Ευρωπαϊκή Ενωση: Σχέδιο για ενιαία αμυντική στρατηγική

Η Ευρώπη αλλάζει και κάνει βήματα για να αναλάβει την άμυνά της. Χθες, η Κομισιόν παρουσίασε για πρώτη φορά μια Ευρωπαϊκή Αμυντική Βιομηχανική Στρατηγική μαζί με ένα ταμείο επιδότησης ύψους τουλάχιστον 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ που ονομάζεται Ευρωπαϊκό Επενδυτικό Πρόγραμμα Αμυνας.

Ο Τιερί Μπρετόν, επίτροπος βιομηχανίας, υπογράμμισε κατά την παρουσίαση της στρατηγικής ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια «υπαρξιακή απειλή», ενώ ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής Ζοζέπ Μπορέλ προειδοποίησε: «Ως απάντηση στην επιθετικότητα της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η ΕΕ πρέπει να ενισχύσει τις αμυντικές της

ικανότητες». Εάν τα κράτη-μέλη συμφωνήσουν, θα σηματοδοτήσει το τέλος της ύφεσης μετά τον Ψυχρό Πόλεμο στη διάρκεια της οποίας οι στρατιωτικές δαπάνες συρρικνώνονταν.

Η αναγνώριση

«Η νέα στρατηγική δεν αποτελεί απάντηση στον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά μια ευρύτερη απάντηση σε μια στρατηγική αλλαγή παραδείγματος. Είναι μια αναγνώριση ότι η άμυνα αποτελεί θέμα που μας απασχολεί» δήλωσε ο Καμίλ Γκραν, πρώην βοηθός γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ και τώρα διακεκριμένος συνεργάτης στον τομέα της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.

Ο στόχος είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση – η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο – να αρχίσει να οικοδομεί την άμυνά της, μια ιδέα που είχε αρχίσει να διαμορφώνεται από τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακα και Χάλυβα το 1951. Αντί να σχηματιστεί μια πολυεθνική μαχητική δύναμη – κάτι που αποτελούσε αντικείμενο συζητήσεων στα πρώτα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου –, αυτή τη φορά στόχος είναι η δημιουργία του στρατιωτικού-βιομηχανικού συγκροτήματος του μπλοκ καθώς και η μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από τα αμερικανικά οπλικά συστήματα. Ενας λόγος που γίνεται αυτός είναι και ο φόβος ότι ο Ντόναλντ Τραμπ, που έχει μιλήσει σχετικά, προηγείται στις δημοσκοπήσεις εν όψει των εκλογών του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ.

Σπάει ένα ταμπού

Η στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σπάει ένα ταμπού: ενώ οι Βρυξέλλες είχαν προηγουμένως συμφωνήσει να χρησιμοποιήσουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ για τη χρηματοδότηση της παραγωγής πυρομαχικών και την παροχή κινήτρων για κοινές προμήθειες σε έκτακτη βάση, η Κομισιόν θέλει τώρα να κατοχυρωθεί αυτό μακροπρόθεσμα.

Ωστόσο, το αμυντικό σχέδιο δεν έρχεται σε αντίθεση με τον αρχικό στόχο της ΕΕ να αποτρέψει τον πόλεμο στο έδαφος της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Ρίχο Τέρας, μέλος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και πρώην διοικητή του εσθονικού στρατού. «Η Ευρώπη πρέπει να είναι προετοιμασμένη για πόλεμο και δεδομένου ότι είναι μια οικονομική ένωση, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην αμυντική βιομηχανία» είπε.

Ο Μπρετόν απομακρύνθηκε από πολιτικά φορτισμένα πεδία, όπως η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού στρατού, και αντ’ αυτού εστίασε στο πού οι Βρυξέλλες έχουν πραγματικά αρμοδιότητα: την ενιαία αγορά. Κάποιες από τις προτάσεις είναι εκτενείς. Περιλαμβάνουν την αντιγραφή του αμερικανικού συστήματος Πωλήσεων Οπλων στο Εξωτερικό για να βοηθηθούν οι χώρες της ΕΕ να δημιουργήσουν αποθέματα όπλων και να διευκολύνουν την πώληση όπλων, καθώς και τη δυνατότητα ανακατεύθυνσης της πολιτικής βιομηχανίας στην άμυνα σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης – συν οικονομικά κίνητρα για περισσότερες κοινές προμήθειες όπλων. Τα κεφάλαια θα πρέπει να πηγαίνουν μόνο σε ευρωπαϊκές εταιρείες, σύμφωνα με το σκεπτικό της Κομισιόν. Η Ουκρανία θα αντιμετωπίζεται σχεδόν ως χώρα-μέλος και θα της επιτρέπεται να συμμετέχει σε κοινές αγορές όπλων.

Οι υπογραφές

Η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ επιμένει ότι δεν κάνει υπέρβαση. Η άμυνα «πρέπει να παραμείνει εθνική ευθύνη» δήλωσε ο Μπρετόν στα γαλλικά μέσα. «Δεν πρόκειται για αλλαγή των συνθηκών, αλλά για καλύτερη συνεργασία στο πλαίσιο των συνθηκών». Καθώς είναι κανονισμός, το νέο επενδυτικό πρόγραμμα θα χρειαστεί υπογραφή τόσο από τις πρωτεύουσες όσο και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή αναμένει τις αντιδράσεις των κυβερνήσεων. «Θα έχουμε πολλές εξηγήσεις να δώσουμε, δεν πρόκειται να το κρύψω, και ορισμένα πράγματα μπορεί να μην καταλήξουν ακριβώς εκεί που θέλαμε» δήλωσε αξιωματούχος της Κομισιόν στους δημοσιογράφους. «Τα κράτη-μέλη δεν θα δεχτούν εύκολα ότι θα αφαιρεθούν κάποιες αρμοδιότητές τους».

Ωστόσο, πιθανά γεγονότα – όπως η επανεκλογή του Τραμπ ή η αποχώρηση των ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ – θα μπορούσαν να ωθήσουν τις πρωτεύουσες να κάνουν το άλμα προς μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ολοκλήρωση στον τομέα της άμυνας, σύμφωνα με τον Αντόνιο Μισιρόλι, πρώην βοηθό γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ.