Το αγόρι που θα γινόταν βασιλιάς του Ειρηνικού

Λι, μονοσύλλαβο επίθετο. Ο Κρίστοφερ, ως κόμης Δράκουλας. Η Βίβιαν ως Άννα Καρένινα. Η Τζάνετ, ως θύμα του Άντονι Πέρκινς στην μπανιέρα («Ψυχώ»). Ώσπου η Γκονγκ-Λι, μούσα του Ζανγκ Γιμού («Κόκκινα Φανάρια») και του Γουόν-Καρ-Γουάι («2046») να επιβληθεί ως σύμβολο της ασιατικής ομορφιάς και μιας γαλλικής φίρμας καλλυντικών. Οπαδός του Μάο στη νεότητά του, ο Τα-Του Λι εκλέγεται περιφερειάρχης της Πελοποννήσου, προκαλώντας απορίες για το μέγεθος της κινεζικής διείσδυσης. Τελικά, έχουν πατρίδα τα μονοσύλλαβα επίθετα;

Δεν σου επιτρέπουν μερικές επέτειοι κι άλλοι τόσοι μύθοι να τους λησμονήσεις.

Καθώς συμπληρώνονται (20 Ιουλίου) τέσσερις δεκαετίες απ’ τον θάνατο του Μπρους Λι, τα σενάρια συνωμοσίας πολλαπλασιάζονται, αντί να μειωθούν. Νεκρός στο δωμάτιο του ξενοδοχείου από εγκεφαλικό οίδημα; Αλλεργική αντίδραση σε φάρμακο που του χορήγησε άσημη Κινέζα ηθοποιός. Μήπως υπερβολική δόση ναρκωτικών, ανοιχτοί λογαριασμοί με δαίμονες και πνεύματα; Κάποιος που άλλαξε την ψεύτικη σφαίρα με αληθινή, στο γύρισμα ταινίας. Κάπως έτσι πυροβολήθηκε κι ο γιος του Μπράντον, μερικά χρόνια αργότερα, σε ανάλογη σκηνή, λες και το νήμα χρειαζόταν οπωσδήποτε να κοπεί. Πιθανή κι η εκδοχή της δολοφονίας από τον υπόκοσμο του Χονγκ-Κονγκ, δίπλα στην εκδοχή της τιμωρίας, επειδή αποκάλυψε στην Δύση μυστικά πανάρχαια των ασιατικών πολεμικών τεχνών.

Κατάρα ή ευλογία να πεθαίνεις στα 33 σου; Όπως κι αν είναι, το αγόρι που μεγάλωσε στο Χονγκ-Κονγκ επιστρέφει στην Καλιφόρνια όπου γεννήθηκε το 1940, προλαβαίνοντας να ιδρύσει τρεις σχολές, ένα νέο σύστημα-συνδυασμό πυγμαχίας και κουνγκ-φου, μιαν εταιρεία παραγωγής κι επιδείξεων, να πρωταγωνιστήσει στο σινεμά και στην τηλεόραση, να κάνει οικογένεια και να σπουδάσει φιλοσοφία στο Σιάτλ, όπου κι ο τάφος του, στο κοιμητήριο της λίμνης.

Τώρα, το φάντασμά του παρουσιάζεται σ’ ιλουστρασιόν διαφημιστικό φιλμ πασίγνωστης μάρκας ουίσκι, ακολουθώντας τα ίχνη των Σκορσέζε, Μπάτζιο κι άλλων διασημοτήτων που, σ’ αντίθεση μ’ αυτόν, εξακολουθούν να ζουν. Περιβάλλον φουτουριστικό, σε σύγχρονη μητρόπολη απ’ το μέλλον, κομψότητα επτά αστέρων, αυτοπεποίθηση και γοητεία, οι σταγόνες του ποτού σ’ αρμονική ανάμειξη με το νερό της πισίνας, τον σκεπτόμενο ωκεανό της φαντασίας και, κυρίως, με την απέραντη επικράτεια της ασιατικής αντίληψης για την αυτογνωσία, το πεπρωμένο και την ζωή.

