Δημήτρης Πιατάς: «Είναι λίγο σουπερμάρκετ η Τέχνη σήμερα κι αυτό με ενοχλεί»

Μαθητής στο 8ο γυμνάσιο Νικοπόλεως  δίνει την πρώτη του παράσταση. «Με έργο του Ψαθά, παρακαλώ! Με τα εισιτήρια που κόψαμε, αγόρασα ένα ζευγάρι καινούργια παπούτσια. Μην φανταστείς, οι μαμάδες και οι συγγενείς μας ήρθαν να μας δουν», λέει γελώντας. Βρισκόμαστε στο προαύλιο ενός σχολείου στου Παπάγου όπου κάνει πρόβες για τον Προμηθέα Δεσμώτη, του Αισχύλου. Διατηρεί ακόμη το βλέμμα του παιδιού που ετοιμάζεται για την επόμενη σκανδαλιά. Απέναντί μου, ο Δημήτρης Πιατάς.

– Πόσα χρόνια ηθοποιός;

46

-Σκληρό αυτό…

Γιατί μου συνέβη το οξύμωρο να είμαι ένας ηθοποιός που δεν αντιμετώπισε ποτέ το φάσμα της ανεργίας. Ίσως ήμουν αγαπητός κι με ήθελαν στους θιάσους τους και δεν εννοώ τα τελευταία χρόνια αλλά απ΄ όταν πρωτομπήκα στην περιπέτεια του θεάτρου: χαριτωμένο παιδί με δυο τεράστια γουρλωτά μάτια. Και πολύ χιούμορ!

– Καλή διαφυγή το χιούμορ;

Άμυνα μεγάλη! Ήμουν πάντοτε ο χιουμορίστας της παρέας. Ένα έξυπνο αστείο θα το χειροκροτήσω πρώτος. Φτάνει να είναι έξυπνο. Τα ανέκδοτα δεν μπορώ ούτε να τα ακούσω. Τα θεωρώ κατασκευασμένα. Fast food γέλιο.

– Αν ρωτήσω τους φίλους σου για σένα, τι θα μου πουν;

Ρώτησέ τους! (γέλια)

– Σου έχουν βγάλει κάποιο παρατσούκλι;

Επίσης, ρώτησέ τους! (γέλια)

–   Τι έχει απομείνει από το χαριτωμένο αγόρι με τα γουρλωτά μάτια;

Παραμένω αυτό το παιδί! Έχω την πολυτέλεια να κάνω μια δουλειά που είναι παιχνίδι. Δεν μπορείς να το καταργήσεις αυτό. Αν το καλοσκεφτείς, τι κάνουμε; Σκηνικά, λέμε ψέματα. Υποδυόμαστε ρόλους που δεν είμαστε εμείς. Όσοι υπηρετούμε την κωμωδία, φέρουμε ευφορική κατάσταση στο κοινό. Για να την φέρεις πρέπει να την διαθέτεις κιόλας. Είναι ανωμαλία αλλιώς.

– Πώς το κάνετε αυτό το πράγμα όλοι οι ηθοποιοί; Μπορεί να σας βασανίζουν χίλια δυο προβλήματα και ξαφνικά είναι σαν να πατάτε ένα κουμπί, ανεβαίνοντας στη σκηνή, και εξαφανίζονται όλα. Δεν υπάρχει τίποτα άλλο εκείνη τη στιγμή.

Είναι αναγκαίο κακό. Ή καλό. Όταν ανεβαίνεις στη σκηνή, εκτίθεσαι. Μην νομίζεις ότι μπορεί να το κάνει ο καθένας αυτό. Επειδή υπήρξα και δάσκαλος υποκριτικής το πρώτο μάθημα που έκανα στους μαθητές μου ήταν να τους πω: «μπορείτε να εκτεθείτε;», «μπορείτε να αυτογελοιοποιηθείτε;», «μπορείτε επειδή αγαπάτε τον εαυτό σας, να τον μισήσετε σκηνικά;», «μπορείτε να ξευτιλιστείτε σκηνικά;». Αν το πετύχεις αυτό, είσαι ηθοποιός!

