Το Μνημόνιο φεύγει, τα διλήμματα έρχονται…

Του Γιώργου Μελιγγώνη

Στα δύο συγκυβερνώντα κόμματα, τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, αλλά και στην Κουμουνδούρου, εξετάζουν όλα τα σενάρια για την «μετά Μνημόνιο» εποχή που μπορεί –τουλάχιστον θεωρητικά- να αρχίσει τον Μάιο-Ιούνιο του 2014.
Οι διεργασίες από τον Απρίλιο και εξής θα είναι ραγδαίες, θα… «γράψουν Ιστορία» και μπορεί να εξελιχθούν και σε ένα πολιτικό πόκερ για δυνατούς παίκτες. Τον Απρίλιο, λοιπόν, θα ξεκινήσουν

όλα, όταν η Eurostat θα «πιστοποιήσει» το πρωτογενές πλεόνασμα στον προϋπολογισμό του 2013, αλλά και το ακριβές ύψος αυτού. Τότε, σύμφωνα με τις δημόσιες δεσμεύσεις των θεσμικών εταίρων της Ελλάδας, αλλά και με τις δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου προ τριών εβδομάδων, όταν συνάντησε τον Αντώνη Σαμαρά, στον άξονα Βρυξελλών-Φρανκφούρτης-Βερολίνου-Ουάσινγκτον θα αρχίσει να τίθεται το θέμα της «διευθέτησης» του ελληνικού χρέους. Οι καλά γνωρίζοντες τα οικονομικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι μετά τον Απρίλιο θα αρχίσει να «κάθεται η σκόνη» και να γίνονται γνωστά τα ακριβή δημοσιονομικά δεδομένα και οι μεσοπρόθεσμες ανάγκες της Ελλάδας: αν, δηλαδή, θα κλείσει με πλεόνασμα και ο προϋπολογισμός του επόμενου έτους, αλλά και το ύψος του «χρηματοδοτικού κενού» ως το 2016.
Τούτων δοθέντων, τον Απρίλιο-Μάιο του 2014 αναμένεται να ξεκινήσει η συζήτηση για τον καθορισμό των χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας, αλλά και για τη διευθέτηση του ελληνικού χρέους –η οποία θα ολοκληρωθεί, για προφανείς πολιτικούς λόγους που σχετίζονται με τις Ευρωεκλογές- μετά το κλείσιμο της ευρω-κάλπης.

Διλήμματα

Με αυτά τα δεδομένα, στο δημόσιο διάλογο αρχίζουν και τίθενται δειλά τα πρώτα διλήμματα για την κυβέρνηση, αλλά και για την αξιωματική αντιπολίτευση, δεδομένου ότι η χρηματοδότηση του Μνημονίου 2 λήγει τον προσεχή Μάιο-Ιούνιο: θα επιλέξει η Ελλάδα να μην δεχθεί ένα «δάνειο-γέφυρα» ή ένα «5ετές ομόλογο» που θα συνοδεύεται από «μίνι Μνημόνιο» και θα επιχειρήσει να βγει στις αγορές και να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της με «τσουχτερά επιτόκια»; Ή θα ανανεώσει τη «σχέση» επιτήρησης με την τρόικα, αναδεχόμενη και τις εκάστοτε «απαιτήσεις» των κκ. Μορς, Μαζούχ και Τόμσεν, προκειμένου να συνεχίσει να δανείζεται με μεσοσταθμικό επιτόκιο 2%;

«Μήπως είναι καλύτερο να συνεχίσουμε να δανειζόμαστε φθηνά και να ρίξουμε τη διαφορά των επιτοκίων σε κοινωνική πολιτική;», διερωτήθηκε, χθες, μιλώντας στο Mega, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, Κώστας Σκανδαλίδης, αφήνοντας να διαφανεί ότι ο ίδιος μάλλον προτιμά το σενάριο ενός «μνημονιακού» δανείου ως «γέφυρας».
Στον αντίποδα, αν και το Μέγαρο Μαξίμου δεν έχει ακόμη καταστρώσει την τελική στρατηγική του, ούτε έχει εξειδικεύσει τις επιδιώξεις του, ο πρωθυπουργός φέρεται να έχει ήδη συμφωνήσει με αμερικανικά funds προκειμένου να εξασφαλίσει πως στην πρώτη, «πειραματική» έξοδο της Ελλάδας στις αγορές μετά το Μάιο θα είναι επιτυχημένη. Το σχετικό deal φαίνεται πως έκλεισε στην τελευταία επίσκεψη Σαμαρά στην Ουάσινγκτον, όπως τουλάχιστον ισχυρίζονται καλά ενημερωμένες κυβερνητικές πηγές και αφορά στην έκδοση ενός ομολόγου ύψους 2,5, το πολύ 3 δισ. ευρώ.
Αυτονοήτως, το Μαξίμου επιθυμεί διακαώς να δρομολογήσει και να πετύχει μία –έστω συμβολική- έξοδο της Ελλάδας στις αγορές, προκειμένου να στηριχθεί η κυβερνητική πολιτική αφήγηση, που προβλέπει ότι «το Μνημόνιο τελειώνει και αποκτούμε σύντομα την ανεξαρτησία μας». Ακόμη εντονότερη επιθυμία για έκδοση ομολόγου τον Μάιο-Ιούνιο φαίνεται πως επικρατεί στην Ιπποκράτους, αφού ο Ευάγγελος Βενιζέλος, σε όλες τις δημόσιες τοποθετήσεις του (το είπε και προχθές στη Βουλή, στη συζήτηση επί του προϋπολογισμού) σχεδόν… εγγυάται ότι «το Μνημόνιο τελειώνει».

