Δύο αιώνες παροξυσμού του ανθρώπινου πνεύματος

Η ιστορία της προόδου είναι μια πολύ ανθρώπινη ιστορία. Υπάρχουν χαμένοι και νικητές. Η σύγχρονη ιστορία είναι απλώς μια μικρή στιγμή μέσα στον γεωλογικό χρόνο. Αν επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε την ιστορία του πλανήτη σε 24 ώρες, τα τελευταία πέντε δευτερόλεπτα αφορούν στην εμφάνιση του άνθρωπου. Κατ′ επέκταση, η βιομηχανική εποχή θα εμφανιζόταν τα δύο τελευταία κλάσματα του δευτερολέπτου. 

Η τεχνολογική πρόοδος βελτίωσε σημαντικά τον τρόπο ζωής μας και αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους

Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα, εδώ και 50 χρόνια, μας προειδοποιεί όλο και περισσότερο. Προφανώς, αυτό που ζούμε σήμερα δεν είναι μια απλή περιβαλλοντική κρίση αλλά μια γεωλογική επανάσταση ανθρώπινης προέλευσης.

Ποια είναι, όμως, τα κύρια ιστορικά γεγονότα, οι επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις, οι πολιτικές και βιομηχανικές επιλογές, που οδήγησαν σε αυτή την ανατροπή; Με απλά λόγια, πως προχωρήσαμε, ιστορικά, για να φτάσουμε ως εδώ;

Ο άνθρωπος έσκαβε τη γη αιώνες πριν για τις ανάγκες του. Η βιομηχανική εξόρυξη του άνθρακα στις αρχές του 19ου αιώνα σηματοδοτεί την απαρχή της εκμετάλλευσης των ορυκτών καυσίμων, που παράγουν διοξείδιο του άνθρακα. Μια τεράστια εκμετάλλευση υπεύθυνη για το περιβαλλοντικό χάος, στο οποίο βρισκόμαστε σήμερα, δε ξεκίνησε στη Ρωσία, στη Γερμανία, στη Γαλλία ή ακόμα και στις ΗΠΑ, αλλά στην Αγγλία στα τέλη του 18ου αιώνα. Η τροφοδοσία σε σπίτια, σιδηρουργεία, μικρές βιοτεχνίες της εποχής προέρχονταν από τα δάση, τα οποία οι άνθρωποι εκμεταλλεύονταν όλο και πιο έντονα. Με την τιμή της ξυλείας να αυξάνεται σε όλη την δυτική Ευρώπη, τα δάση χάνονταν και δεν επαρκούσαν πια.

Η άποψη όμως που επικρατούσε εκείνη την εποχή είναι πως, η γη αποτελούσε μια θεϊκή δημιουργία, ένα άψογο δημιούργημα. Η αποδάσωση ήταν λοιπόν, μια επικίνδυνη μετάλλαξη αυτής της δημιουργίας. Πώς να αντιμετωπίσουν την αποδάσωση, την καταστροφή, τη διάβρωση του εδάφους, τις κατολισθήσεις, τις πλημμύρες και την κλιματική αλλαγή; Ο άνθρακας παρουσιάζεται σαν μια θαυματουργή οικολογική λύση, μπροστά στη δασική κρίση. Το υπέδαφος θα προμήθευε απεριόριστα τους ανθρώπους με καύσιμα. Τα εργαστήρια θα δούλευαν πάλι κανονικά και τα δάση θα μπορέσουν να αναζωογονηθούν. Η επανάσταση έχει ξεκινήσει και τίποτα δεν την σταματά. Και μιας και ο κόσμος ήταν μεγάλος και πλούσιος εκμεταλλεύονταν οργανικές ύλες που βρίσκονται πολύ μακριά. Τους σπόρους της δυτικής Αφρικής, το καουτσούκ του Αμαζόνιου και της Μαλαισίας, τα εξωτικά δάση από κάθε μεριά του πλανήτη. 

