Περί Σταθερότητας

«Νeo, αργά ή γρήγορα θα καταλάβεις πως υπάρχει διαφορά ανάμεσα στο να ξέρεις το μονοπάτι και στο να βαδίζεις στο μονοπάτι.», γνωστή φράση από την ταινία Matrix του 1999. Ο μικρόκοσμος της καθημερινότητας είναι το τσόφλι που μας προστατεύει από το έξω περιβάλλον και προσπαθούμε να παραμείνει ακέραιο και ασφαλές ώστε να ξεπερνάμε τις φοβίες μας πέραν από τον έξω κόσμο. Κάποιες φορές ζούμε τον ρουν των γεγονότων αποκομμένοι κι αρνούμενοι να τον δούμε ώστε να τον γνωρίσουμε λόγω φοβιών κάνοντας μία διαρκή ομφαλοσκόπηση του εγώ μας.

Όμως

τι είναι η Σταθερότητα; Μήπως μοιάζει με τον αγωγιάτη που έμαθε ένα δρόμο ζωής στο οικόσιτο ζώο του κι ακολουθεί απαρέγκλιτα ως το θάνατο του; Τρώει, πίνει, τραβάει το άροτρο στο χωράφι ώσπου να ολοκληρωθεί ο κύκλος της ζωής ώστε μοιραία να οδηγηθεί στο τέλος του; Είναι οι βεβαιότητες όπου μας γαλούχησαν γενιές επί γενεών ως ότου να μας τις διδάξουν σαν τάχατες αλήθειες γραμμένες στη πέτρα διατηρώντας τες ως πυξίδα προσανατολισμού του σήμερα αυτές τις παλιές αξίες κι αρχές; Απαντήσεις που ‘ναι αρκούντως ικανοποιητικές για εκείνη την παλιά εποχή αλλά ενδεχομένως δεν απαντάνε στο σήμερα είτε ήτανε απλά λανθάνουσες απαντήσεις που έδωσαν την ψευδαίσθηση;

Η σταθερότητα ως τέτοια έδωσε την ψευδαίσθηση της μοναδικής αλήθειας ανά τους καιρούς. Ένα τελευταίο χαρακτηριστικό τέτοιας ψευδαίσθησης είναι του Φράνσις Φουκουγιάμα στο βιβλίο του «Το Τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος». Η Πτώση του υπαρκτού Σοσιαλιστικού Κόσμου της ΕΣΣΔ με την νίκη του λεγόμενου ως Ελεύθερου Κόσμου της Δύσης. Ανέδειξε την ηγεμονία ενός μοντέλου ως το πλέον μοναδικού, απόλυτου και λειτουργικού. Μ’ αποτέλεσμα ακόμη κι ο ίδιος ο Φουκουγιάμα στο πέρασμα των χρόνων να αντιληφθεί ότι η Φιλελεύθερη Δημοκρατία που κυριάρχησε εκείνη την περίοδο δεν αποδείχθηκε στη πορεία το ίδιο ανθεκτική κι ακμαία.