Πάντως, ακόμη και στελέχη του οικονομικού επιτελείου παραδέχονται ότι «η ανεξαρτησία κοστίζει πολύ», αφήνοντας να εννοηθεί πως, αν διασφαλιστεί ότι για το «δάνειο-γέφυρα» δε θα ζητηθούν νέα σκληρά μέτρα, τότε θα ήταν προτιμότερο αυτό το σενάριο. Οι ίδιες πηγές προεξοφλούν ότι ενώ η συνέχιση της χρηματοδότησης από την τρόικα θα γίνεται με επιτόκια που δε θα ξεπερνούν το 1,8-2%, μία ελληνική έξοδος στις αγορές θα «κοστίσει» όχι λιγότερο από 5% επιτόκιο. Μάλιστα, ο Γιάννης Στουρνάρας φέρεται να λέει, σε κατ’ ιδίαν συζητήσεις του, πως αν η Ελλάδα «βολευτεί» σε κάλυψη χρηματοδοτικών αναγκών με «συμφωνημένη» έκδοση ομολόγων και εντόκων γραμματίων με «τσουχτερά επιτόκια», κάτι τέτοιο θα μπορούσε να εκτροχιάσει ακόμη και την –όποια- μακροπρόθεσμη διαχειρισιμότητα του χρέους.

Πολιτικά διλήμματα

Με βάση όλα τα παραπάνω, είναι σαφές πως όταν έρθει η ώρα λήξης του παρόντος χρηματοδοτικού προγράμματος, το δίλημμα θα είναι πρωτίστως πολιτικό και όχι οικονομικό. Μαξίμου και Χαριλάου Τρικούπη θα θέλουν να δείξουν ότι ο «μνημονιακός» δρόμος οδηγεί στο «ξέφωτο» της απαλλαγής από την τρόικα, έστω κι αν αυτό κοστίσει κάτι παραπάνω. Κάτι τέτοιο, εξάλλου, θα μπορούσε να φέρει σε δύσκολη θέση τον ΣΥΡΙΖΑ, αν η κυβέρνηση ισχυριστεί ότι «έβγαλε την χώρα στις αγορές και την απάλλαξε από την τρόικα». Τότε, άλλωστε, η κυβέρνηση θα έχει φτιάξει και ένα προεκλογικό διακύβευμα που θα «πατά» στην πραγματικότητα και θα μπορεί να τοποθετηθεί στη σκακιέρα του πολιτικού παιχνιδιού ανακτώντας την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Ενισχυμένη πλειοψηφία ή (και) δημοψήφισμα;

Πάντως, μία ακόμη «ιδέα» μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης: η ιδέα που εξέφρασε χθες ο Κώστας Σκανδαλίδης. «Δεν πρέπει να επαναληφθεί το λάθος του 2010, όταν το ΠΑΣΟΚ κλήθηκε μόνο του να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά. Όταν θα έρθει η ώρα να αποφασίσουμε πού θα πάει η χώρα, θα πρέπει αυτό να γίνει με ενισχυμένη πλειοψηφία, ακόμη και με δημοψήφισμα. Να πει την άποψή του ο λαός, αλλά να αναλάβουν τις ευθύνες τους και όλα τα κόμματα», επισήμανε ο πρώην υπουργός, καλώντας ουσιαστικά τους Σαμαρά-Βενιζέλο να επιχειρήσουν να «δεσμεύσουν» τον ΣΥΡΙΖΑ ζητώντας ενισχυμένη πλειοψηφία στη Βουλή για την όποια απόφαση.
Σε κάθε περίπτωση, οι παραπάνω σχεδιασμοί αναδεικνύουν και την προοπτική πως δε θα στηθούν εθνικές κάλπες πριν το φθινόπωρο του 2014 –εκτός απροόπτου, φυσικά. Μ’ άλλα λόγια, συνομιλητές του Αντώνη Σαμαρά και του προέδρου του ΠΑΣΟΚ αναγνωρίζουν πως πλέον, ο μόνος τρόπος να γλιτώσουν τα συγκυβερνώντα κόμματα την συντριβή θα είναι να «τους έχει βγει» η στρατηγική τους. Σε ό,τι αφορά στον ΣΥΡΙΖΑ, η πλειονότητα των στελεχών της Κουμουνδούρου μάλλον δε θα ενοχληθεί ιδιαιτέρως αν χρειαστεί να κάνει μερικούς μήνες… υπομονή, προκειμένου να μην έχει μία ενδεχόμενη «κυβέρνηση της Αριστεράς» τη θλιβερή υποχρέωση να συνομιλήσει με τον κ. Τόμσεν…