Γιατί η Ευρώπη χρειάζεται το ψηφιακό ευρώ

Ο κόσμος μας αλλάζει. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός έχει μεταμορφώσει την κοινωνία με τρόπους που θα ήταν δύσκολο να τους φανταστεί κανείς μόλις πριν από δέκα χρόνια. Αλλάζει επίσης τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε τις πληρωμές μας: οι άνθρωποι ολοένα περισσότερο θέλουν να κάνουν ψηφιακές πληρωμές. Η πανδημία του κορωνοϊού επιτάχυνε αυτήν τη μεταστροφή.

Κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο εργάζονται επί του παρόντος για να συμπληρώσουν τo δημόσια εκδιδόμενο χρήμα που παρέχουν σήμερα - τα μετρητά - με μια ψηφιακή μορφή

του: ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας. Στη ζώνη του ευρώ, ένα ψηφιακό ευρώ θα προσέφερε μια λύση ψηφιακών πληρωμών που θα είναι διαθέσιμη σε όλους, οπουδήποτε, χωρίς χρέωση.

Τα μετρητά εξακολουθούν να είναι σημαντικά: παραμένουν το προτιμώμενο μέσο για πληρωμές μικρής αξίας σε καταστήματα και για συναλλαγές διά ζώσης.

Οι περισσότεροι άνθρωποι στη ζώνη του ευρώ θέλουν ακόμα να έχουν την επιλογή να πληρώνουν με τραπεζογραμμάτια και κέρματα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεσμεύονται πλήρως να διασφαλίσουν ότι τα μετρητά θα παραμείνουν πλήρως αποδεκτά και διαθέσιμα και στις 20 χώρες της ζώνης του ευρώ.

Ομως, το γεγονός είναι ότι η χρήση μετρητών για πληρωμές φθίνει σε πολλά μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Καθώς προχωρούμε προς μια πραγματική ψηφιακή οικονομία, η προσαρμογή των μετρητών ώστε να αντανακλούν την ψηφιακή εποχή είναι το λογικό επόμενο βήμα.

Η ύπαρξη και των δύο επιλογών - ευρώ σε μετρητά και ψηφιακό ευρώ - θα σήμαινε ότι όλοι μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα κάνουν τις πληρωμές τους και κανείς δεν θα μείνει αποκλεισμένος από τον ψηφιακό μετασχηματισμό των πληρωμών.

Το σημαντικό είναι ότι θα προσέφερε στους Ευρωπαίους την επιλογή να κάνουν ψηφιακές πληρωμές σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, από το Δουβλίνο μέχρι τη Λευκωσία και από τη Λισαβόνα μέχρι το Ελσίνκι.

Για τους καταναλωτές, ένα ψηφιακό ευρώ θα είχε πολλά πρακτικά πλεονεκτήματα. Θα ήταν εύκολο στη χρήση και χωρίς κόστος. Οπου και αν βρίσκονταν στη ζώνη του ευρώ, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πληρώσουν οποιονδήποτε με το ψηφιακό ευρώ τους χωρίς χρέωση, για παράδειγμα χρησιμοποιώντας ένα ψηφιακό πορτοφόλι στο τηλέφωνό τους. Δεν θα χρειαζόταν καν να κάνουν πληρωμές σε απευθείας σύνδεση (online): θα μπορούσαν να κάνουν πληρωμές και εκτός σύνδεσης (offline).

Η προστασία της ιδιωτικής ζωής είναι ένα χαρακτηριστικό ζωτικής σημασίας για το ψηφιακό ευρώ. Η ΕΚΤ δεν θα έβλεπε τα προσωπικά στοιχεία των χρηστών ή τα πρότυπα πληρωμών τους. Η δυνατότητα λειτουργίας εκτός σύνδεσης (offline) θα εξασφάλιζε επίσης έναν υψηλότερο βαθμό προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη μέθοδο ψηφιακών πληρωμών που είναι διαθέσιμη σήμερα.

Για τους καταναλωτές, ένα ψηφιακό ευρώ θα μείωνε επίσης τις προμήθειες που συνδέονται με τις πληρωμές, προάγοντας τον ανταγωνισμό στην Ευρώπη. Σήμερα, η επεξεργασία των δύο τρίτων των ψηφιακών πληρωμών λιανικής στην Ευρώπη διενεργείται από λίγες μόνο παγκόσμιες εταιρείες. Χάρη στον μεγαλύτερο ανταγωνισμό, οι πελάτες και οι έμποροι θα ωφελούνταν από την παροχή φθηνότερων υπηρεσιών.