Εκείνη η Εποχή βασίστηκε επί της βάσης ενός μονοπολικού κόσμου. Όπως αναφέρει ο Kenneth Waltz στη Θεωρία Διεθνούς Πολιτικής τον εξής κανόνα τον n(n-1)/2. Όπου n=ισχυρές πλανητικές δυνάμεις. Δηλαδή στον μονοπολικό κόσμο η μία πλανητική δύναμη έχει αποτέλεσμα 0 συγκρούσεων. Οι Δύο πλανητικές δυνάμεις την 1 μεταξύ τους σύγκρουση, κι ούτω καθ’ εξής. Οι συγκρούσεις μεταξύ των ισχυρών πλανητικών δυνάμεων φέρνουν αστάθεια στο κόσμο. Ιδίως μετά τη δημιουργία των ατομικών όπλων πόσω δε μάλλον σήμερα των πυρηνικών όπλων. Ο φόβος των πλανητικών δυνάμεων να βάλλουν κατά του αντιπάλου αλλά το κέρδος να εκμηδενιστεί υπό το βάρος της απώλειας. Σύμφωνα με την Θεωρία MAD (Mutually Assured Destruction). H ισχύς των πυρηνικών όπλων ενέχει τον κίνδυνο να γυρίσει ως μπούμερανγκ την επόμενη μέρα. Έφερε τους πολέμους δια αντιπροσώπων γνωστοί ως proxy wars πλέον στο προσκήνιο μπροστά παρά ποτέ. Ασκούνται κυρίως στις Περιφερειακές χώρες μεταξύ των εμπλεκόμενων συμμάχων των ισχυρών Πλανητικών Δυνάμεων και κάποιες φορές πέραν των Περιφερειακών χωρών.
Η Παγκοσμιοποίηση ως τάση ήτανε κυρίαρχη στην εποχή του Φουκουγιάμα. Μάλιστα υπήρχαν πολλοί θιασώτες τότε που θεωρούσαν τα κράτη ότι είχανε χάσει τον ρόλο τους εκείνη την εποχή μάλιστα ότι ήτανε θέμα χρόνου να υπάρξει η πλήρης ομογενοποίηση του Δυτικού Κόσμου με την κατάργηση τους. Το πέρας του μονοπολικού κόσμου με την ταυτόχρονη ανάδυση του πολυπολικού κόσμου έφερε το τέλος της Παγκοσμιοποίησης. Όπως είχε αναφέρει ο πατέρας του Φιλελευθερισμού ο Άνταμ Σμιθ στο γνωστό του βιβλίο «Έρευνα για τη Φύση και τις Αιτίες του Πλούτου Των Εθνών». Η Ελεύθερη Αγορά διατηρείται όσο παραμένει ακέραια η κυριαρχία του ισχυρού, φέρνοντας ως παράδειγμα την τότε ισχυρή Αγγλία κόντρα στην Ολλανδία αν διαταραχθεί η ισορροπία ισχύος. Πλέον το τέλος της Παγκοσμιοποίησης είναι κοινοτοπία κι από αλλοτινούς θιασώτες κι εκπρόσωπους της οικονομικής ελίτ, όπως τον Klaus Martin Schwab στο γνωστό βιβλίο του «Η Μεγάλη Επανεκκίνηση».

Άλλη μία παθογένεια που δημιουργήθηκε στον τότε σταθερό μονοπολικό κόσμο με την επικράτηση του Φιλελεύθερου μοντέλου ως η μόνη αλήθεια που φέρνει την σταθερότητα ήτανε σαφώς η ανάπτυξη λεγόμενου homo economicus. Όπου θεωρήθηκε ως ενδεδειγμένη επιλογή στη πολιτική διαχείριση των πραγμάτων ο Μάνατζερ έναντι του Πολιτικού. Χαρακτηριστικά είχε αναφερθεί σ’ αυτό ο Μιτεράν ότι οι διάδοχοι του θα ‘ναι λογιστές. Αυτό έφερε την μεγάλη αδυναμία στο να ανταποκριθεί στα προβλήματα της εποχής η σημερινή ηγεσία της Ευρώπης με τους Μάνατζερς στις πολιτικές θέσεις. Καθώς έκαναν κάθε βήμα για την Τραπεζική της Ένωση. Αλλά προτίμησαν τους ευρωπαϊκούς πόρους να τους επενδύσουν στην οικονομική ανάπτυξη αντί παράλληλα να αναπτύξουν την στρατιωτική αυτοδυναμία και αυτονομία της. Καθώς είχαν την αφέλεια της σταθερότητας αφήνοντας την άμυνα και ασφάλεια της στο ΝΑΤΟ και στη Μεγάλη Βρετανία εν μέρει.

