Μιλήσαμε με τον υπουργό παιδείας Ανδρέα Λοβέρδο

Στο πρώτο τεύχος της σεζόν, ως φοιτητικό περιοδικό που σέβεται τον εαυτό του, ζητήσαμε από τον Υπουργό Παιδείας να μας κάνει ποδαρικό. Ο Ανδρέας Λοβέρδος που πρόσφατα ανέλαβε τα ινία του Υπουργείου μας παραχώρησε μια εφ όλης της ύλης συνέντευξη, απατώντας σε ερωτήματα που καίνε. Κ. Υπουργέ, μετά τους πρώτους μήνες σας στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας βλέπουμε ότι υπάρχει μεγαλύτερη διάθεση για διορθωτικές κινήσεις στην Παιδεία παρά για αλλαγές, όπως γινόταν τα προηγούμενα χρόνια. Πιστεύετε ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δε χρειάζεται άλλες ριζικές αλλαγές;Από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε την ηγεσία του κρίσιμου αυτού Υπουργείου, κάναμε ξεκάθαρη την πρόθεσή μας και μπορώ να σας παραπέμψω σε σειρά δηλώσεων. Κάθε πράγμα στον καιρό του. Ο πολιτικός πρέπει να συμβαδίζει με το κλίμα και το πλαίσιο της εποχής στην οποία καλείται να δώσει λύσεις. Στις έκτακτες συνθήκες που ζούμε και σε τόσο κρίσιμους τομείς που εξ ορισμού πρέπει να βασίζονται στο μακρόπνοο σχεδιασμό, δε νομίζω πως αυτό που χρειαζόμαστε είναι οι ριζικές αλλαγές, συνήθως υπό μορφή αιφνιδιασμού, που θα ανατρέπουν σχεδιασμούς και προσδοκίες και θα επιτείνουν την ανασφάλεια και τις αντιδράσεις. Κι όλα αυτά, στη λογική κάποιου ενδεχόμενου προσωπικού σχεδιασμού για τη δήθεν «ανεξίτηλη» εγγραφή του επισπεύδοντα πολιτικού στη χορεία αληθινών ή όχι μεταρρυθμιστών. Στη φάση αυτή, δίνουμε αληθινό αγώνα να κρατήσουμε όρθιο το κοινωνικό κράτος. Να λειτουργούν, με κενά και ελλείψεις ναι, αλλά να λειτουργούν, οι υποδομές του. Διορθώνουμε πτυχές της εφαρμοζόμενης εκπαιδευτικής πολιτικής με το ενδιαφέρον μας στην ελάφρυνση του βάρους από την κρίση που δέχονται οι πολίτες και σχεδιάζουμε με προσοχή τις παρεμβάσεις μας. Όσο για τις ριζικές όπως λέτε αλλαγές, όπου κριθούν αναγκαίες, πρέπει να γίνουν σε πλήρη συνεννόηση και συνεργασία με τους θεσμικούς φορείς της Παιδείας. Κι αν ίσως χρειάζονται σε πολλούς τομείς, προσωπικά θα δώσω προτεραιότητα στις παρεμβάσεις στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, στο δημοτικό, που γίνεται η καθοριστική δουλειά για τη διαμόρφωση χαρακτήρων και προσωπικοτήτων.

Κάθε χρόνο βλέπουμε τη χρηματοδότηση των ΑΕΙ να μειώνεται. Για πόσον καιρό ακόμα θα συνεχίζεται αυτό και πως σκοπεύει το κράτος να βοηθήσει τα ιδρύματα που δηλώνουν με κάθε ευκαιρία ότι έχουν φτάσει στα όριά τους;Έχετε δίκιο. Είναι έτσι. Φέτος μάλιστα, μετά την αναγκαία νέα μείωση πόρων προς τα Πανεπιστήμια, είναι γεγονός πως τα περαιτέρω περιθώρια είναι μηδαμινά. Ως μέρος μιας ενίσχυσης προς τα Ιδρύματα, θεσμοθετήθηκε, η δυνατότητά τους να χρησιμοποιούν κονδύλια από το ΕΛΚΕ, με τρόπο διαφορετικό από ό,τι έως τώρα. Ακόμη, οι ΕΛΚΕ αποδεσμεύτηκαν από την Ενιαία Αρχή Πληρωμών. Έτσι επιτυγχάνεται μεγαλύτερη ευελιξία, όπως συμβαίνει διεθνώς. Επειδή, όμως, ακριβώς η πραγματικότητα είναι αυτή που περιγράψατε και την είχαμε καταστήσει σαφή σε όλους, ανακοινώσαμε τη δυνατότητα μιας έκτακτης ενίσχυσης στα Πανεπιστήμια, αφού η πορεία του προϋπολογισμού το επιτρέψει. Πέραν αυτών, είναι γεγονός πως συνολικά οι δαπάνες μας για την Παιδεία παραμένουν εξαιρετικά χαμηλά σε σχέση και με διεθνείς συγκρίσεις (θυμόμαστε και το παλιό αίτημα για το 5% του ΑΕΠ για την Παιδεία), αλλά η συγκυρία που βιώνουμε άφησε πίσω τέτοιες συζητήσεις σε εθνικό επίπεδο. Αυτά πρέπει να επανέλθουν ως πρωταρχικά ζητήματα και να συμφωνηθούν συναινετικά, με τη συνεργασία όλων των δυνάμεων, με προϋπόθεση βέβαια την επιστροφή της οικονομίας σε ρυθμούς ανάπτυξης.