–   Πότε ένιωσες να το καταφέρνεις;

Θα σου πω το εξής, η παιδικότητα μου είχε θεατρικότητα, ερήμην μου. Συμβαίνει σε πάρα πολλά παιδιά αυτό και όταν το αντιλαμβάνομαστε συνήθως λέμε «αυτός θα γίνει θεατρίνος». Εγώ ήμουν ένα παιδί που του άρεσε να παίζει. Ήμουν χαριτωμένος χωρίς να έχω θράσος. Έκανα τον Καραγκιόζη, διοργάνωνα προβολές ταινιών, έβγαζα περιοδικό στο σχολείο…

– Τι όνομα είχες δώσει στο περιοδικό;

Το έγραφα και το τύπωνα ο ίδιος. Το ονόμαζα «Σανσελόρ», από ένα άγνωστο έργο του Ιούλιου Βερν που μου άρεσε πολύ. Ήταν ένα περιοδικό ποικίλης ύλης. Έτσι έβγαζα το χαρτζιλίκι μου. Πρόσφατα βρήκα ένα παλιό συμμαθητή και μου είπε ότι έχει ένα τεύχος, το οποίο έχει φυλάξει ως ανάμνηση. Του απάντησα «πρόσεξε! Μελλοντικά μπορεί να το πουλήσουμε» (γέλια). Πήγαινα σε ένα βαρβάτο σχολείο και είχα πολλούς συμμαθητές που αργότερα στη ζωή τους κατέλαβαν διάφορους υπουργικούς θώκους. Έγιναν επίσης, δημοσιογράφοι, παρουσιαστές, καθηγητές πανεπιστημίων. Ένας εξ΄ αυτών έχει όνομα και μάλλον τον γνωρίζεις. Λέγεται Γιώργος Κοσκωτάς!

– Σοβαρά;

Ναι, ήταν έναν χρόνο μικρότερός μου αλλά γνωριζόμασταν όλοι με τον τρόπο μας. Γενικά, ήμασταν μια περίεργη γενιά. Και στο θέατρο αργότερα…

–  Τι γενιά ήταν αυτή;

Νομίζω ότι τώρα πια, μπορώ να κάνω ένα flashback και να πω πως ήταν μια γενιά με πολύ ενδιαφέρον γιατί ερχόταν από ένα ισχυρό θεατρικό κατεστημένο. Από τη μία το θέατρο Τέχνης, αυστηρό και κλειστό, από την άλλη το Εθνικό με όλους αυτούς τους σπουδαίους: Μινωτής, Παξινού, Βόκοβιτς, Βαλάκου, Χατζηαργύρη. Και ήταν και ο κινηματογράφος, Βουγιουκλάκη – Παπαμιχαήλ. Δεν υπήρχε χώρος για τους νέους. Το αντίθετο δηλαδή, απ΄ ότι συμβαίνει σήμερα.

Σήμερα, πρωταγωνιστούν οι νέοι. Και σωστά πρωταγωνιστούν. Η δική μας θεατρική γενιά βγήκε ως ρωγμή σε αυτό το καθεστώς. Δεν ήταν ούτε όμορφη, ούτε ρωμαλέα όπως ο Κούρκουλος. Ήταν πιο αρρωστιάρικη, βλέπε Γιώργος Κιμούλης, Λάκης Λαζόπουλος, Άννα Παναγιωτοπούλου, Μίρκα Παπακωνσταντίνου. Η οποία γενιά όμως, δεν είχε πρόβλημα με τον εαυτό της, ήξερε να αυτοσαρκάζεται κι αφουγκράστηκε την ατμόσφαιρα της εποχής. Ένας κόσμος κατέρρεε και ένας καινούργιος κόσμος ερχόταν. Όχι απαραίτητα καλύτερος. Θα έλεγα ότι αυτός ο κόσμος που ήρθε μετά, εξελίχθηκε σε λαμόγια. Με φούσκες επιτυχίες και ένα lifestyle που πληρώνουμε τώρα.

– Πώς σε καθόρισε αυτή η εποχή;

Δεν μπορώ να αρνηθώ ότι μας έδωσε επιτυχία, η οποία μεταφράστηκε εμπορικά και καλλιτεχνικά. Μας πρόσφερε χρήματα, ευμάρεια, αγοράσαμε αυτοκίνητα, αγοράσαμε σπίτια, άσχετα αν χρεοκοπήσαμε μετά. Όλα αυτά όμως, έγιναν από τη δουλειά μας. Τώρα τα παιδιά μας είναι «η γενιά της κρίσης». Αν ο μπαμπάς δεν έχει στην Κορώνη χρήματα, δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα.

–  Είπες πριν ότι σωστά πρωταγωνιστούν οι νέοι σήμερα. Είναι ωραίο να το ακούς αυτό. Γιατί δείχνει έναν άνθρωπο χορτασμένο και ακομπλεξάριστο.