Για τις τράπεζες και άλλους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, ένα ψηφιακό ευρώ θα λειτουργούσε ως εφαλτήριο για την ανάπτυξη νέων πανευρωπαϊκών υπηρεσιών πληρωμών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, δίνοντας ώθηση στην καινοτομία και καθιστώντας ευκολότερο τον ανταγωνισμό με μεγάλες εταιρείες χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και εταιρείες τεχνολογίας εκτός Ευρώπης.

Ενα ψηφιακό ευρώ θα περιελάμβανε δικλίδες ασφαλείας, όπως όρια σχετικά με το ποσό που θα μπορούσαν να διακρατούν οι χρήστες, για να αποφεύγονται τυχόν σημαντικές εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες. Βέβαια όσοι θα επιθυμούσαν να κάνουν πληρωμές μεγαλύτερες από το καθορισμένο όριο θα μπορούσαν να τις διενεργήσουν συνδέοντας το ψηφιακό πορτοφόλι τους με τον τραπεζικό λογαριασμό τους.

Η ύπαρξη ενός ψηφιακού ευρώ δημιουργεί επίσης σημαντικά στρατηγικά πλεονεκτήματα. Ως η μεγαλύτερη ενιαία αγορά στον κόσμο, η Ευρώπη δεν έχει την πολυτέλεια να παραμείνει παθητική ενώ άλλες χώρες θα προχωρούν με ταχείς ρυθμούς.

Εάν επιτρεπόταν η ευρύτερη χρήση ψηφιακών νομισμάτων άλλων κεντρικών τραπεζών για διασυνοριακές πληρωμές, θα κινδύνευε να μειωθεί η ελκυστικότητα του ευρώ, το οποίο είναι σήμερα το δεύτερο σημαντικότερο νόμισμα στον κόσμο μετά το αμερικανικό δολάριο.

Και η έκθεση του ευρώ στον ανταγωνισμό από εναλλακτικές λύσεις, όπως τα παγκόσμια σταθερά κρυπτονομίσματα (stablecoins), θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη. Σε τελική ανάλυση, αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη νομισματική κυριαρχία μας και τη σταθερότητα του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού τομέα.

Ενα ψηφιακό ευρώ θα ενίσχυε επίσης την ακεραιότητα και την ασφάλεια του ευρωπαϊκού συστήματος πληρωμών σε μια περίοδο κατά την οποία οι αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις μάς καθιστούν πιο ευάλωτους σε επιθέσεις στις κρίσιμες υποδομές μας. Βασιζόμενο σε ευρωπαϊκές υποδομές, το σύστημα θα ήταν καλύτερα εξοπλισμένο για να αντεπεξέρχεται σε διαταράξεις, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων και των διακοπών ρεύματος.

Βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή αυτού του συναρπαστικού νέου έργου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα τη νομική της πρόταση. Αυτό το φθινόπωρο, η ΕΚΤ θα ολοκληρώσει τη διερευνητική φάση σχετικά με τον σχεδιασμό και τη διανομή του ψηφιακού ευρώ. Στη συνέχεια θα αποφασίσει αν θα προχωρήσει σε προπαρασκευαστική φάση για να εξετάσει την ανάπτυξη και τη δοκιμή του νέου ψηφιακού νομίσματος.

Το χρήμα κεντρικής τράπεζας στηρίζει την εμπιστοσύνη μας σε όλες τις μορφές χρήματος, καθώς και τη σταθερότητα και την ανθεκτικότητα του συστήματος πληρωμών μας. Είναι το σημείο αναφοράς για το χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη νομισματική ένωση της Ευρώπης. Το ψηφιακό ευρώ θα διατηρούσε τον ρόλο του χρήματος κεντρικής τράπεζας, επειδή, όποια μορφή και αν λάβει - μετρητά ή ψηφιακή μορφή -, το ευρώ θα είναι πάντα το ευρώ.

Το νομισματικό μας σύστημα, με πυρήνα το κοινό μας νόμισμα, πρέπει να προσαρμοστεί για να ακολουθεί τις ψηφιακές εξελίξεις. Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε ότι αυτό θα συμβεί.

Ο Fabio Panetta είναι μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ και ο Valdis Dombrovskis είναι εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής