορέσουν να ανταποκριθούν στις αυξημένες υποχρεώσεις που ανέλαβαν.

Ωστόσο, παραδέχθηκε πως την περίοδο της οικονομικής κρίσης, οι τράπεζες δεν προστάτεψαν τους δανειολήπτες όπως θα έπρεπε και δεν τους προσέφεραν την απαραίτητη καθοδήγηση. Πλέον υπάρχουν ελεγκτικοί μηχανισμοί μέσα στις ίδιες τις τράπεζες, με σκοπό να αποτρέψουν περιπτώσεις «εκμετάλλευσης» δανειοληπτών.

Όπως ανέφερε και η κα Παπακωνσταντίνου «οι πάροχοι χρηματοοικονομικών υπηρεσιών χρειάζεται να προσφέρουν προσβάσιμη, απλή και κατανοητή πληροφόρηση, που θα διευκολύνει την διαδικασία λήψης αποφάσεων και θα υποστηρίζει τη διαφάνεια και τη συγκρισιμότητα των προϊόντων και υπηρεσιών. Ενέργειες που στοχεύουν στην αναβάθμιση των γνώσεων και της χρηματοοικονομικής κατάρτισης των επαγγελματιών που παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες ή πωλούν χρηματοοικονομικά και επενδυτικά προϊόντα και υπηρεσίες συμβάλλουν επίσης στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών στις αγορές κεφαλαίων και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα».

Διαβάστε εδώ το Business Voice Week

Το μουσείο της Τράπεζας της Ελλάδος

Ένα σημαντικό βήμα που έχει κάνει η Τράπεζα της Ελλάδος για να ενισχύσει τον χρηματοπιστωτικό εγγραμματισμό είναι η διαμόρφωση του Μουσείου της, το οποίο περιλαμβάνει πολυάριθμα εκθέματα και εκπαιδευτικά προγράμματα, κατάλληλα και για νεότερες ηλικίες.

Θέλοντας να αναδείξει τον ρόλο, τις λειτουργίες και τη συμβολή της στην αναπτυξιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας, η ΤτΕ παρουσιάζει στο Μουσείο της τη σύγχρονη νομισματική και οικονομική ιστορία της Ελλάδος, από τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του πρώτου νεοελληνικού νομισματικού συστήματος το 1828 έως τη δημιουργία της ζώνης του ευρώ και την ένταξη της χώρας σε αυτήν.

Ακόμα, οι επισκέπτες μαθαίνουν για τα κύρια γεγονότα που επηρέασαν τη διαμόρφωση του ελληνικού νομισματικού συστήματος τα τελευταία 200 χρόνια, για την προοδευτική εξέλιξη του θεσμού των Κεντρικών Τραπεζών από τον 17ο αιώνα μέχρι σήμερα, για τα στάδια της πολύχρονης ευρωπαϊκής πορείας προς την νομισματική ενοποίηση, για τα υπερσύγχρονα χαρακτηριστικά ασφαλείας του ευρώ, αλλά και για τη μεθοδική διαδικασία παραγωγής των νομισμάτων.

Το πρόγραμμα Αλφαβητάρι Οικονομικών της Actionaid σε συνεργασία με την Alpha Bank

Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Αλφαβητάρι Οικονομικών» έρχεται να καλύψει την ανάγκη για οικονομική εκπαίδευση στα σχολεία, επιμορφώνοντας εκπαιδευτικούς και μαθητές σε όλη την Ελλάδα. Το πρόγραμμα ξεκίνησε το Σεπτέμβριο του 2019 και υλοποιείται πανελλαδικά στις τάξεις της Ε’ και ΣΤ΄ Δημοτικού και το Γυμνάσιο, με έγκριση του υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων.

Έως σήμερα έχουν παρακολουθήσει το πρόγραμμα σχεδόν 1.000 εκπαιδευτικοί και 8.000 μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Το πρόγραμμά μας συνεχίζεται και τη νέα εκπαιδευτική χρονιά σε συνεργασία με την Alpha Bank, κάτω από την ομπρέλα προγραμμάτων IQonomy, και έχει σαν στόχο μέχρι και το τέλος του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους να έχει επιμορφώσει 950 εκπαιδευτικούς και να έχουν συμμετάσχει 9.150 μαθητές και μαθήτριες.