Εργα τέχνης που έφερναν ευχές

Τι μπορεί να συνδέει την τραγική ηρωίδα της όπερας του Πουτσίνι, την Τόσκα, με την Κοκκινοσκουφίτσα; Πώς βρέθηκε ο Γιάννης Τσαρούχης στην Αγκυρα με ευχές για τον Γιώργο Σεφέρη; Και πώς μπορεί αγωνίες, όρκοι αιώνιας αφοσίωσης και αναγγελίες θανάτων να συμπορεύονται με δίαιτες, παρακλήσεις για πεσκέσια και σχόλια για τη μόδα; Κοινός τόπος συνάντησης δεν είναι παρά ένα ορθογώνιο χαρτάκι που μπορεί να κουβαλά ευχές, χαρμόσυνα μαντάτα και ειδήσεις, γεννημένο στις όχθες του Τάμεση, στο Λονδίνο της βικτωριανής εποχής, το 1847, από έναν ευκατάστατο, αθεράπευτα φιλότεχνο επιχειρηματία, ο οποίος θέλησε να μοιράσει μαζί με τις ευχές του μια καλαίσθητη ζωγραφιά. Γνώρισε μέρες δόξας κυρίως στις αρχές του 20ού αιώνα και αναδείχθηκε σε έργο τέχνης. Και σήμερα, σχεδόν 165 από την πρώτη κυκλοφορία της, όπου τείνει να εξαφανιστεί από τον ηλεκτρονικό διάδοχό της, η ευχετήρια κάρτα «διηγείται» τη διαδρομή της στον χρόνο μέσα από μια πλούσια συλλογή και ένα υψηλής αισθητικής λεύκωμα που υπογράφει ο αρχαιολόγος και συγγραφέας Χρήστος Μπουλώτης και επιμελήθηκαν για την Τράπεζα Πειραιώς οι εκδόσεις Polaris.Περισσότερες από 500 κάρτες - επιστολικά δελτάρια, επί το επισημότερον -, από τις 8.500 που διαθέτει στη συλλογή του ο Χρήστος Μπουλώτης, βγήκαν από το... μπαούλο, μελετήθηκαν διεξοδικά και παίρνουν τον αναγνώστη από το χέρι σε ένα ταξίδι που δεν εστιάζει μόνο στην εικαστική πλευρά των μικρών αυτών έργων τέχνης, αλλά του επιτρέπει να μάθει να τα διαβάζει. Οχι μόνο με διάθεση «κλειδαρότρυπας», καθώς τα μηνύματά τους έχουν μετεγγραφεί από τον συγγραφέα ώστε να είναι αναγνώσιμα, αλλά και με μια κοινωνιολογική προσέγγιση μέσα από την ανάλυση της γλώσσας, την κριτική της φιλολογίας των ευχών και παρατηρήσεις στις αλλαγές που ο χρόνος επέφερε στην εικόνα της κάρτας. «Το έργο αναβιώνει αξίες και συναισθήματα τα οποία αποτέλεσαν πάντα ένα κομμάτι από τα ήθη, τις παραδόσεις και τους δεσμούς των Ελλήνων», τονίζει στον πρόλογό της η πρόεδρος του Πολιτιστικού Ιδρύματος Ομίλου Πειραιώς, Σοφία Στάικου.«Τι κρύβεται, αλήθεια, πίσω από την παλίμψηστη κάρτα που στάλθηκε δύο φορές στη Λυών στην ίδια παραλήπτρια, τη μία το 1902 από το Μιλάνο και την άλλη από το Μπρονξ το 1909; Και τι επίγνωση να είχε για το βαρύ λογοτεχνικό φορτίο που κουβαλούσε κάποια δεσποινίδα ονόματι Μαργαρίτα Γκωτιέ, παραλήπτρια κάρτας από το Στρασβούργο που στάλθηκε το 1904 στο Παρίσι; Από τέτοιου είδους "μυθιστορηματικό" υλικό, που εξάπτει την περιέργεια και τη φαντασία, αν και αφήνει μετέωρα πλήθος από ερωτήματα, οι κάρτες βρίθουν», επισημαίνει ο γεννημένος παραμυθάς Χρήστος Μπουλώτης. «Συχνά υποκύπτω στον πειρασμό να αποτολμήσω μικρά "ψυχογραφήματα" των αλληλογράφων, να διαβλέψω χαρακτήρες ή έστω την κατάσταση του θυμικού τους τη στιγμή που έγραφαν. Γιατί οι "ήρωες" των καρτών κάθε άλλο παρά χάρτινοι είναι, και πάντως εξ ορισμού πιο αληθινοί από τους λογοτεχνικούς», συνεχίζει ο συγγραφέας. Οι ιστορίες πίσω από κάθε κάρτα πολλές. Αλλοτε γοητευτικές και ενδιαφέρουσες, άλλοτε πικρές και άλλοτε αστείες. «Κάποια Γα