Άρθουρ Μίλερ: Ο επαναστάτης του θεάτρου

Στις 17 Οκτωβρίου του 2004 ο Άρθουρ Μίλερ έγινε 89 ετών. Ήταν τα τελευταία του γενέθλια. Πέθανε τα ξημερώματα της περασμένης Παρασκευής, στο σπίτι του, στο Κονέκτικατ των Ηνωμένων Πολιτειών. Έπασχε από καρκίνο, πνευμονία και καρδιακό νόσημα. Ήταν ο τελευταίος των μεγάλων θεατρικών συγγραφέων, εκείνος που έγραψε την τραγωδία του 20ού αιώνα, όπως χαρακτηρίστηκε «Ο θάνατος του εμποράκου», το θεατρικό έργο που του χάρισε, το 1949, το βραβείο Πούλιτζερ και του άνοιξε τις πόρτες του Μπρόντγουεϊ (σε σκηνοθεσία

Ελία Καζάν). Από τους σημαντικότερους Αμερικανούς συγγραφείς της μεταπολεμικής γενιάς, μαζί με τον Τενεσί Γουίλιαμς, ο Αρθουρ Μίλερ υπήρξε επιβλητική προσωπικότητα στον χώρο της τέχνης και της πολιτικής. Μέσα στα έργα του αποτύπωσε την Αμερική έτσι όπως την γνώρισε και τη βίωσε, ενώ το μοτίβο των σχέσεων, της οικογένειας και του θανάτου αποτελούσε μόνιμη αναφορά του.

Δημιουργικός ως το τέλος της ζωής του, ο Αρθουρ Μίλερ μόνο κατά τη δεκαετία του ’90 έγραψε τέσσερα θεατρικά έργα («Κατρακυλώντας από το όρος Μόργκαν», «Σπασμένο γυαλί», «Ο τελευταίος Γιάνκι», «Οι σχέσεις του κυρίου Πίτερς»), δύο σενάρια («Everybody wins» το 1990, με τον Νίκ Νόλτε και την Ντέμπρα Γουίνγκερ και τις «Μάγισσες του Σάλεμ» το 1996, με τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις και τη Γουαϊόνα Ράιντερ) και μια νουβέλα («Plain Girl» – «Ενα κοινό κορίτσι», το 1995). Στην πλούσια εργογραφία του προστίθενται και τα δύο τελευταία θεατρικά του έργα «Resurrection Blues» και «Finishing Pictures», γραμμένα το 2002 και το 2004 αντιστοίχως. Δραστήριος και με ενδιαφέρον για τα κοινά αρθρογραφούσε στους «New Υοrk Times», ενώ συνέχιζε να υψώνει τη φωνή του για να υποστηρίξει τα ανθρώπινα δικαιώματα, να διαμαρτύρεται κατά της λογοκρισίας και να υπερασπίζεται τους καλλιτέχνες που βρίσκονται στη φυλακή.

Γεννημένος το 1915, ήταν το ένα από τα τρία παιδιά μιας μεσαίας εβραϊκής οικογένειας. Ο πατέρας του κατασκεύαζε γυναικεία παλτά και υπέστη οικονομική καταστροφή με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να στείλει τον νεαρό Αρθουρ για σπουδές. Εκείνος όμως εργάστηκε στη Νέα Υόρκη και κατάφερε τελικά να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν. Αρχισε να γράφει το 1936 και η επιτυχία δεν άργησε να έρθει. Τα θεατρικά του έργα κέρδισαν παγκόσμια φήμη: «Ο θάνατος του εμποράκου», «Ηταν όλοι τους παιδιά μου», «Μετά την πτώση», «Πάνω από τη γέφυρα», «Οι μάγισσες του Σάλεμ», ενώ διασκευάστηκαν σε σενάρια για τον κινηματογράφο. Το 1961 έγραψε τους «Αταίριαστους», που έμελλε να είναι η τελευταία ταινία της Μονρόε. Το 1987, όταν εξέδωσε την αυτοβιογραφία του, εξέφρασε τη θλίψη του ότι η Μέριλιν Μονρόε θα μείνει στη συνείδηση όλων μόνο ως σύμβολο του σεξ.

Εκτός από το Πούλιτζερ, ο Μίλερ έλαβε το βραβείο Κριτικών καθώς και το βραβείο Τόνι, ενώ η αντίθεσή του με τον μακαρθισμό εκφράστηκε μέσα από το έργο του «H δοκιμασία». H δεκαετία του ’80 τού προσέφερε μεγάλες χαρές. Το ανέβασμα του «Εμποράκου» από τον Ντάστιν Χόφμαν τον ικανοποίησε ιδιαιτέρως. Οπως και οι διακρίσεις που του αποδόθηκαν για το σύνολο της δημιουργικής παρουσίας του. Βέβαια, το Νομπέλ, που τόσο επιθυμούσε, δεν ήρθε ποτέ.