Ποια είναι η στάση και πρόθεση του Υπουργείου Παιδείας σε σχέση με τις εξαγγελίες που είχε κάνει ο κ. Σαμαράς πριν τις Ευρωεκλογές που αφορούσαν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια αλλά και τα φοιτητικά δάνεια;Το πλαίσιο της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι γνωστό και ρυθμίζεται από το άρθρο 16 του Συντάγματος. Για οποιαδήποτε άλλη συζήτηση, προϋπόθεση είναι η έναρξη της ευρύτερης συζήτησης για αναθεώρηση του Συντάγματος. Στη χώρα μας η ανώτατη εκπαίδευση ανήκει στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους και συνιστά μέρος της αποστολής του. Από εκεί και μετά, με πρόσφατη νομοθετική παρέμβαση της προηγούμενης ηγεσίας του Υπουργείου, ρυθμίστηκε το θέμα της λειτουργίας των ιδιωτικών κολεγίων, στο χώρο της μεταλυκειακής εκπαίδευσης. Η σοβαρή λειτουργία των δομών αυτών, αποτελεί ενδιαφέρον τμήμα του σχεδιασμού μας, ιδιαίτερα μάλιστα όσον αφορά την προσέλκυση ξένων σπουδαστών στη χώρα μας. Αυτό αποτελεί προτεραιότητά μας, κάτι που επιδιώκουμε οργανωμένα και στο πλαίσιο της ανώτατης εκπαίδευσης με πρωτοβουλίες που έχουμε εξαγγείλει. Αλλά, βέβαια, προϋπόθεση είναι η μορφή αυτή της εκπαίδευσης να λειτουργεί στο πλαίσιο της νομιμότητας. Ως προς αυτό, δώσαμε αυστηρό δείγμα γραφής με την απαγόρευση της λειτουργίας κάποιων σχετικών επιχειρήσεων. Και έπεται συνέχεια. Όσον αφορά στα φοιτητικά δάνεια, είναι μια πρακτική με εφαρμογή σε πλήθος προηγμένων χωρών, με πολλά θετικά στοιχεία που ανέκαθεν βλέπαμε θετικά. Επεξεργαστήκαμε προτάσεις και είμαι στην ευχάριστη θέση να μπορώ να ανακοινώσω πως το Υπουργείο Οικονομικών, ανταποκρινόμενο στην εισήγησή μας, ήδη χορηγεί επιπλέον ποσό 5,5 εκατομμυρίων ευρώ για την ενίσχυση της φοιτητικής στέγασης. Ήδη για το θέμα αυτό ο προϋπολογισμός έχει κονδύλι 40 εκατομμύρια ευρώ.

