Eurobank: Ανακεφαλαιοποίηση, μεταρρυθμίσεις και αποκρατικοποιήσεις, τα “κλειδιά” για την επανεκκίνηση της οικονομίας

Τα κλειδιά για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας είναι τρία, σύμφωνα με την Eurobank, και αφορούν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, τις μεταρρυθμίσεις και τις αποκρατικοποιήσεις.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου για τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις ολοκλήρωσε και τυπικά τη διαδικασία νομοθέτησης/υλοποίησης του μεγαλύτερου μέρους των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων για την καταβολή της δόσης των €49,1

Το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε περιελάμβανε όλες εκείνες τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου που η κυβέρνηση υιοθέτησε μετά την ψήφιση του Προϋπολογισμού 2013 και του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής (ΜΠΔΣ) 2013-16.

Τις προηγούμενες ημέρες ψηφίστηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο το νέο σύστημα φορολογίας εισοδήματος, ενώ παράλληλα ανακοινώθηκε το όνομα του νέου μόνιμου Γενικού Γραμματέα για τα Δημόσια Έσοδα. Επίσης, ανακοινώθηκαν οι αλλαγές στα τιμολόγια της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού.

Με την ολοκλήρωση των παραπάνω δράσεων η κυβέρνηση ικανοποίησε τους όρους που είχαν τεθεί στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την 1η Αναθεώρηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας (Δεκέμβριος 2012) (Έκθεση της Επιτροπής για την εκταμίευση της επόμενης δόσης των €9,2 δισ. από το συνολικό πακέτο των 49,1 δισ.

Γι’ αυτό το λόγο, στη συνεδρίαση του Eurogroup την 21η Ιανουαρίου 2013 η Eurobank αναμένει ότι η απόφαση για την εκταμίευση της δόσης θα είναι θετική. Προηγουμένως, την 16η Ιανουαρίου 2013, το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ θα αποφασίσει για την εκταμίευση της δόσης των €3,4 δισ. που αντιστοιχεί στη δική του συμβολή στο χρηματοδοτικό πρόγραμμα της Ελλάδας σύμφωνα με τις αποφάσεις του Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2012. Και εδώ δεν αναμένουμε κάποια αρνητική έκπληξη αφού η ελληνική κυβέρνηση έχει ολοκληρώσει το πρόγραμμα των προαπαιτούμενων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Όλα τα παραπάνω αλλάζουν το βραχυπρόθεσμο κλίμα για την ελληνική οικονομία. Μια σειρά από παράγοντες θα δείξουν τους επόμενους μήνες πόσο γρήγορα μπορεί να επιτευχθεί η επανεκκίνηση της οικονομίας μεσοπρόθεσμα.

Όπως τονίζει η Eurobank, στους συγκεκριμένους παράγοντες περιλαμβάνονται:

1. Η εύρυθμη (σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Έκθεσης της Επιτροπής) υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που θα επιτρέψουν την καταβολή των δόσεων για τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2013. Στις προαπαιτούμενες μεταρρυθμίσεις για την καταβολή της δόσης του Φεβρουαρίου περιλαμβάνεται η αναθεώρηση του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής καθώς και ο καθορισμός των μέγιστων επιτρεπόμενων δεσμευτικών ορίων για τις δαπάνες των υπουργείων σε επίπεδο τριετίας. Σύμφωνα με την ως τώρα πληροφόρηση τόσο ο καθορισμός των συγκεκριμένων ορίων όσο και η αναθεώρηση των στόχων του ΜΠΔΣ και η συγκεκριμενοποίηση των μέτρων για την περίοδο 2014-15 έχει ήδη ξεκινήσει.