Την αυγή του 20ου αιώνα η υφήλιος αποτελεί σκηνικό παιχνιδιών των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, οι οποίες κατέχουν το 85% της κατοικημένης επιφάνειάς της. Διανοούμενοι, νομικοί, οικονομολόγοι και πολιτικοί. Βρετανοί, Γερμανοί, Γάλλοι, Βέλγοι ή Αμερικανοί, νομιμοποιούν το δικαίωμά τους να αποικούν στις άλλες ηπείρους λόγω της ανικανότητας, των λαών των αποικιών να εκμεταλλεύονται αποτελεσματικά και σταθερά τις πήγες της περιοχής τους.

Τη στιγμή εκείνη, ο λευκός άνθρωπος, πιο εφευρετικός πιο ευφυής χάρη στην επιστήμη, παίρνει μόνος του το δικαίωμα να διαχειρίζεται την υφήλιο για να θέτει τάχα τις πηγές της στη διάθεση της ανθρωπότητας. 

Μετά την πρώτη εξόρυξη πετρελαίου, το 1859 στην Πενσυλβάνια δημιουργήθηκε ο δρόμος του πετρελαίου, όπως υπήρχε κάποτε ο δρόμος του χρυσού.

Ο μαύρος χρυσός της Πενσυλβάνια προσέλκυσε ξεχωριστούς επιχειρηματίες. Μια οικογένεια μηχανικών πετρελαίου, επιχειρηματιών, τραπεζικών. Όταν συνταξιοδοτείται το 1896, ο Τζον Ντέιβιντσον Ροκφέλερ είναι ο πλουσιότερος άντρας στις ΗΠΑ και αναμφίβολα σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εταιρεία που ίδρυσε 30 χρόνια πριν, ελέγχει την πλειοψηφία της πετρελαϊκής αγοράς των ΗΠΑ. Από την πρώτη χρήση του, το πετρέλαιο επιταχύνει τη βιομηχανική επανάσταση.

Πολύ σύντομα θα υδροδοτήσει τον πλανήτη και θα χρησιμοποιηθεί για την ηλεκτροδότηση, τη θέρμανση. Σταδιακά, θα αντικαταστήσει το κάρβουνο, ως καύσιμο στην κατασκευή τσιμέντου και μπετόν, που θα ήταν χρήσιμο για την επέκταση των πόλεων. Το πετρέλαιο θα μπει στην κατασκευή των χρωμάτων, των βαφών, των καλλυντικών και των διαλυτών. Θα οδηγήσει στην εμφάνιση της αγοράς της πίσσας αλλά και της παραφίνης.

«Τι ευλογία για την ανθρωπότητα το πετρέλαιο!» είπε κάποτε ο Τζον Ντέιβιντσον Ροκφέλερ. Το πετρέλαιο θα προσφέρει στις κυρίαρχες τάξεις της εποχής την ευκαιρία να αυξήσουν στα έσοδά τους χωρίς αντιδράσεις. Θα επιτρέψει στους βιομηχάνους να παρακάμψουν τα ισχυρά συνδικάτα των ανθρακωρύχων, που δημιουργήθηκαν τον 19ο αιώνα στην δυτική Ευρώπη και στις ΗΠΑ και που μπλοκάροντας τα ορυχεία, μπορούσαν να μπλοκάρουν ολόκληρη την οικονομία μιας χώρας.

Με το πετρέλαιο, οι βιομήχανοι είχαν στο χέρι τους ένα πολύτιμο υγρό υλικό. Χάρη στην υγρή μορφή του δε χρειαζόταν να καταφεύγουν στις παραδοσιακές μετακινήσεις που θα μπορούσαν εύκολα να εμποδίσουν οι εργάτες. Αφού γίνει η εξόρυξη, η εγκατάσταση αγωγών και τα τάνκερ επιτρέπουν την οργάνωση της παραγωγής και μια ευέλικτη, γρήγορη και διεθνή διανομή. Μια παραγωγή που δεν απαιτεί πολλά εργατικά χέρια. Το πετρέλαιο ήταν μια τέτοια ευκαιρία. Από τη Ρωσία ως το Ιράν οι πρωτοπόροι του πετρελαίου έχουν στο χέρι άφθονη ορυκτή ύλη που θα μετατραπεί σε στρατηγικό διακύβευμα. Μία ενέργεια που θα παίξει βασικό ρόλο στην περιβαλλοντολογική κρίση. 

