Ψιλό γαζί…

ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΝΤΑΣΚΑ

Στο βορειοδυτικό άκρο της Ευρώπης, στη μέση του Ατλαντικού Ωκεανού, βρίσκεται μία ομολογουμένως παράξενη χώρα. Η βλάστησή της είναι ελάχιστη και το μεγαλύτερο μέρος της επιφάνειάς της καλύπτεται από μαύρους ηφαιστειακούς βράχους, πασπαλισμένους με θειάφι. Στα όρια του Αρκτικού Κύκλου, οι μέρες και οι νύχτες διαρκούν τόσο πολύ, ώστε τώρα το καλοκαίρι να συντροφεύει το μεσονύκτιο ένας «απογευματινός» ήλιος. Οι λίγες εκατοντάδες χιλιάδες κατάξανθοι κάτοικοί της έχουν από τον Μεσαίωνα το

έθιμο να μην κληρονομούν το επώνυμο του γονέα, αλλά να συνθέτουν το επώνυμο από το μικρό όνομα του πατέρα και την κατάληξη -son ή -dottir (γιος ή κόρη, αντίστοιχα). Ποιoς μπορεί να φανταστεί πόση σύγχυση πρέπει να προκαλεί αυτό στα πολιτικά της τζάκια, που δεν μπορούν να κραδαίνουν το επώνυμο ως λάβαρο, ζητώντας υποταγή από τους πολίτες της…. Αυτή η χώρα λέγεται Ισλανδία.
Οι κεντρικοί δρόμοι της πρωτεύουσάς της είναι πιο ήσυχοι από αίθουσα όπου διεξάγεται παρτίδα σκάκι. Ποιoς θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί ότι σε αυτούς τους δρόμους οι γιοι των ψαράδων, συνήθως ήσυχοι έως σιωπηλοί, θα οργάνωναν ογκώδεις, τηρουμένων των αναλογιών, και βίαιες διαδηλώσεις μπροστά στο Κοινοβούλιό της; Ούτε, βέβαια, μπορεί κανείς να πει ότι δεν σέβονται τους κοινοβουλευτικούς θεσμούς, καθώς το Κοινοβούλιό της, το Althing, είναι το αρχαιότερο του κόσμου σε συνεχή λειτουργία, από το 930 μ.X.! Αυτό, όμως, δεν εμπόδισε τους Ισλανδούς να βγουν στους δρόμους το 2009, όταν η κεντροδεξιά πλειοψηφία του έθεσε ως εγγύηση τη δημόσια περιουσία για τα –πολλαπλάσιά της– χρέη των τριών άλλοτε κρατικών (και κραταιών) και επί δεκαετία ιδιωτικών τραπεζών, αλλά και όταν η σοσιαλδημοκρατική πλειοψηφία που τη διαδέχθηκε επέμεινε πεισματικά να πληρώσουν οι Ισλανδοί πολίτες τις οφειλές που δημιούργησε η τυχοδιωκτική πολιτική των golden boys των πιστωτικών ιδρυμάτων, αν και τα κέρδη της εποχής της φούσκας ουδέποτε έγιναν κατά τον ίδιο τρόπο κοινό κτήμα.
Τότε, την πορεία των πραγμάτων είχε ανατρέψει ένας άνθρωπος, που έτεινε ευήκοον ους στη δίκαιη αγανάκτηση του κόσμου, χωρίς να ψάχνει ηθικολογικές προφάσεις για να εκβιάσει τη συναίνεση σε ένα νέο, ακόμη μεγαλύτερο, έγκλημα. Ο κεντροδεξιός Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ολ. Γκρίμσον, μέρος και αυτός του παλαιού πολιτικού κόσμου, άσκησε, για πρώτη φορά στην ιστορία τού (εξίσου με τον ελληνικό) τυπικού-διακοσμητικού θεσμού του, το δικαίωμα αρνησικυρίας στην κύρωση του νόμου που καθιστούσε οφειλέτη κάθε Ισλανδό πολίτη για χρέη που δεν δημιούργησε και το κράτος αντικείμενο των πειραμάτων του ΔΝΤ. Οι εξελίξεις ήταν καταιγιστικές: σύσσωμο το πολιτικό σύστημα στράφηκε εναντίον του Προέδρου και απαίτησε από τους Ισλανδούς να ψηφίσουν «ναι» στα δημοψηφίσματα που ακολούθησαν υποχρεωτικά μετά τη διαφωνία Προέδρου και Βουλής. Η Ευρώπη, και ιδίως η Βρετανία και η Ολλανδία, ως βασικοί δανειστές των ισλανδικών τραπεζών, απειλούσαν την Ισλανδία με ολοκληρωτική καταστροφή, με αποκλεισμό από το διεθνές οικονομικό σύστημα, την αποκαλούσαν «Κούβα του