2. Η εύρυθμη εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων του Ελληνικού Δημοσίου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να βελτιωθεί η ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας. Τα κεφάλαια για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων είναι ή θα είναι σύντομα διαθέσιμα. Από την δόση των €52,4 δισ. (αν στα €49,1 δισ. προστεθούν και τα €3,3 δισ. του ΔΝΤ) αναμένεται να διατεθούν περίπου €8,5 δισ. για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων. Το κρίσιμο ερώτημα πλέον είναι αν τα συγκεκριμένα κεφάλαια είναι αρκετά. Δυσάρεστες εκπλήξεις όσον αφορά δαπάνες ή άλλες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου (π.χ. από επιστροφές φόρων που δεν έχουν καταγραφεί σωστά) δεν μπορούν να αποκλειστούν μέχρι την δημοσίευση των τελικών στοιχείων για το έλλειμμα του 2012. Τέτοιες αρνητικές εκπλήξεις θα επηρεάσουν αρνητικά τη ρευστότητα της οικονομίας, θα αυξήσουν το έλλειμμα του 2012 και θα αποτελέσουν πλήγμα για την δημοσιονομική και όχι μόνο αξιοπιστία της χώρας που τελευταία δείχνει σημάδια ανάκαμψης.

3. Η συνέχιση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας με την νομοθέτηση και υλοποίηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που είναι προγραμματισμένες για την περίοδο από το 2013 και μετά (συνέχιση της φορολογικής μεταρρύθμισης, της μεταρρύθμισης στο δικαστικό σώμα, στην εκπαίδευση, στο δημόσιο τομέα κτλ.). Η υλοποίηση των συγκεκριμένων δράσεων θα επιτρέψει την περαιτέρω χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας (σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει €17,7 δισ. μέσα στο 2013 από τη δανειακή σύμβαση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας)

4. Η εντατικοποίηση των ρυθμών υλοποίησης του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων και η επίτευξη των προβλεπόμενων στόχων εσόδων. Η προηγούμενη διοίκηση του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου έθεσε τις βάσεις για την εύρυθμη λειτουργία του Ταμείου, για την επίλυση νομικών ζητημάτων σχετιζόμενων με την περιουσία του Δημοσίου αλλά και εξαιτίας της δυσμενούς συγκυρίας (αβεβαιότητα για την παραμονή της Ελλάδας στη ζώνη του ευρώ, καθυστέρηση καταβολής δόσεων, διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις κτλ.) είχε περιορισμένες επιδόσεις όσον αφορά τα έσοδα (μόλις €1,6 δις) από αποκρατικοποιήσεις ή \ και ανάπτυξη ακίνητης περιουσίας. Αναμένουμε ότι η νέα διοίκηση του ΤΑΙΠΕΔ θα εντατικοποιήσει την προσπάθειά της ώστε να επιτευχθεί ο στόχος εσόδων από ιδιωτικοποιήσεις μέχρι το τέλος του 2012 που ανέρχεται σε €2,6 δισ. Στο αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται η ολοκλήρωση της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης της των ΔΕΠΑ/ΔΕΣΦΑ και του ΟΠΑΠ. Τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις είναι κρίσιμα όχι μόνο για να επιτευχθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι για τα επόμενα έτη αλλά και γιατί η μη- επίτευξη τους θα σημάνει την αυτόματη λήψη μέτρων περικοπής δημοσίων δαπανών.

5. Η συνέχιση της προσπάθειας για την απορρόφηση των κεφαλαίων του ΕΣΠΑ και η επανεκκίνηση των μεγάλων έργων που έχουν τελματώσει από το τέλος του 2010.

6. Η ολοκλήρωση της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, θα επιτρέψει στις ελληνικές τράπεζες – έχοντας πλέον επιλύσει το πρόβλημα της δικής τους επιβίωσης – να επικεντρώσουν το ενδιαφέρον τους στη βελτίωση της ρευστότητας της ελληνικής οικονομίας.