Δεν είμαι ακομπλεξάριστος, είμαι πραγματιστής. Κανένας δεν μπορεί να σου πάρει τη δουλειά, αν κάνεις για τη δουλειά. Δεν ευθύνεται ο άλλος που καλύπτει το κενό που άφησες εσύ. Λίγη αυτοκριτική… Η Τέχνη δεν είναι ανταγωνιστική, μας την πουλούν ανταγωνιστικά.  Εγώ κερδίζω από τη νέα γενιά, τους γνωρίζω και χαίρομαι που δουλεύω μαζί τους, όπως τώρα στον Προμηθέα. Πίστεψέ με, υπάρχει σοφία και στο μωρό που γεννιέται. Ανοιχτά μάτια θέλει ο καλλιτέχνης. Και να εισπράττει τη σοφία των άλλων για να την προσθέτει στη δικιά του και να γίνεται καλύτερος υποκριτής.

–  Θεατρικά πώς βλέπεις τα πράγματα σήμερα;

Θα έλεγα ότι είναι λίγο σουπερμάρκετ η Τέχνη σήμερα. Και με ενοχλεί πολύ αυτό, βέβαια. Τέχνη με πολλές δόσεις και πολλά δώρα. Ακόμη και αν δίνεται δωρεάν, πρέπει να δίνεται με την έννοια της προσφοράς και όχι ως εμπόρευμα. Είναι ενοχλητικό το δωρεάν στην Τέχνη.

-Για ποιον λόγο θα εγκατέλειπες το θέατρο;

Το θέατρο είναι ένας ζωντανός οργανισμός. Ακόμη και αν νοσεί, το μικρόβιό του μεταλλάσσεται συνεχώς. Για να επιβιώσεις λοιπόν, πρέπει να είσαι ενεργός. Την πρώτη φορά που θα συνειδητοποιήσεις ότι μιμείσαι τον εαυτό σου, ότι πλήττεις με τον εαυτό σου, ότι θεατρικά δεν έχεις να προσθέσεις κάτι, πρέπει να φεύγεις. Γιατί το θέατρο στην πραγματικότητα έχει πεθάνει μέσα σου. Από εκεί και πέρα, δεν κρύβω ότι θέλω κάποια στιγμή να απομονωθώ στον «Λαύκο», ένα χωριό στο Πήλιο. Διατηρώ ένα σπίτι εκεί…

–  Γιατί δεν το έχεις κάνει ακόμη;

Γιατί με φωνάζουν στη δουλειά (γέλια). Ως plan b όμως, δεν είναι καθόλου κακό. Το σπίτι που έχω είναι του 1875, στην πραγματικότητα είναι αναφορά στο παρελθόν και στη μνήμη. Το πήρα, το αναπαλαίωσα και το όνειρό μου είναι να μείνω κάποια στιγμή μόνιμα εκεί. Τυχαία επέλεξα αυτό το χωριό. Το όνομά του βγαίνει από το «γλαύκος» που σημαίνει καθαρός ορίζοντας. Πιστεύω στην Ειμαρμένη. Πιστεύω στην Τύχη. Έχω έναν καλό άγγελο πάνω από το κεφάλι μου.

–  Τι είναι ευτυχία για σένα;

Να μην δουλεύω (γέλια). Να κάθομαι και να ονειρεύομαι, δεν έχω καταφέρει να το κάνω ακόμα!

– Οι καλλιτέχνες είναι φύσει ονειροπόλοι;

Ναι, αλλιώς δεν είσαι καλλιτέχνης. Η δουλειά μας είναι συνυφασμένη με το όνειρο. Είναι μέσα στο dna μας. Στην πραγματικότητα, παίρνεις κείμενα και τα κάνεις εικόνα. Μεταφέρεις κόσμους που δεν υπάρχουν. Και παρουσία του πελάτη κόπτεται ο κιμάς. Το θεατρικό έργο, εννοώ.

– Και με την προσωπική μοναξιά τι γίνεται;

Αυτή τη μοναξιά θα την έχεις πάντα. Όσους συντρόφους, όσους φίλους, αγαπημένους και αγαπημένες και αν έχεις, όλοι θα φύγουν. Στην πραγματικότητα είσαι μόνος. Γι΄ αυτό είναι πολύ σημαντικό να είναι καλό φιλαράκι ο εαυτός σου. Και μένα είναι! Δεν έχω προβλήματα μαζί του, δεν του κακίζω, δεν πλήττω.