Αν τον δολοφόνησαν επειδή άνοιξε την κίτρινη κρύπτη στην λευκή απληστία, πώς να μην επαναληφθεί η βίαιη χειρονομία; Αλλ’ όχι, κανένα φάντασμα δεν κινδυνεύει από φυσικό θάνατο, ίσως μόνον από συμβολικό. Ως είδωλο διαρκείας, πάντως, ο Μπρους Λι δείχνει ν’ απολαμβάνει την επέτειο του θανάτου, αδιαφορώντας για την υπεξαίρεση της μυθολογίας του. Εγκαταλείποντας τον μάταιο κόσμο μαζί με τους Τζον Φορντ, Βερόνικα Λέικ, Άννα Μανιάνι και Ζαν-Πιερ Μελβίλ, βλέπει το τέλος του Βιετνάμ και, στο βάθος, του Ψυχρού Πολέμου, δίχως να ξέρει πως ενσαρκώνει την έναρξη της παγκοσμιοποίησης. Πριν από τον πόλεμο των πολιτισμών και των νομισμάτων, Αμερικανός πολίτης ο ίδιος, αστέρας του Χόλιγουντ μα κίτρινος και πρεσβευτής της κινεζικής παράδοσης, ταυτόχρονα, προαναγγέλλει τους Μινγκ στο ΝΒΑ, την ανάδυση του Δράκου μετά από τον Μάο και τα όσκαρ του Ανγκ Λι («Η ζωή του Πι», «Το μυστικό του Brokeback Mountain»).

Στο βασίλειο του θεάματος, χωρούν κι οι δύο όχθες του Ειρηνικού. Ενώ πληθαίνουν οι βιογραφίες και τα ντοκιμαντέρ μ’ αφορμή την φετινή επέτειο, ο Μπρους Λι δραπετεύει από το διαφημιστικό με τα παγάκια στο ποτήρι, για να σμίξει με τους ήρωες των ταινιών που του εξασφάλισαν την αθανασία. Σαράντα χρόνια πριν ο Έντουαρντ Σνόουντεν ανοίξει το νέο κεφάλαιο παγκόσμιας κατασκοπείας στο Χονγκ-Κονγκ, ο Λι συνδυάζει τους Τζέιμς Μποντ και Φου Μαντσού στην περιπέτεια «Κίτρινος πράκτωρ του Χονγκ-Κονγκ». Στην «Γροθιά του θανάτου», κινεζικής παραγωγής, έφηβος σ’ εργοστάσιο πάγου, σκορπίζει τον πανικό συμμαχώντας με τους απεργούς. Σκοντάφτει πάνω στον ΡέιμοντΤσάντλερ, στον Φίλιπ Μάρλοου, στον «Μεγάλο ύπνο» και στο φιλμ νουάρ, όταν συμπληρώνει τους Τζέιμς Γκάρνερ και Ρίτα Μορένο στο θρίλερ «Ο τρίτος δολοφόνος περιμένει». Άνθρωπος-ορχήστρα, υπογράφει τη σκηνοθεσία και το σενάριο, ως παραγωγός και πρωταγωνιστής του «Κίτρινου πράκτορα εναντίον της Μαφίας» με φόντο τη Ρώμη, μια δόση κωμωδίας και τον Τσακ Νόρις ανερχόμενο εξολοθρευτή.

Βρίσκουν τα είδωλα ανάπαυση ή ξαγρυπνούν μ’ αφορμή την αναμέτρηση των διεκδικητών της κληρονομιάς τους; Στο πληθωρικό «Grandmaster»του Γουόν Καρ-Γουάι, πάντως, έρωτας και έπος, πολιτική και Ιστορία, συγκίνηση και υπερθέαμα οργανώνονται με άξονα τις δεκαετίες 1930-1960 και την σχέση ενός δάσκαλου πολεμικών τεχνών (Τόνι Λιουνγκ) με την κόρη του αντιπάλου του (Ζανγκ Ζιγί). Ο πρώτος δεν είναι άλλος από τον θρυλικό Ιπ Μαν, εμβληματική φιγούρα του Χονγκ-Κονγκ. Στην ασπρόμαυρη, αναμνηστική φωτογραφία με τους μαθητές του, ξεχωρίζει το μικρό αγόρι με το διαπεραστικό βλέμμα. Κάθε μύθος έχει την αρχή που του ταιριάζει.