Αν σας ζητούσαμε να ξεχωρίστε τα 3 σημαντικότερα ζητήματα τα οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει σήμερα το Υπουργείο Παιδείας στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ποια θα ήταν αυτά;Δυστυχώς, λόγω της συγκυρίας, κύρια προβλήματα είναι αυτά της διαχείρισης μιας υφιστάμενης κατάστασης. Στη φάση αυτή, μεγάλο θέμα είναι ο τρόπος βιώσιμης διαχείρισης του κύματος μετεγγραφών που θα προκύψει με βάση τον νόμο που ψήφισε η Βουλή το Μάιο, επιδιώκοντας να ανταποκριθεί στη γενικευμένη φτώχεια που μαστίζει τα 2/3 της ελληνικής κοινωνίας. Το άλλο μεγάλο θέμα είναι η έλλειψη προσωπικού που αντιμετωπίζουν τα Ιδρύματα και που έγινε ευρύτερα γνωστό με αφορμή την υπόθεση της διαθεσιμότητας των υπαλλήλων. Και τρίτο, όπως ήδη το αναφέρατε, η υποχρηματοδότηση στην Παιδεία γενικότερα. Από το 2012 είχα πει, πως αν δεν επανέλθει η χώρα σε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, οι κοινωνικές υποδομές θα κινδυνέψουν. Το σημείο αυτό έχει έλθει, γι’ αυτό προτεραιότητα και ελπίδα όλων όσοι αγωνιζόμαστε καθημερινά για να βγει η πατρίδα μας από την κατάσταση αυτή, είναι η άμεση επανεκκίνηση της αναπτυξιακής διαδικασίας.
Όντας κι εσείς πατέρας τριών παιδιών, είστε ικανοποιημένος με το εκπαιδευτικό σύστημα που τους παρέχεται στην Ελλάδα;Με ρωτάτε προφανώς για τις παροχές και το επίπεδο της δημόσιας εκπαίδευσης, που αποτελεί και το πρωταρχικό μέλημα της ελληνικής πολιτείας. Η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος είναι η βάση μιας κοινωνίας και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της. Από την εμπειρία μου λοιπόν που σωρεύει πολλές πτυχές (μην ξεχνάτε και τη βασική μου ιδιότητα του Καθηγητή Πανεπιστημίου), θα σας πω πως το περιεχόμενο και το επίπεδο της εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν είναι χαμηλό. Όσα χτυπήματα κι αν έχει δεχθεί, από βέλη μάλιστα κυρίως εσωτερικά και όχι πάντα δικαιολογημένα, διατηρεί ένα σοβαρό επίπεδο. Αυτό που πάσχει σε μεγάλο βαθμό είναι η υποδομή και η νοοτροπία όλων μας. Εκεί δίνουμε μάχη.Και στα δύο. Φυσικά, το περιεχόμενο των σπουδών δεν είναι μια στατική υπόθεση, αλλά διαρκώς εξελισσόμενη. Έχουμε λοιπόν σε υψηλή προτεραιότητα τη διαρκή προσαρμογή και βελτίωση του περιεχομένου αυτού, για τον καθορισμό του οποίου χρειάζεται πλήρης τεκμηρίωση, αλλά και μακροχρόνιος σχεδιασμός.

Ποια είναι η δέσμευσή σας ή υπόσχεσή σας απέναντι στον φοιτητή που σπουδάζει σήμερα σε ελληνικό Α.Ε.Ι. και το βλέπει μέσα στα σκουπίδια, με ανεπαρκές προσωπικό, με προβλήματα στη σίτιση και τη στέγαση, αλλά και με παρανομία και διακίνηση ναρκωτικών;Για την απαράδεκτη εικόνα που περιγράφετε πρέπει να αναζητηθούν παθογένειες που εντοπίζονται σε πολλές πτυχές της κοινωνικής μας ζωής. Σε κάθε περίπτωση τα Ανώτατα Ιδρύματα είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί που έχουν σημαντικές αρμοδιότητες για τη διοίκηση των υποθέσεών τους. Η Πολιτεία δεσμεύεται να είναι παρούσα, αρωγός σε κάθε εύλογη διεκδίκηση και με τρόπο αδιαπραγμάτευτο εγγυητής της εφαρμογής της νομιμότητας σε όλα τα επίπεδα. Νησίδες γενικευμένης παρανομίας δεν είναι ανεκτές σε μια ευνομούμενη πολιτεία. Με τους Πρυτάνεις και τους Προέδρους των ΤΕΙ έχουμε συμφωνήσει να μην ξαναεμφανιστούν τέτοια φαινόμενα. Θυμίζω βέβαια για μια ακόμη φορά πως δεν είναι ζήτημα δικής μας αρμοδιότητας.

Τι θα συμβουλεύατε έναν πρωτοετή τώρα που ξεκινάει τις σπουδές του για να μπορέσει να ενταχθεί αργότερα στην αγορά εργασίας, ειδικά σε μια χώρα όπου όλο και περισσότεροι νέοι αναζητούν την τύχη τους στο εξωτερικό;
Ανέκαθεν απέφευγα τις συμβουλές, αφού υποδηλώνουν ή αποδίδουν στον «συμβουλεύοντα» μια ιδιότητα «αυθεντίας». Ποτέ δε διεκδίκησα τέτοιους ρόλους. Λέω απλώς στον πρωτοετή αλλά και στα νεότερα παιδιά, να χαρούν αυτή τη μοναδική για τη ζωή τους περίοδο απόκτησης γνώσεων και απόλαυσης της ελευθερίας. Όταν θα τελειώνουν τις σπουδές τους η κρίση θα έχει περάσει. Η πατρίδα μας πέρασε συχνά στο παρελθόν από παρόμοιες καταστάσεις και κατάφερε να βγει από αυτές με ανανεωμένη δύναμη και προοπτική. Θα κερδίσουμε και αυτή τη δύσκολη μάχη.