Γιατί εξυπηρετεί τον Ερντογάν η ρήξη με τις ΗΠΑ

Στις διεθνείς σχέσεις τίποτε δεν είναι οριστικό, οπότε η ακύρωση της επίσκεψης Ερντογάν στην Ουάσιγκτον είναι προϊόν της συγκυρίας. Εξυπηρετεί μάλιστα και τις δύο πλευρές. Η αφέλεια δεν χαρακτηρίζει τη διπλωματία των δύο χωρών, συνεπώς θα πρέπει να αναζητήσουμε τα αίτια πίσω από τις δηλώσεις αμφοτέρων.

Η επίσκεψη του τούρκου προέδρου στον Λευκό Οίκο ήταν το «κερασάκι στην τούρτα» μετά τη συναίνεσή του στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Το σημαντικό αντάλλαγμα, η τούρτα, ήταν τα F-16. Θεωρητικώς θα πρέπει και

αυτό τώρα να τελεί υπό αίρεση καθώς το Κογκρέσο εξακολουθεί να έχει καθοριστικό λόγο στην παροχή τους ή μη. Και το εβραϊκό λόμπι έχει επίσης μεγάλη επιρροή ειδικά σε προεκλογική περίοδο.

Για ποιους λόγους λοιπόν η επίσκεψη ακυρώθηκε; Από πλευράς ΗΠΑ, ήταν μια «υποχρέωση» που πήγαινε πακέτο με την ένταξη της Σουηδίας. Τα αισθήματα του Μπάιντεν για τον Ερντογάν είναι γνωστά. Αλίμονο αν ο πλανητάρχης δεχόταν στον Λευκό Οίκο μόνον όσους αγαπά…

Ο Ερντογάν ήθελε την επίσκεψη για λόγους γοήτρου, για να επιδείξει σε εχθρούς και φίλους ότι παρά την «ιδιοσυγκρασιακή» του σχέση με τη Δύση η τελευταία εξακολουθεί να θεωρεί την Τουρκία μέρος της. Ολοι αυτοί οι υπολογισμοί ωστόσο άλλαξαν με τον πόλεμο στη Γάζα. Δεν είναι εύκολο να ερμηνεύσει κανείς τον τούρκο πρόεδρο, αλλά για ένα μπορούμε να είμαστε βέβαιοι, πάνω από οποιαδήποτε διεθνή του υποχρέωση βάζει τη σχέση του με τον μουσουλμανικό κόσμο. Θα πρέπει να θυμηθούμε την πολύ έντονη υποστήριξη που παρείχε στα κινήματα της Αραβικής Ανοιξης. Οπως, τι ειρωνεία, και τη στήριξη που του παρείχαν οι ΗΠΑ και ειδικά ο Ομπάμα για να ενεργεί ως δίαυλος με αυτά τα κινήματα. Η κατάληξη είναι γνωστή. Μετά την Αραβική Ανοιξη, η ηγεσία της Μουσουλμανικής Αδελφότητας βρήκε καταφύγιο στην Τουρκία όπως και τμήμα της ηγεσίας της Χαμάς.

Η φιλοδοξία του Ερντογάν να ξαναγίνει ο ηγέτης με τη μεγαλύτερη δημοφιλία στον μουσουλμανικό κόσμο, όπως το 2011, είναι ένα κίνητρο πολύ ισχυρότερο από την επανεκκίνηση των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Επιπλέον, αν θέλουμε να είμαστε ακριβείς, ανάμεσα στους δικτάτορες του αραβικού κόσμου ο Ερντογάν εκλέγεται με δημοκρατικές διαδικασίες, είναι λαοπρόβλητος. Γιατί λοιπόν να μην έχει τη φιλοδοξία να είναι πιο δημοφιλής και αποδεκτός απ’ αυτούς;

Δεν θα πρέπει επίσης να μας διαφεύγει ότι η εκλογική βάση του Ερντογάν βράζει με τον πόλεμο στη Γάζα. Οι δηλώσεις του απηχούν την έκρηξη της δικής του πλειοψηφίας. Η παρουσία του στο Οβάλ Γραφείο δεν θα του απέφερε κανένα πολιτικό όφελος. Ο Ερντογάν επιδιώκει διαμεσολαβητικό ρόλο στη λύση του Παλαιστινιακού, αλλά δύσκολα θα τον κερδίσει καθώς ούτε το Ισραήλ ούτε οι αραβικές χώρες έχουν τη διάθεση να τον εκχωρήσουν. Προσκαλεί λοιπόν την ηγεσία της Χαμάς στην Τουρκία, είναι πρόθυμος να της παράσχει πάλι άσυλο ώστε να πάρει θέση στο τραπέζι της λύσης με αυτόν τον τρόπο. Και θα παλέψει για να έχει η χώρα του ρόλο στην ανοικοδόμηση της Γάζας. Οπως θα παλέψει και για τη λύση των δύο κρατών που αν επιτευχθεί, όπως είναι δίκαιο, θα δημιουργήσει προηγούμενο σε μια περιοχή τόσο κοντινή στην Κύπρο…

Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων