Προσδοκίες

Μπορείς να είσαι φίλος και με τον Μητσοτάκη και με τον Πούτιν; Γίνεται δηλαδή να χρησιμοποιείς την ίδια λέξη για έναν δημοκρατικά εκλεγμένο πρωθυπουργό και για έναν δικτάτορα που τα χέρια του είναι βουτηγμένα στο αίμα;

Αν είσαι ο Ερντογάν, ναι. Γιατί πάσχεις από δύο σύνδρομα που είναι στην πραγματικότητα ένα, της αυτοκρατορίας και του μεγαλείου. Γιατί έχεις διαφορετικές αξίες από τους δυτικούς πολιτικούς. Γιατί οι αρχές αποτελούν άγνωστη λέξη για σένα και βλέπεις τον κόσμο αποκλειστικά με βάση το συμφέρον. Δεν διστάζεις έτσι να συνδέσεις το πράσινο φως

για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ τη μια με τη μάχη κατά του ΡΚΚ και την άλλη με την αγορά των F-16 από τις ΗΠΑ.

Ολα αυτά δεν σημαίνουν ότι ο τούρκος πρόεδρος ψεύδεται όταν δηλώνει ότι θέλει να λυθούν οι ελληνοτουρκικές διαφορές. Η εξήγηση που δίνει, βέβαια, για την αλλαγή κλίματος ανάμεσα στις δύο χώρες δεν στέκει: δεν άλλαξε η Ελλάδα, όπως ισχυρίζεται, άλλαξε η Τουρκία, διότι η οικονομία της δεν είναι σε καλή κατάσταση και θέλει καλύτερες σχέσεις με τη Δύση. Ανακριβής είναι επίσης ο ισχυρισμός του ότι χωρίς τις «εξωτερικές επεμβάσεις» τα πράγματα θα ήταν καλύτερα: ο διάλογος δεν απειλείται από τους κακούς ξένους, αλλά από τον τοπικό τοξικό εθνικισμό, όποια προέλευση, χρώμα ή ιδεολογικό πρόσημο κι αν έχει.

Σε κάθε περίπτωση, το μομέντουμ είναι καλό. Και η επιθυμία της ελληνικής κοινής γνώμης για πρόοδο βαραίνει ασφαλώς περισσότερο από τις αντιρρήσεις «σκληρών» μειοψηφιών. Τι εμποδίζει λοιπόν το ξεμπλοκάρισμα των συνομιλιών; Η τουρκική θέση ότι στη Χάγη δεν μπορεί να παραπεμφθεί μόνο η υφαλοκρηπίδα, αλλά και ζητήματα που συνδέονται μ’αυτήν; Μα είναι γνωστό ότι η υφαλοκρηπίδα, η ΑΟΖ, τα χωρικά ύδατα και ο εναέριος χώρος αποτελούν ένα πακέτο. Η επιμονή στο casus belli για τα 12 μίλια; Μα όλοι αντιλαμβανόμαστε – και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το έχει δηλώσει εδώ και πολλές δεκαετίες ανοιχτά – ότι το Αιγαίο δεν μπορεί να μετατραπεί σε ελληνική λίμνη. Η αναφορά του Ερντογάν στα προβλήματα της «τουρκικής μειονότητας»; Μα μια δημοκρατική χώρα δεν έχει τίποτα να φοβηθεί από μια τέτοια συζήτηση. Η σύνδεση της αποστρατιωτικοποίησης των νησιών με την κυριαρχία τους και οι κορώνες για τις γκρίζες ζώνες; Μα αν η Τουρκία θέλει πράγματι λύση, δεν θα επιμείνει σε ζητήματα που παραβιάζουν κόκκινες γραμμές.

Η σημερινή συνάντηση του έλληνα πρωθυπουργού με τον τούρκο πρόεδρο έχει διαφημιστεί ως χαμηλών προσδοκιών. Το ερώτημα είναι αν αυτό προκύπτει από μια ρεαλιστική ανάλυση της κατάστασης ή συνιστά αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Στην πρώτη περίπτωση, οι συναντήσεις πρέπει να πυκνώσουν ώστε οι προσδοκίες κάθε φορά να είναι και μεγαλύτερες. Στη δεύτερη, θα πρέπει οι ηγεσίες να πείσουν την κοινή τους γνώμη ότι ο μόνος δρόμος είναι η κλιμάκωση των εξοπλισμών.