–  Άρα μαζί σου οι ψυχολόγοι δεν θα ΄χουν πολλή δουλειά…

Δυστυχώς από μένα δεν θα βγάλουν λεφτά. Μπορώ να γίνω εγώ ο ψυχολόγος τους, αν θέλουν!

– Η καθημερινότητά σου σήμερα;

Με ελάχιστο ελεύθερο χρόνο. Αυτό που λέμε δηλαδή «να πάρω έναν φραπέ και να αράξω στην παραλία», δεν το έχω. Όταν κάποια στιγμή μπορώ και βρίσκομαι με φίλους το θεωρώ τεράστιο δώρο και το απολαμβάνω πραγματικά.

-Θυμάσαι την πρώτη φορά που αντιλήφθηκες ότι είσαι πλέον γνωστός; Πάνε πολλά χρόνια, φαντάζομαι…

Ήταν το 1980. Τη φορά που βρέθηκα να είμαι αφίσα σε τρόλεϋ. Πήγα να πάρω το τρόλεϋ και είδα τη φάτσα μου απ΄ έξω. Ντράπηκα… Πάντως, ακόμη μου αρέσει να κυκλοφορώ με τα Μέσα.

– Ο λόγος;

Με θέλγει η ιστορία του να επικοινωνώ με τον κόσμο, να υπάρχω ανάμεσά τους. Διατηρώ έτσι αν θέλεις, τη νεανικότητά μου και τη δροσιά μου. Βεβαίως, υπάρχει ένα κοινό που μπορεί να μην είναι ευγενικό μαζί σου αλλά εκεί, απαντάς ανάλογα. Οι περισσότεροι όμως, με σέβονται όπως τους σέβομαι κι εγώ.

–   Δεν αισθάνεσαι αμήχανα να «καρφώνονται» τόσα ζευγάρια μάτια πάνω σου;

Καθόλου! Δεν έχω τέτοιου είδους προβλήματα. Θα με δεις σε εκδηλώσεις ή σε μια ουρά να περιμένω όπως όλοι. Δεν διεκδικώ τίποτα παραπάνω. Πιθανόν, κρύβω μέσα μου έναν πρόσκοπο. Μου αρέσει να προσφέρω, να βάζω τον άλλον στο επίκεντρο της φροντίδας μου. Μάλλον αυτό έμαθα από τους γονείς μου.

– Αυτό λειτούργησε μόνο θετικά στη ζωή σου;

Μπορεί κάποιες φορές να λειτούργησε και αρνητικά, μην λέω ψέματα. Κάποια στιγμή γνώρισα στη ζωή μου έναν συγκλονιστικό ηθοποιό, τον Θανάση Βέγγο. Ο Θανάσης Βέγγος δεν έδωσε ποτέ συνέντευξη στη ζωή του διότι δεν επιθυμούσε και είχε τεράστιο πρόβλημα με έναν κόσμο που τον κυνηγούσε με κάθε τρόπο. Ο Θανάσης δεν παραδόθηκε όμως, έτσι εύκολα. Να κλειδωθεί σε έναν γυάλινο τοίχο. Κυκλοφορούσε έξω στον δρόμο και έγινε ο δικός τους άνθρωπος. Το αποτέλεσμα ήταν να του χρεώσουν ότι είναι αντιστάρ. Γιατί δεν μπορούσαν να δεχθούν ότι είχε άλλη ιδεολογία από τη δική τους. Ίσως κάτι παρόμοιο να χρεώνουν και σε μένα…

–  Ίσως στην εποχή μας να είναι προτιμότερο από σταρ να είσαι αντιστάρ.

Δεν έχεις άδικο σ΄ αυτό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν το κάνω επίτηδες. Και ότι δεν έχασα από αυτό. Το αντίθετο!

INFO: Ο Δημήτρης Πιατάς υποδύεται τον «Ήφαιστο» στον Προμηθέα Δεσμώτη, του Αισχύλου (σ.σ. σκηνοθεσία Σταύρου Τσακίρη) που περιοδεύει το φετινό καλοκαίρι ανά την Ελλάδα. Στις 30 Αυγούστου θα δοθεί μια ακόμη παράσταση στο Ηρώδειο. Toν Χειμώνα θα βρίσκεται στο «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» του Σαίξπηρ στο θέατρο Βεάκη.

Φωτογραφίες: Νίκος Μαλιάκος