Σήμερα η μη δημιουργία ενός Ευρωστρατού ή ενός κοινού Ευρωπαϊκού στρατηγείου που θα παίρνει κοινές αποφάσεις όχι υπό την Γερμανία ή την Γαλλία ή όσο συμβαδίζουν από κοινού ή καθώς καμία φορά έρχονται σε σύγκρουση τα γερμανικά συμφέροντα έναντι των γαλλικών. Όπως είχε πει ο Χένρυ Κίσσινγκερ «ποιόν θα πρέπει να καλώ όταν θέλω να μιλήσω με την Ευρώπη;». Η αδυναμία μίας στρατηγικής ένωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τις προκλήσεις πλέον να χτυπάνε πιο δυνατά στις θύρες της παρά ποτέ δημιουργεί κατ’ επέκταση πρόβλημα στην ενδυνάμωση του ευρωσκεπτικισμού ως διαλυτική τάση. Καθώς εφόσον δεν υπάρχει η Στρατηγική Ένωση παρά μόνο η Οικονομική όσο δημιουργούνται γεωπολιτικά ζητήματα που έρχονται τα συμφέροντα μίας ευρωπαϊκής χώρας σε σύγκρουση με μίας άλλης τόσο δυναμώνει η διαλυτική τάση της.

Τα παραπάνω ανέδειξαν τα περί Σταθερότητας στα εκτός συνόρων τη σχετική εικόνα. Εντός των συνόρων, η Σταθερότητα διαρκούσε όσο διατηρούταν το μοντέλο ισχύος ενός Μονοπολικού κόσμου ως πάνω στρώμα κρεμμυδιού. Η μετατόπιση των γεωτεκτονικών πλακών επηρέασαν αναπόφευκτα και την χώρα μας.

Η Σταθερότητα ξεπεράστηκε ήρθε στη θέση της η Οικονομική χρεοκοπία στην Ελλάδα. Αυτή η Οικονομική Αστάθεια έφερε με τη σειρά της την Πολιτική Αστάθεια. Χαρακτηριστικά αρκεί να ενθυμηθεί ο οποιοσδήποτε ότι πριν τη χρεοκοπία υπήρξαν μονοκομματικές κυβερνήσεις αρκετά ισχυρές όπου ολοκλήρωναν την τετραετία τους. Έφεραν όμως ένα στρεβλό τρόπο πολιτικής διοίκησης όμως η ευμάρεια της εποχής την σκέπασε σαν χαλί το όλο πρόβλημα αυτό. Οι μονοκομματικές ισχυρές κυβερνήσεις με το παλιό δίπολο μεταξύ ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έφεραν την χρεοκοπία. Όπου αναδείχθηκε συσσωρευτικά μέσα από την χρεοκοπία το λάθος οικονομικό παραγωγικό μοντέλο στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών με τα δίδυμα ελλείμματα, όπου παρήγαμε λιγότερα απ’ όσα κάναμε εισαγωγή σε προϊόντα και υπηρεσίες, εν συντομία.

Στη πιο ασταθή και κρίσιμη περίοδο της χρεοκοπίας ως ενδεδειγμένη λύση δεν προτιμήθηκε καμία μονοκομματική κυβέρνηση του παρελθόντος ως μοντέλο εξόδου. Τουναντίον, αν και δεν υπήρξε κουλτούρα πολυσυλλεκτικών συγκυβερνήσεων ούτε κάποια ιστορική πρόσφατη αναφορά ως ενδεδειγμένη τότε λύση. Παρόλο που καμία Μνημονιακή συγκυβέρνηση είχε να μοιράσει το πολιτικό κόστος σε παραπάνω πλάτες κομμάτων αντί μίας. Εν τούτοις υπήρξε αστάθεια και στις Μνημονιακές Συγκυβερνήσεις των ΝΔ και ΠΑΣΟΚ (ως βασικό κορμό τους) αδυνατώντας να φέρουν σε πέρας ολοκληρώνοντας την τετραετή κυβερνητική θητεία τους. Ως ότου εκλεγεί ο ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τους ΑνΕλ για να πραγματοποιήσουν τη συγκυβέρνηση τότε.

