Η Κλεοπάτρα την εποχή της συμπερίληψης
Εδώ και μέρες απασχολεί τα διεθνή μέσα και τα social media μια σειρά από ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή της Κλεοπάτρας στην οποία η βασίλισσα της Αιγύπτου απεικονίζεται με χαρακτηριστικά γυναίκας από την υποσαχάρια Αφρική. Προτού καν προβληθεί (πρεμιέρα την Τετάρτη στο Netflix) έχει ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων παγκοσμίως, με αποκορύφωμα την ανακοίνωση του υπουργείου Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου
Η Ιρανή σκηνοθέτρια του ντοκιμαντέρ Τίνα Γκαράβι σε άρθρο της (21/4) στο «Variety» αναρωτιέται: «Γιατί η Κλεοπάτρα να μην είναι μελαψή; Και γιατί ορισμένοι θεωρούν ότι η Κλεοπάτρα θα έπρεπε να είναι λευκή; Η εγγύτητά της με τη λευκότητα φαίνεται να της δίνει αξία και για ορισμένους Αιγύπτιους δείχνει να έχει μεγάλη σημασία». Αναφέρεται στην κινηματογραφική Κλεοπάτρα της Ελίζαμπεθ Τέιλορ, η οποία μ’ έναν τρόπο έχει παγιώσει την αντίληψή μας για τη βασίλισσα της Αιγύπτου. Η Γκαράβι θεωρεί ότι είναι πολιτική πράξη το να την ενσαρκώνει μια μαύρη ηθοποιός (η Βρετανίδα Αντέλ Τζέιμς).
Το θέμα λοιπόν γι’ αυτήν είναι η πολιτική χρήση της Ιστορίας και όχι η τεκμηρίωση των στοιχείων. Κάπως σαν να λέμε «αν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί μαζί μου, τόσο χειρότερο για την πραγματικότητα». Αυτό ανοίγει μια πολύ μεγάλη και ενδιαφέρουσα συζήτηση, η οποία εκκινεί επισήμως από τη θεωρία περί μαύρης Κλεοπάτρας όπως την εξέφρασε ο Τζαμαϊκανός δημοσιογράφος και ιστορικός Τζ. Α. Ρότζερς στο βιβλίο του «World’s great men of color» (1946). Λίγα χρόνια αργότερα επανέφερε στο προσκήνιο τη θεωρία ο Αφροαμερικανός καθηγητής Ιστορίας στο Κολέγιο Χάντερ Τζον Χάντρικ Κλαρκ με το βιβλίο του «African warrior queens». Βέβαια, υπάρχουν σχετικές αναφορές ήδη από τον 19ο αιώνα.
Η μαύρη ΑθηνάΠριν από 36 χρόνια το θέμα ήρθε πάλι στην επικαιρότητα με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του Βρετανού σινολόγου Μάρτιν Μπερνάλ «Black Athena: Afroasiatic roots of classical civilization, Volume I: The fabrication of ancient Greece, 1785-1985», το οποίο προκάλεσε αντιπαραθέσεις μεταξύ των ερευνητών της ελληνικής αρχαιότητας. Ο Μπερνάλ (τα ακαδημαϊκά του ενδιαφέροντα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970 περιλάμβαναν τον κινεζικό σοσιαλισμό και τη βιετναμέζικη ιστορία και πολιτική) αμφισβητούσε όσα θεωρούσαμε δεδομένα για τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό. Υποστήριζε ότι τον διαμόρφωσε η επίδραση πολιτισμών μιας μεγαλύτερης γεωγραφικής κλίμακας που εκτείνονταν στην ανατολική Μεσόγειο και την Αφρική.
Η αφροκεντρική θεωρία πλασαρίστηκε ως ιδιαιτέρως επαναστατική και διδασκόταν για δεκαετίες στα πανεπιστήμια όλου του κόσμου καθώς θεωρήθηκε ένα είδος αναγνώρισης των κοινωνικών αγώνων των μαύρων αλλά και των εν γένει καταπιεσμένων από την αποικιοκρατία πολιτισμών. Την αμφισβήτησε ανοιχτά σε πρώτη φάση η καθηγήτρια Κλασικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Γουέλσλι Μαίρη Λέφκοβιτς με ομιλίες της και στα βιβλία της «Black Athena revisited» (1996), «Not out of Africa: How afrocentrism became an excuse to teach myth as history» (1997), «The origins of Greek civilization: An afrocentric theory» (1997). Τα επόμενα χρόνια πολλοί ακαδημαϊκοί ακολούθησαν το παράδειγμά της.
Το ντοκιμαντέρ του Netflix, που είναι παραγωγή της Τζέιντα Πίνκετ-Σμιθ, στην πραγματικότητα επαναφέρει μια θεωρία η οποία έχει καταρριφθεί εδώ και δεκαετίες. Βρισκόμαστε άλλωστε σε μια εποχή που διψάει για συμπερίληψη, αλλά αρκετά συχνά το κάνει σε βάρος των ιστορικών δεδομένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2009 προβλήθηκε ντοκιμαντέρ του BBC το οποίο απεικόνιζε την Κλεοπάτρα ως εν μέρει βορειοαφρικανικής καταγωγής. Τότε όμως δεν ξεσηκώθηκε θύελλα αντιδράσεων. Ισως επειδή η συμπερίληψη ήταν άγνωστη λέξη και το BBC δεν είναι Netflix.
