Το πρόσωπο της βαρβαρότητας…

Η προκατάληψη οδηγεί στην ψευδαίσθηση και σε συμπεράσματα χωρίς τις απαραίτητες διαβεβαιώσεις. Το γεγονός αυτό έχει τη ρίζα του στο ότι το σφάλμα προέρχεται από λανθασμένη πεποίθηση και όχι από στρεβλό συλλογισμό που μπορεί να αποδειχτεί λάθος,, ούτε από την αποδοχή ενός στοιχείου εκ των πραγμάτων λανθασμένου, το λάθος του οποίου μπορεί να αποδειχτεί εμπράκτως ( N. Bobbio, εγκώμιο πραότητας, Εκδόσεις Πατάκη, 2008).

Οι δύσπιστες συμπεριφορές απέναντι στο διαφορετικό, ιδιαίτερα στο διαφορετικό που μπαίνει απροσδόκητα στη ζωή μας, είναι αναμενόμενες. Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστούμε ότι

ένας βαθμός προκατάληψης μάς καταλαμβάνει όλους…Άλλωστε, η προκατάληψη είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί.

Η παρουσία του διαφορετικού είναι φορέας συγκρούσεων και στις μέρες μας, όσο ποτέ άλλοτε, είναι αναγκαστική η συμβίωση μας με τη διαφορά. Ως λαός υποδοχής μεταναστών είμαστε αναγκασμένοι να συνυπάρξουμε με άτομα των οποίων δεν γνωρίζουμε τα έθιμα, τη γλώσσα, τους κώδικες επικοινωνίας,…

Τα πρόσφατα γεγονότα με τους καλλιεργητές φράουλας, αλλά και άλλα που έχουν προηγηθεί, μάς αναγκάζουν να σκύψουμε στο πρόβλημα της συνύπαρξης με τη διαφορά ώστε να το κατανοήσουμε, να το διορθώσουμε και τελικά να επιχειρήσουμε να το εξαλείψουμε και μαζί τις αιτίες προκατάληψης, της βαρβαρότητας.

Η βάρβαρη συμπεριφορά προς άτομα και ομάδες δεν εκδηλώνεται από το πουθενά. Δεν υπάρχουν κρούσματα απάνθρωπης συμπεριφοράς απέναντι σε λαούς ή εθνικές ομάδες με τις οποίες δεν ερχόμαστε σε άμεση επαφή ή που, μολονότι βρίσκονται ανάμεσά μας, δεν προκαλούν την προσοχή μας. Για παράδειγμα με μια ομάδα τουριστών.

Το πρόβλημα αρχίζει να εμφανίζεται από τη στιγμή που υπάρχουν κάποιες αλληλεπιδράσεις. Οι αιτίες που τις γεννούν είναι: η Πρώτη όταν ο ξένος μπαίνει στο χώρο μας για να προσπαθήσει να επιβιώσει με θεμιτά ή αθέμιτα τεχνάσματα και έτσι απειλεί τα συμφέροντά μας στην αγορά εργασίας, η Δεύτερη όταν επιχειρούμε να εκμεταλλευτούμε την παρουσία του ξένου με απάνθρωπο τρόπο (μη πληρώνοντας τη δουλειά που του έχουμε αναθέσει!) και η τρίτη όταν υπάρχουν ομάδες που θέλουν να δώσουν έμφαση στον εθνοκεντρισμό.

Η πρώτη αιτία σε περίοδο κρίσης έχει κάποια λογική εξήγηση. Η δεύτερη μας μειώνει ως λαό, που θέλει να χαρακτηρίζεται πολιτισμένος και η τρίτη σηματοδοτεί έλλειψη οικουμενικής παιδείας και πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς.

Οι θιασώτες του ρατσισμού πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν υπάρχουν ανώτεροι ή κατώτεροι λαοί, ο καθένας έχει τις δικές του αξίες που πρέπει να είναι σεβαστές από όλους.

Τα κρούσματα βάρβαρης συμπεριφοράς που εμφανίστηκαν στη χώρα μας δοκιμάζουν τη δημοκρατία μας. Η εξάλειψη της βαρβαρότητας αποτελεί καθήκον μιας δημοκρατικής πολιτείας.

Το Πρώτο μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση είναι η αυστηρή εφαρμογή του νόμου για τους εκμεταλλευτές της ανθρώπινης δυστυχίας και το Δεύτερο μέτρο είναι η έμφαση, σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, στη διδασκαλία οικουμενικών αξιών, όπως την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, το σεβασμό του άλλου, την ανεκτικότητα, τη μη βία.

Πέρα όμως από τις ενέργειες της πολιτείας η κοινωνία των πολιτών έχει την ευκαιρία να παίξει ρόλο, προστατεύοντας την ιδέα «άνθρωπος».

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail: [email protected]