Όπως έχει επισημάνει στο παρελθόν, η Eurobank αναμένει ότι ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το 2012 θα είναι -6,7% και -3,8% για το 2013 με σημαντικούς τον κίνδυνο για μια αναθεώρηση προς τα κάτω. Ήδη τα στοιχεία για την ανεργία στο δεκάμηνο του 2012 (26,8%, βλέπε παρακάτω για τη σχετική ανάλυση) δείχνουν ότι πολύ δύσκολα θα επιτευχθεί η επίσημη πρόβλεψη του Υπουργείου Οικονομικών για πληθωρισμό 22,4% το 2012 (ΜΠΔΣ 2013-16). Η βελτίωση στην οικονομική δραστηριότητα, που αν όλα εξελιχθούν σύμφωνα με το πρόγραμμα, αναμένεται να ξεκινήσει κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013, θα γίνει αισθητή στους ρυθμούς μεγέθυνσης του ΑΕΠ μόνο το 2014. Σύμφωνα με την Έκθεση της Επιτροπής στη συνέχεια) ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ για το 2014 αναμένεται στο 0,6%.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια της κυβέρνησης όπως αποτυπώθηκε παραπάνω και όπως αναμένουμε να συνεχιστεί σύμφωνα με τα σχετικά χρονοδιαγράμματα βελτιώνει τόσο την ανταγωνιστικότητα όσο και την αξιοπιστία της ελληνικής οικονομίας. Η αγορά ήδη αποτιμά θετικά την προσπάθεια της Ελλάδας. Το περιθώριο της απόδοσης των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αποδόσεων των αντιστοίχων γερμανικών τίτλων συνεχίζει την έντονα πτωτική του πορεία που ξεκίνησε από τις 23η Νοεμβρίου 2013 (Eurogroup). Την 14η Ιανουαρίου 2013 το ελληνικό περιθώριο αποδόσεων ήταν στις 1018,2 μ.β.., ελαφρά αυξημένο σε σχέση με την προηγούμενη εβδομάδα αλλά σημαντικά χαμηλότερα από τα επίπεδο των 2568,9 μ.β. πριν από τις εκλογές της 17ης Ιουνίου 2012.

Η βελτίωση της αξιοπιστίας θα εξακολουθήσει μεσοπρόθεσμα μόνο όταν η ελληνική κυβέρνηση και η ελληνική κοινωνία γενικότερα πάψει να θεωρεί το παρόν μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα ως επιβαλλόμενο από το εξωτερικό και να αναλάβει η ίδια την ιδιοκτησία (ownership) του προγράμματος. Μπορεί μέχρι σήμερα να έχουν επιτευχθεί σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση αλλά πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα.

Τέλος, η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας θα επιδράσει θετικά μεσοπρόθεσμα μόνο αν αυξηθεί σημαντικά η ζήτηση για εξαγωγές. Σε ένα περιβάλλον όπως το σημερινό (με πρόβλεψη για μηδενικό ρυθμό μεταβολής ΑΕΠ στην Ευρωζώνη το 2013) η αύξηση της ζήτησης για εξαγωγές δεν είναι δεδομένη.

Βέβαια δε θα πρέπει να παραγνωρίζονται τους βραχυπρόθεσμους κινδύνους. Ήδη ξεκίνησαν να εφαρμόζονται μια σειρά από μέτρα (που περιλαμβάνονταν στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγράμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2013-2016 και στο νέο νόμο για τη φορολογία εισοδήματος) που έχουν άμεση επίπτωση στους μισθούς, τις συνάξεις και την φορολογία εισοδήματος. Η ελληνική οικονομία ήδη εισήλθε στον 6ο χρόνο με αρνητικό ρυθμό ανάπτυξης του ΑΕΠ.

Τα νέα μέτρα θα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα και την καταναλωτική δαπάνη. Αν η μείωση στην συνολική ζήτηση συγκρατηθεί σε επίπεδα κοντά, αλλά χαμηλότερα του -7,0% του ΑΕΠ σε ετήσια βάση, τότε αναμένουμε ότι υπάρχουν βάσιμες ελπίδες για την επανεκκίνηση της ελληνικής οικονομίας.

Τέλος δεν θα πρέπει να αγνοηθεί και ο σημαντικός πολιτικός κίνδυνος που μπορεί να επιφέρει η εφαρμογή των μέτρων και η επιδείνωση της κρίσης. Η συνοχή της κυβέρνησης συνεργασίας είναι δυνατόν να τεθεί σε κίνδυνο.