Σ’ ένα ιδιαίτερα ασταθές οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον εκεί που απέτυχαν οι προηγούμενοι καλέστηκε ένα σχήμα σε ιδιαιτέρως δύσκολες συνθήκες της Μεταπολίτευσης, αν όχι τις πιο δύσκολες όλων, να μάθει και να φέρει σε πέρας την αποστολή για το τέλος των Μνημονίων. Παρά τα αναμενόμενα λάθη κυρίως από απειρία, ανθρώπινης ατελειότητας και με μία Τρόικα να επικρέμεται ως δαμόκλειο σπάθη πάνω από τα κεφάλια της συγκυβέρνησης. Στο ζενίθ ισχύος του Δεξιού ΕΛΚ με τον Σόιμπλε να πρωτοστατεί επιθυμώντας το πολιτικό τέλος εκείνης της συγκυβέρνησης. Για να μη φέρει μελλοντική πιθανή ανατροπή κι αλλαγή συσχετισμού ισχύος μεταξύ της ευρωπαϊκής Αριστεράς και Δεξιάς παγιώνοντας παράλληλα την κυριαρχία της πολιτικής ευρωπαϊκής λιτότητας. Κατάφεραν το πρωτοφανές εκείνων των μνημονιακών συνθηκών πρώτον να ολοκληρώσουν μέχρι τέλους τη κυβερνητική θητεία τους. Δεύτερον να οδηγήσουν σε έξοδο την Τρόικα από την Ελλάδα και τον Μνημονιακό αιματηρό δανεισμό των Μεταρρυθμίσεων-Δόσεων μέσω λιτότητας. Πέραν των αντιθέτων ισχυρισμών από τον τότε για συνέχιση λιτότητας τόσο από τον Ευάγγελο Βενιζέλο όσο δε και από τον τότε αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης Κυριάκο Μητσοτάκη. Μάλιστα όσους έλεγαν το αντίθετο όχι για να έρθουν σε κόντρα μαζί του αλλά από γνώση του αντικειμένου όπως ήτανε ο Κωνσταντίνος Μίχαλος του ΕΒΕΑ (Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών) γνωστό και παλιό μέλος της ΝΔ. Μόνο η άρνηση του αυτή στάθηκε αρκετή ώστε να διαγραφεί από την ΝΔ κατ’ εντολή Μητσοτάκη. Φανερώνοντας το σύμπτωμα Μεσσιανισμού, αλαζονείας, πατερναλισμού και βοναπαρτισμού του.

