Η Σφαγή στο Δήλεσι

Η εποχή εκείνη στην περιφέρεια της Αττικής δρούσαν ανεξέλεγκτοι ληστές που έκλεβαν τους ταξιδιώτες και περιηγητές παρά τα μέτρα που είχαν πάρει αρχικά οι Βαυαροί και στη συνέχεια οι διάφορες κυβερνήσεις.

Τη Δευτέρα 29 Μαρτίου του 1870 μια ομάδα περιηγητών ξεκίνησε με δύο άμαξες και τέσσερις έφιππους χωροφύλακες, να επισκεφθεί την περιοχή του Μαραθώνα.

Μέλη της αποστολής ήταν: ο λόρδος και η λαίδη Μάνκαστερ, ο εγγονός του κόμη Γκρέϋ Φρειδερίκος Βίνερ, ο γραμματέας της αγγλικής πρεσβείας Εδουάρδος Χέρμπερτ, ο Δικηγόρος Λόϋντ με την σύζυγο και την κόρη του, o γραμματέας της ιταλικής

πρεσβείας της Αθήνας κόμης Αλβέρτος ντε Μπόιλ, ένας Ιταλός υπηρέτης και ένας Έλληνας ξεναγός ο Αλέξανδρος Ανεμογιάννης, υπάλληλος του ξενοδοχείου Αγγλία που είχε καταλύσει η ομάδα.

Κατά την επιστροφή τους στην Αθήνα, γύρω στις 16.30 ώρα, περνώντας ανάμεσα στο Πικέρμι και τα Σπάτα δέχτηκαν επίθεση από 25 άνδρες της συμμορίας των λήσταρχων Τάκου και Χρήστου Αρβανιτάκη. Οι χωροφύλακες προσπάθησαν να τους σώσουν όμως δύο από αυτούς σκοτώθηκαν και άλλοι δύο τραυματίστηκαν

Οι ληστές οδήγησαν του ομήρους σε μια σπηλιά της Πεντέλης, όπου τους ανέμεναν έξι γεροντότεροι λήσταρχοι καπετάνιοι μεταξύ των οποίων οι αρχηγοί και αδελφοί Αρβανιτάκη και ο περιβόητος Σπανός στους οποίους και παραδόθηκαν όλα τα μέλη της ομάδας ως αιχμάλωτοι.

Οι ληστές ελευθέρωσαν τους τραυματίες χωροφύλακες, τις γυναίκες και τον Ιταλό υπηρέτη και μάλιστα με συνοδεία τους μετέφεραν στο Χαρβάτι, διαβεβαιώνοντας ότι δεν θα πάθαιναν τίποτε οι σύζυγοί των.

Στη συνέχεια οι ληστές έδωσαν στους αιχμαλώτους τους χαρτί μελάνι και καλάμους για γράψουν στην Αθήνα την ομηρία τους και να ζητήσουν λύτρα 32.000 αγγλικών λιρών προκειμένου να ελευθερωθούν. Λίγο μετά το ποσό αυξήθηκε στις 50.000 λίρες και π[ροτέθηκαν και τα αιτήματα της παροχή αμνηστίας και της διακοπής κάθε περαιτέρω καταδίωξης μέχρι το τέλος των διαπραγματεύσεων.

Η άρνηση και η τραγωδία

Κι ενώ η αγγλική πρεσβεία ήταν θετική στους όρους των απαγωγέων, ο Σκαρλάτος Σούτσος υπουργός Στρατιωτικών, αρνιόταν οποιαδήποτε συζήτηση θεωρώντας ότι η υποχώρηση στις αξιώσεις του Αρβανιτάκη για αμνηστία αποτελούσε απαράδεκτο εξευτελισμό για το κράτος.

Η καθυστέρηση της κυβερνητικής εξόργισε τους ληστές και ο λόρδος Μάνκαστερ, ζήτησε να του επιτραπεί να επιστρέψει στην Αθήνα, ώστε να στείλει στους ληστές το ποσόν των 25.000 λιρών και να φροντίσει για τη χορήγηση αμνηστίας.

Η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε αυτούς τους όρους και απέστειλε στρατιωτικό απόσπασμα για να καταδιώξει τους ληστές, οι οποίοι διέφυγαν προς την Πάρνηθα και έφτασαν στον Ωρωπό.

Οι απαγωγείς ζήτησαν την αποχώρησή του αποσπάσματος, απειλώντας ότι θα δολοφονούσαν τους αιχμαλώτους. Οι ανεπιτυχείς διαπραγματεύσεις είχε ως αποτέλεσμα τη θανάτωση τεσσάρων αιχμαλώτων από τους ληστές, ενώ στη συμπλοκή που ακολούθησε κοντά στο Δήλεσι, σκοτώθηκαν και δέκα στρατιώτες.

Οι ληστές κατόρθωσαν να διαφύγουν και οι συνέπειες υπήρξαν βαριές. Ο φόνος των τεσσάρων περιηγητών από τη συμμορία του Αρβανιτάκη δημιούργησε σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο.

Ο υπουργός εσωτερικών Ανδρέας Αυγερινός αναγκάστηκε να παραιτηθεί στις 9 Ιουλίου 1870 και το ελληνικό κράτος υποχρεώθηκε από την Αγγλία και την Ιταλία να αποζημιώσει τις οικογένειες των θυμάτων καταβάλλοντας σε κάθε οικογένεια θύματος από 22.000 λίρες, να αποδώσει τιμές στους νεκρούς και να εκφράσει επίσημα τη λύπη της στις κυβερνήσεις των κρατών αυτών. Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση Ζαΐμη παραιτήθηκε.

Στον ευρωπαϊκό Τύπο η Ελλάδα αναφερόταν ως «χώρα ημιβαρβάρων», «εντροπή δια τον πολιτισμόν», ενώ η αγγλική κυβέρνηση στη Βουλή χαρακτήριζε την ελληνική κοινωνία ανάξια για οποιαδήποτε υποστήριξη.

Οι εγκέφαλοι

Στην δίκη των ληστών «φωτογραφήθηκε» σαν εγκέφαλος της απαγωγής ο Άγγλος τσιφλικάς Φρανκ Νόελ, ο οποίος και παραπέμφθηκε σε δίκη, αλλά απαλλάχθηκε με βούλευμα λόγω των πιέσεων που άσκησε ο Βρετανός πρεσβευτής Έρσκιν.

Για σχέσεις με τους ληστές κατηγορήθηκε και ο υπουργός στρατιωτικών Σκαρλάτος Σούτσος ο οποίος για να υπερασπιστεί την τιμή του κάλεσε σε μονομαχία και τραυμάτισε σοβαρά τον συνταγματάρχη Πάνο Κορωναίο.

Ο Σούτσος ήταν μεγαλοτσιφλικάς (υπολογίζεται ότι είχε πάνω από 200.000 στρέμματα στην Αττική) γι’αυτό και χρησιμοποιούσε τους ληστές για να προστατεύουν τις εκτάσεις του. Πολλοί πολιτικοί της εποχής χρησιμοποιούσαν συμμορίες ληστών για να πιέζουν τους ψηφοφόρους τους.

Η «Σφαγή του Δήλεσι» ήταν ένα τα πιο θλιβερά γεγονότα της περιόδου, όχι μόνο γιατί στοίχισε στο ελληνικό κράτος αρκετά εκατομμύρια δραχμές αλλά και επειδή εξαιτίας της καταρρακώθηκε διεθνώς το κύρος της χώρας.