Σε 1,5 εκατ. νοικοκυριά δεν εργάζεται κανένας

«Αν δεν είχα τη μητέρα μου να με βοηθάει, θα κοιμόμουν κάτω από τις γέφυρες και θα ζητιάνευα. Δεν μπορώ να το πιστέψω ότι αυτή η χώρα έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο κι εμείς τόσο χαμηλά»: Ισίδρο Χερνάντες, κάτοικος Μαδρίτης, άνεργος από το 2008, χωρίς κανένα κρατικό επίδομα εδώ και ενάμιση χρόνο. Η Ισπανία βρίσκεται στην τελική ευθεία για τις εκλογές, ετοιμάζεται να προστεθεί και αυτή την Κυριακή στον κατάλογο των χωρών που γυρίζουν πολιτική σελίδα, χτυπημένες άγρια από την οικονομική κρίση. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το αντιπολιτευόμενο Λαϊκό Κόμμα υπό τον Μαριάνο Ραχόι θα εξασφαλίσει την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, με 184-198 έδρες σε σύνολο 350, ενώ οι Σοσιαλιστές υπό τον Αλφρέδο Πέρες Ρουμπαλκάμπα θα σημειώσουν τη χειρότερη εκλογική τους επίδοση από το 1978, κερδίζοντας μόλις 110-120 έδρες. Ωστόσο για τους πέντε εκατομμύρια ανέργους, και δη για το 1,3 εκατομμύριο που δεν λαμβάνουν πλέον απολύτως καμία βοήθεια από το κράτος, η αλλαγή δεν εμπνέει καμία ελπίδα, το παρόν τους είναι «ουρές χιλιομέτρων για το συσσίτιο ή άνθρωποι που δίνουν μάχη τα βράδια για τα περισσεύματα των σούπερ μάρκετ» και το μέλλον προαγγέλλεται χειρότερο. Ο Χερνάντες εργαζόταν ως τεχνικός φωτοτυπικών μηχανημάτων. Οταν το 2008 έσκασε η «φούσκα» της αγοράς ακινήτων στην Ισπανία και έμεινε χωρίς δουλειά, άρχισε να λαμβάνει επίδομα ανεργίας: 724 ευρώ τον μήνα για έναν χρόνο. Κατόπιν άρχισε να λαμβάνει το επονομαζόμενο subsidio, ένα επίδομα 428 ευρώ για όσους μπορούν να αποδείξουν ότι δεν έχουν άλλα εισοδήματα. Και μετά, τέλος. Ούτως ή άλλως, τον περασμένο Φεβρουάριο, στο πλαίσιο των περικοπών, ο πρωθυπουργός Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο κατήργησε το subsidio, το οποίο είχε ο ίδιος εφαρμόσει. Η ανεργία στην Ισπανία φτάνει στο 22% - ποσοστό που εκτοξεύεται στο 44% μεταξύ των νέων. Σε ενάμισι εκατομμύριο νοικοκυριά δεν εργάζεται ούτε ο άνδρας ούτε η γυναίκα. Ο μόνος λόγος για τον οποίο αυτή η «κοινωνική βόμβα» δεν έχει ακόμη εκραγεί είναι το επονομαζόμενο «colchon» («στρώμα»), η οικογενειακή αλληλεγγύη, οι γονείς, οι παππούδες, ακόμη και οι θείοι που ανοίγουν ξανά το σπίτι τους, φυλούν τα παιδιά ή βοηθούν οικονομικά. Και αυτό το «στρώμα», όμως, πέφτει βαρύ σε κάποιους άλλους: άνθρωποι που χάριζαν τον οβολό τους σε φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως ο Ερυθρός Σταυρός και η Caritas, παύουν πια να το κάνουν. «Κάνουμε πλέον φιλανθρωπία στο σπίτι», εξηγούν. Ταυτόχρονα, ολοένα περισσότεροι πολίτες, συχνά μέλη της μεσαίας τάξης, μέχρι πρόσφατα απολύτως ενταγμένοι στον κόσμο της εργασίας, ζητούν βοήθεια από φιλανθρωπικά ιδρύματα. «Για οργανώσεις όπως η δική μας», λέει ο διευθυντής της Caritas στη Βαρκελώνη, «η στιγμή που θα πούμε "δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα" πλησιάζει».