Αντρέ Σιφρίν: Η αγορά δυνάστης του πολιτισμού

Συνέντευξη με τον αμερικανό εκδότη για το μέλλον του βιβλίου και των ΜΜΕ, την ελευθερία των ιδεών και την πίεση των πολυεθνικών εταιρειών παραγωγής πολιτιστικών προϊόντων για ολοένα μεγαλύτερα κέρδη
«Η αγορά των ιδεών δεν αφορά πλέον τις ιδέες». Η άποψη αυτή, προερχόμενη μάλιστα από τον Αντρέ Σιφρίν, επί 30 χρόνια διευθυντή των εκδόσεων Pantheon στις ΗΠΑ, αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα σε μια εποχή μεγάλων ανακατατάξεων στην παγκόσμια αγορά του βιβλίου. Ο πατέρας

του, Ζακ Σιφρίν, Ρωσοεβραίος, υπήρξε θρυλική μορφή των εκδόσεων τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Στο Παρίσι ίδρυσε τις περίφημες εκδόσεις της Πλειάδος, τις οποίες αγόρασαν και συνεχίζουν οι Gallimard, και όταν το 1940, εξαιτίας της κατάληψης της Γαλλίας από τους χιτλερικούς, αναγκάστηκε να μεταναστεύσει στην Αμερική, δημιούργησε από κοινού με τον εξόριστο γερμανό εκδότη Κουρτ Βολφ τις εκδόσεις Pantheon, που άφησαν εποχή.

Ο Αντρέ Σιφρίν ανέλαβε διευθυντής όταν το Pantheon αγοράστηκε από τον εκδοτικό κολοσσό Random House και στα 30 χρόνια που παρέμεινε στον οίκο εξέδωσε σπουδαία βιβλία κορυφαίων συγγραφέων. Παραιτήθηκε το 1990 – και μαζί του ολόκληρη η εκδοτική ομάδα του Pantheon – όταν τα αφεντικά του Random House θέλησαν να δώσουν καθαρά εμπορικό χαρακτήρα στις εκδόσεις αλλάζοντας και τον ιδεολογικό προσανατολισμό τους και στρέφοντάς τες προς τα δεξιά.
Ο Σιφρίν ίδρυσε στη συνέχεια τον εκδοτικό οίκο New Press, τον οποίο διευθύνει επί δύο δεκαετίες. Ηρεμος αλλά πάντα αποφασιστικός και ασυμβίβαστος, παραμένει στα 77 του χρόνια μία από τις πλέον εμβληματικές φυσιογνωμίες στα εκδοτικά πράγματα των ΗΠΑ. Βρέθηκε στη χώρα μας καλεσμένος από το ΕΚΕΒΙ και τις εκδόσεις Αιώρα, από τις οποίες κυκλοφορούν δύο βιβλία του: Εκδόσεις χωρίς εκδότες και Οι λέξεις και το χρήμα. Τον συναντήσαμε σε κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας και παραχώρησε τη συνέντευξη που ακολουθεί αποκλειστικά για «Το Βήμα».

Ησασταν επί 30 χρόνια διευθυντής των εκδόσεων Pantheon. Στη συνέχεια ιδρύσατε τις εκδόσεις New Press. Για ποιον λόγο εγκαταλείψατε έναν επιτυχημένο εκδοτικό οίκο και μπήκατε σε περιπέτεια;
«Ημουν 26 ετών όταν προσλήφθηκα στις εκδόσεις Pantheon, τις οποίες είχε αγοράσει ο εκδοτικός κολοσσός Random House το 1961. Εμείς εκδώσαμε το πρώτο πολιτικό βιβλίο του Τσόμσκι. Το κλίμα ήταν διαφορετικό εκείνες τις εποχές και δεν μας ενδιέφερε το κέρδος. Χρόνια αργότερα, το 1985, τα πράγματα άλλαξαν. Η νέα διοίκηση ήθελε να ανεβάσει το ποσοστό κέρδους από το 3%-4% στο 10%-15%. Η καινούργια αντίληψη πλέον ήταν ότι κάθε βιβλίο θα έπρεπε να είναι κερδοφόρο. Ετσι, άρχισαν να απορρίπτουν τα καλά βιβλία. Δεν ήθελαν να εκδώσουν οτιδήποτε θα πουλούσε κάτω από 5.000 αντίτυπα, όσα λ.χ. πούλησε περίπου το Δρ Ζιβάγκο του Παστερνάκ – προτού φυσικά τιμηθεί ο τελευταίος με το βραβείο Νομπέλ.

«Αποφάσισαν λοιπόν να μικρύνουν τη λίστα των εκδόσεων. Να εκδίδουν λιγότερα βιβλία που θα πωλούν περισσότερα αντίτυπα. Κάποια στιγμή, το 1990, όλοι μας της εκδοτικής ομάδας δεν αντέξαμε και παραιτηθήκαμε ομαδικά. Το σκάνδαλο υπήρξε