Ολοκληρώνοντας την κυβερνητική θητεία του ο ΣΥΡΙΖΑ. Άφησε μία χώρα εκτός Μνημονίων να δανείζεται από τις Αγορές με τον διάδρομο αποπληρωμής χρέους και το λεγόμενο μαξιλάρι ως εχέγγυο των Αγορών άρα Οικονομική Σταθερότητα. Η Οικονομική Σταθερότητα επανάφερε την Πολιτική Σταθερότητα στη χώρα κάνοντας το εμφανές αυτό με την ανάδειξη ενός νέου πολιτικού διπόλου στη χώρα ξανά μετά τα Μνημόνια. Με ισχυρά ποσοστά στα κόμματα εξουσίας ξανά μετά Μνημονίων. Χωρίς τον κίνδυνο ανόδου των νεοναζί εντός Κοινοβουλίου ως κρίσιμο παράγοντα εξελίξεων, όπως είναι σήμερα.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως κληρονομιά της Σταθερότητας του ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να απογειώσει το ποσοστό της ΝΔ που έλαβε από την ΝΔ του Σαμαρά. Έκανε την πρώτη μονοκομματική και υπέρ του δεόντως με μεγάλο εκλογικό ποσοστό κυβέρνηση. Επανάφερε όλες τις παθογένειες του προμνημονιακού παρελθόντος έχοντας μία λουδοβίκεια λογική και πρακτική επί των πραγμάτων. Διασπάθιση δημόσιου χρήματος, διαφθορά, οργουελική δυστοπία μεγάλου αδελφού, ανελευθερία, όξυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων κι ούτω καθ’ εξής. Ο ίδιος βγήκε με σύνθημα το 2019 την Σταθερότητα δίνοντας ένα στρεβλό περιεχόμενο στη λέξη. Επενδύοντας στην αναπόληση του παρελθόντος των παχιών αγελάδων παραπλανώντας την ελληνική κοινωνία αλλά επί της ουσίας εννοούσε την επαναφορά των κακώς κειμένων εκείνης της εποχής. Είναι σχήμα οξύμωρο ενώ ο ίδιος διετέλεσε ως Υπουργός της συγκυβέρνησης Σαμαρά επί της πιο ασταθής περιόδου των Μνημονίων. Σε μία περίοδο εκτός Μνημονιακής αστάθειας υποστηρίζει ακόμη και σήμερα ως μόνη λύση την Μονοκομματική Αυτοδύναμη Κυβέρνηση. Κι ο ίδιος που βρήκε ένα σταθερό πολιτικό περιβάλλον έφερε την επάνοδο της αντισυστημικής ψήφου στο πολιτικό πεδίο. Να αυτοπροτείνεται ως παράγοντας Σταθερότητας. Θα ‘τανε κωμικό αν δεν ήτανε τραγικό.

Η Σταθερότητα μετά τα Μνημόνια είναι ζητούμενο αλλά ποιος πραγματικά μπορεί να την φέρει. Ιδιαίτερα όταν υπάρχει ένα διεθνές περιβάλλον που προκαλεί πολλαπλές κρίσεις με γεωπολιτική, οικονομική και κάθε άλλου είδους κρίσης. Το να ‘σαι ασταθής εντός των τειχών σε περίοδο γενικευμένης αστάθειας περισσότερη καταστροφή θα φέρει παρά λύση στη καθημερινότητα των πολιτών. Στη κάλπη του 2023 υπάρχει μία αδιόρατη σύγκρουση δύο κόσμων. Ο ένας είναι η επαναφορά των Αυτοδύναμων κυβερνήσεων κι ο άλλος των Συγκυβερνήσεων. Κι οι δύο έχουνε δοκιμαστεί στη πραγματικότητα φέρνοντας την αστάθεια και τη σταθερότητα. Μία Αυτοδύναμη Κυβέρνηση σημαίνει ένα επιτελικό κράτος αυταρχικότητας, αυθαιρεσίας, ανελευθερίας, διαφθοράς κι όλα τα προβλήματα μίας προηγούμενης εποχής. Ενώ μία Συγκυβέρνηση με μη ισχυρή εντολή την κάνει πιο αδύναμη για αλλαγή από τον λαό. Ούσα ανίσχυρη να αντέξει το πολιτικό κόστος μίας απόφασης που θα φέρει καταστροφή στη καθημερινότητα των πολιτών, όπως η ιδιωτικοποίηση του ρεύματος ή του νερού. Καθώς των επόμενη μέρα αρκούν ελάχιστοι βουλευτές για να ρίξουν τη κυβέρνηση αντίθετα με σήμερα. Ισχυρή Κυβέρνηση ανίσχυρος λαός ή ανίσχυρη συγκυβέρνηση ισχυρός λαός, εν ολίγοις. Εν κατακλείδι, όπως έλεγε ο Βιργίλιος στην Αινειάδα: «flectere si nequeo Superos, Acheronta movebo» – «Αν δεν μπορώ να λυγίσω τους θεούς, τον Αχέροντα θα κινήσω».