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Τραγωδία στην Άρτα – Γιαννάκος: «Το αυτοκίνητο ήταν σε ένα σημείο όπου διέρχονται πολίτες αλλά είχε φιμέ τζάμια»
- Κρήτη - Μισό εκατομμύριο ευρώ για ψυχική οδύνη στην οικογένεια της 4χρονης Μελίνας - Η απόφαση και το σκεπτικό του δικαστηρίου
- Τραγωδία στην Άρτα: Προσπάθησε να αυτοκτονήσει ο πατέρας που ξέχασε το βρέφος στο ΙΧ του
- Οικονόμου για τη μυθική μπλούζα του Καμμένου στο ΣΕΦ: «Βλέπεις τι είναι ο Ολυμπιακός; Τρομάζεις!»
- Λύθηκε το μυστήριο: Ποιος ήταν ο "Χάρος" στην τελετή στέψης του Καρόλου
- Γιάννης Αντετοκούνμπο: «Κουράστηκα με την έλλειψη σεβασμού, έρχομαι»
- Η Εορτή της Μεσοπεντηκοστής
- Κρήτη: Κάλεσαν εκ γενετής τετραπληγικό να καταταγεί στο στρατό - Ξεσπά η μητέρα του
- Η ενόχληση του Καρόλου στη στέψη και το σχόλιο προς την Καμίλα – Τι είπε ο βασιλιάς, σύμφωνα με ειδικούς που διαβάζουν… χείλη
- Θεσσαλονίκη: Γιατρός ο εγκέφαλος του κυκλώματος διακίνησης κοκαΐνης - Παλιός γνώριμος των Αρχών
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις KoutiPandoras
- Χιλή: Αστυνομικοί έκαναν έφοδο για ναρκωτικά και βρήκαν… το πιστόλι του Πινοσέτ
- Σήμερα οι φοιτητικές εκλογές στη σκιά εθνικών εκλογών και καταγγελίας της ΠΚΣ για απόπειρα νοθείας από τη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ
- Σοκ στις ΗΠΑ: 58χρονος πυροβόλησε 14χρονη στο κεφάλι την ώρα που έπαιζε… κρυφτό επειδή «είδε σκιές στον κήπο του»
- Φιέστα… αποσυσπείρωσης: Η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη υπέστη γαλάζιο πλήγμα στο Ζάππειο
- Η Κλεοπάτρα την εποχή της συμπερίληψης
- Τελευταία Νέα KoutiPandoras
- Η Κλεοπάτρα την εποχή της συμπερίληψης
- Φιέστα… αποσυσπείρωσης: Η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη υπέστη γαλάζιο πλήγμα στο Ζάππειο
- Σοκ στις ΗΠΑ: 58χρονος πυροβόλησε 14χρονη στο κεφάλι την ώρα που έπαιζε… κρυφτό επειδή «είδε σκιές στον κήπο του»
- Χιλή: Αστυνομικοί έκαναν έφοδο για ναρκωτικά και βρήκαν… το πιστόλι του Πινοσέτ
- Σήμερα οι φοιτητικές εκλογές στη σκιά εθνικών εκλογών και καταγγελίας της ΠΚΣ για απόπειρα νοθείας από τη ΔΑΠ-ΝΔΦΚ
- Επιστολή Αλ. Γιωτόπουλου στο Documento: «Τριτοκοσμικός τραγέλαφος από γνωστούς άριστους καθηγητές Νομικής»
- Μέλη των ΚΚ Ελλάδας και Τουρκίας έσπασαν την απαγόρευση σοβιετικών συμβόλων στη Γερμανία!
- Debate: «Όλοι εναντίον όλων» απόψε στην εκπομπή παράλληλων μονολόγων
- «Πιστολιές» Καραμανλή κατά Μητσοτάκη μέσω… Ευρώπης
- Καλό… φθινόπωρο! Με βροχές, καταιγίδες και ανέμους θα κυλήσει η Τετάρτη
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Δεν ησυχάζει ο Πριγκόζιν – Νέες μπηχτές στον Πούτιν: «Κι αν ο ευτυχισμένος παππούς αποδειχθεί μ@…κ@ς;»
- Εκλογές 2023: Ποιοι δικαιούνται το εκλογικό επίδομα
- Μελίνα Παρασκάκη: Αποζημίωση μισό εκατομμύριο ευρώ στους γονείς της
- Επίθεση Πριγκόζιν και στον ίδιο τον Πούτιν; Ο «ευτυχισμένος παππούς» μπορεί να αποδειχθεί μ@@@ς
- Με αντικλείδια έκλεβαν σπίτια στη Θεσσαλονίκη – Πάνω από 14.000 ευρώ η λεία τους
- Κακοποίηση ζώων: Τι συμβαίνει μετά τις καταγγελίες
- Πολ Κρούγκμαν: Πώς επηρεάζει την Ε.Ε. το «πράσινο» σχέδιο των ΗΠΑ
- Θεσσαλονίκη: Ληστής εισέβαλε σε σπίτι οικογένειας και επιτέθηκε στον γιο
- ΗΠΑ: Πυροβόλησε στο κεφάλι ανήλικη που έπαιζε κρυφτό – «Είδα σκιές στον κήπο μου»
- 24 συνταγές για ανοιξιάτικα ριζότι και πιλάφια