Το πολιτικό περιβάλλον σε διαμόρφωση…

Η προσφυγή στη συγκίνηση συναντάται παντού στην πολιτική επικοινωνία. Στο όνομα του λαού κυβερνώνται τα δημοκρατικά κράτη και στο όνομα του λαού διεκδικείται περισσότερη δημοκρατία, αλλά και στο όνομα του λαού εγκαθίστανται και διαιωνίζονται οι δικτατορίες και στο όνομα του λαού αμφισβητούνται. Έτσι η προσφυγή στο θυμικό του λαού αποτελεί το διαχρονικό μέσο επιτυχίας.

Στις μέρες μας, λόγω των ΜΜΕ, των δημοσκοπήσεων, της ενημέρωσης σε πραγματικό χρόνο μέσω διαδικτύου, η δημοκρατία έχει εκτραπεί σε δημοκρατία της γνώμης. Το γεγονός

αυτό ευνοεί τον αυξημένο ρόλο της δημαγωγίας στο παιχνίδι του πολιτικού ανταγωνισμού. Στενά συνδεδεμένος με τη δημαγωγία είναι ο πολιτικός λαϊκισμός, που προϋποθέτει την εξύψωση του λαού, γιατί αυτός ενσαρκώνει: αυθεντικότητα και εντιμότητα. Το να είναι κάποιος λαϊκιστής σημαίνει να επιθυμεί ο λαός, πηγή κάθε αλήθειας και καλοσύνης, να είναι η μόνη αρχή ή το μόνο θεμέλιο του πολιτικού. Δια μέσω του λαού και για το λαό οι δημαγωγοί επιχειρούν την ιδεολογική περί σωτηρίας προσφορά τους.

Ο λαϊκιστής ηγέτης που απευθύνεται στο λαό διατείνεται ότι του υποδεικνύει τους πραγματικούς εχθρούς: τους διεφθαρμένους πολιτικούς, την έγχρωμη γραφειοκρατία, το σαθρό πολιτικό σύστημα, τα ξένα κέντρα αποφάσεων, τους μετανάστες εισβολείς και κυρίως τις συνωμοσίες στο εσωτερικό του σώματός του.

Έτσι, η αγανάκτηση και η εξέγερση κατά της αδικίας αποτελούν μέρος των θεμελιωδών κινήτρων των μαχητών και συμπαθούντων των λαϊκιστικών κινημάτων αριστεράς ή δεξιάς απόκλισης. Αλλά, η αγανάκτηση δεν είναι πολιτικό συναίσθημα και αγανακτούμε γιατί έχουμε την εντύπωση ότι όλοι είναι σάπιοι εκτός από μας.

Στο περιβάλλον που δημιουργεί μια γενικευμένη κρίση οι απογοητευμένοι εμφανίζονται και ως αποκλεισμένοι του μέλλοντος. Οι δημαγωγοί ενισχύουν με κάθε τρόπο αυτή την κατάσταση, με αποτέλεσμα να προοδεύει η απελπισία, δηλαδή το απολιτικό πάθος. Όταν όμως η απελπισία όταν περνάει στην πολιτική είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη. Εκείνοι που δεν περιμένουν τίποτε είναι έτοιμοι για τα πάντα, το μίσος για τους μετανάστες και το μίσος για τους διεφθαρμένους μπορεί να οδηγήσει παντού…

Όπως κάθε πολιτική κίνηση, έτσι και τα λαϊκιστικά κινήματα θέλουν να κυβερνήσουν. Το γεγονός αυτό έχει ως συνέπεια να παραμένει πρωταρχικός παράγοντας των εξελίξεων η συγκρουσιμότητα. Από δω αρχίζει το πρόβλημα και η δοκιμασία της δημοκρατίας.

Από τη στιγμή που οι λαϊκιστές δεν τροφοδοτούν το διάλογο, διαχέουν την υποψία και ενισχύουν την έκφραση των παθών, ποια θα είναι η αντίδραση της δημοκρατίας;

Η συζήτηση για το νέο πολιτικό περιβάλλον αργεί και όταν κάνει την εμφάνιση της οι συζητητές επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους σε χαρακτηρισμούς και όχι στις αιτίες γέννησής του και σε τρόπους υπέρβασής του.

Είναι ανάγκη και υποχρέωση να μην επικαλύπτεται το παρόν με το παρελθόν. Μόνο η αποκατάσταση του υγιούς πολιτικού ανταγωνισμού θα φέρει ανάσα στη δημοκρατία και θα δώσει προοπτική ανανέωσης του πολιτικού συστήματος.

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων E-mail: [email protected]