Στην προσωπική του ζωή δέσποσε ο γάμος του με τη Μέριλιν Μονρόε (1956), αν και δεν διήρκεσε πολύ (1960). Είχε προηγηθεί ο γάμος του με τη Μαίρη Σλέτερ, που απέκτησε δύο παδιά, την Τζέιν-Ελεν και τον Ρόμπερτ. Το 1962 παντρεύτηκε τη φωτογράφο Ινγκε Μόρατ και απέκτησε μια ακόμη κόρη, τη Ρεμπέκα (σύζυγο σήμερα του ηθοποιού Ντάνιελ Ντέι Λιούις). Με τη Μόρατ συνήθιζαν να ταξιδεύουν πολύ και να γράφουν βιβλία ταξιδιωτικού περιεχομένου (όπως αυτά για την Κίνα και τη Ρωσία).

Εργα του Μίλερ ανέβασε πρώτο το Θέατρο Τέχνης και το Εθνικό, ενώ δεν άργησαν και οι παραστάσεις από ελεύθερους θιάσους. Τα τελευταία χρόνια ο Τάκης Βουτέρης και η Αννίτα Δεκαβάλλα παρουσίαζαν συστηματικά τα έργα του, στο θέατρο «Εξαρχείων», αρχίζοντας με «Το τίμημα» (που παίχτηκε δύο χρονιές, 1992-94) και το «Σπασμένο γυαλί» (1995-96) ως το πιο πρόσφατο, «Ο τελευταίος Γιάνκι» (1999). H Νικαίτη Κοντούρη ανέβασε, τον Νοέμβριο του 2001, τις «Σχέσεις του κυρίου Πίτερς» με τον Λευτέρη Βογιατζή στο Θέατρο της οδού Κυκλάδων. Γράφτηκε το 1997 και ανέβηκε τον Μάιο του 1998 με τον Πίτερ Φολκ στο οφ-Μπρόντγουεϊ «Signature Theatre». Τον επόμενο χρόνο παρουσιάστηκε στη Μινεάπολη (Οκτώβριος 1999) ενώ τον Ιούλιο του 2000 δόθηκε η ευρωπαϊκή πρεμιέρα του, στο Λονδίνο, στο «Almeda Theatre». Εργα του έχουν παίξει, μεταξύ άλλων, οι Νίκος Κούρκουλος, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Κώστας Καζάκος.
Ο Αρθουρ Μίλερ…

Για τη ζωή του

«Εχω τη δεινότητα να γράφω μυθιστορήματα που μυρίζουν ζωή, μόνο και μόνο επειδή η ζωή μου είναι σαν μυθιστόρημα».

Για την επιτυχία

«Τι περιμένω πια από τη ζωή μου ύστερα από ένα βραβείο Πούλιτζερ; Μα, φυσικά, το Νομπέλ Λογοτεχνίας. Δεν σκοπεύω να πεθάνω αν δεν το αποκτήσω!» Σ.Σ: Δεν κατόρθωσε να το αποκτήσει τελικά…

Για τη Μέριλιν Μονρόε

«H Μέριλιν ήταν μια γυναίκα στοιχειωμένη από τα φαντάσματα μιας δυστυχισμένης παιδικής ηλικίας, την οποία δεν κατάφερε να βάλει ποτέ πίσω της και να δει τον κόσμο σαν αναγεννημένη ενήλικη. Κατά τη διάρκεια του έγγαμου βίου μας δεν ήμουν τίποτε περισσότερο από ένας ανήμπορος παρατηρητής, και αφού δεν κατάφερα να την βοηθήσω, ήταν επόμενο να στραφεί σταδιακά εναντίον μου. Ήταν η πιο δυστυχισμένη γυναίκα που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου και όλα όσα βίωσα μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια ήταν εξίσου έντονα με τα μεγαλύτερα δράματα που έχει επινοήσει η πένα μου».

Για την έμπνευση

«Ο ψυχαναλυτής μου με προέτρεπε να γράφω τα όνειρά μου, τα έβρισκε φαίνεται ιδιαιτέρως απολαυστικά και σπαταλούσαμε πολλές συνεδρίες προκειμένου να του αφηγηθώ τι σκάρωνε το υποσυνείδητό μου στον ύπνο μου με κάθε γαργαλιστική λεπτομέρεια. Κάποια στιγμή σκέφτηκα ότι, αντί να σπαταλώ τα λεφτά μου στην ψυχανάλυση, μπορώ να κάνω καλό στην ψυχή των άλλων, κερδίζοντας ταυτόχρονα χρήματα. Και έτσι έγινα συγγραφέας».

Για την υστεροφημία

«Ο ασφαλέστερος τρόπος για να μη γελοιοποιηθείς από την πένα ξένων, οι οποίοι θα αρπάξουν την ευκαιρία αμέσως μετά τον θάνατό σου να γράψουν τη βιογραφία σου, είναι να τους προλάβεις όσο είσαι ακόμη εν ζωή, γράφοντας την αυτοβιογραφία σου. Νιώθω τυχερός και ευτυχισμένος που τα κατάφερα!»

The post Άρθουρ Μίλερ: Ο επαναστάτης του θεάτρου appeared first on Paraskhnio.gr.