To 1910, ο αγγλικός στόλος είναι ο πιο ισχυρός και πιο ανεπτυγμένος στον κόσμο. Το κάρβουνο εγκαταλείπεται ως καύσιμο για τα πλοία του και προτιμά το μαζούτ. Ταυτόχρονα, οι αυξανόμενες ανάγκες του Βασιλικού Ναυτικού πιέζουν τους βιομήχανους να φτιάξουν εργοστάσια και να αυξήσουν την παραγωγή. Η στήριξη της χειρωνακτικής δουλειάς των εργατών από την ακρίβεια και την ταχύτητα της μηχανής προαναγγέλλει μια καινούρια έννοια. Την μαζική παραγωγή. Σε αυτή την άνευ προηγουμένου παραγωγή θα συμμετέχουν σύντομα οι κατασκευαστές αεροσκαφών και κυρίως οι κατασκευαστές πολεμικών κανονιών. Τα εμπόλεμα κράτη αναπτύσσουν παντού εργοστάσια. Η Ford στις ΗΠΑ, η Vauxhall στην Αγγλία, η Daimler στη Γερμανία. 

Όλα αυτά, πριν έρθει η εποχή του αυτοκινήτου.Ο Γάλλος εφευρέτης Λουί Ρενό, από το δυτικό Παρίσι, κατασκευάζει το πρώτο του αυτοκίνητο το 1898, σε ηλικία 21 ετών. Δεκαέξι χρόνια αργότερα διοικεί μια αυτοκρατορία. Ο πόλεμος θα την κάνει ακόμα πιο μεγάλη. Ενώ οι νεαροί στρατιώτες πεθαίνουν στο μέτωπο ο Ρενό δουλεύει ακατάπαυστα. Από το εργοστάσιο βγαίνουν χιλιάδες κανόνια, οβίδες, κινητήρες αεροσκαφών και αναγνωριστικά αεροσκάφη. To 1917 ο Ρενό κατασκευάζει το πρώτο γαλλικό άρμα μάχης. Σε τέσσερα χρόνια πολέμου πενταπλασιάζει τα έσοδα της επιχείρησής του. Ο Λουί Ρενό είναι μόνο ένας ανάμεσα σε τόσους άλλους.

Ο Α′ Παγκόσμιος Πόλεμος ενισχύει τη μαζική παραγωγή αυτοκινήτων και την ανάπτυξη της σύγχρονης βιομηχανίας. Η αλυσιδωτή παραγωγή διαδίδεται. Το μέλλον έρχεται με γοργό βήμα. 

Οι αμερικανικές επιχειρήσεις, έχουν σημαντικές παραγγελίες. Το εμπορικό πλεόνασμα της χώρας εκρήγνυται. Περνά από τα 400 εκατομμύρια στα 3,8 δισεκατομμύρια μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια. Ο πόλεμος ενισχύει τις επενδύσεις στη ναυπηγική, την αεροναυπηγική και την παραγωγή κινητήρων. Για να είναι κάτι τέτοιο όμως εφικτό, πρέπει να επιταχυνθεί η εξόρυξη του πετρελαίου και του κάρβουνου, κατά συνέπεια και η μαζική παραγωγή διοξειδίου του που αποτελεί το πρόβλημά μας σήμερα. Ο Α′ Παγκόσμιος ήταν τραγικός για τους ανθρώπους αλλά επωφελής για την βιομηχανία. 

Στις ΗΠΑ η Dupont παράγει πάνω από τα μισά εκρηκτικά των συμμαχικών δυνάμεων. Μέσα σε τέσσερα χρόνια, η αμερικανική εταιρεία της Ανατολικής Ακτής περνά από τους 5.000 στους 50.000 εργαζόμενους. Ένας από τους πιο σημαντικούς χημικούς της εποχής, ο Φριτς Χάμπερ από τη Γερμανία, συντονίζει τις έρευνες σε BASF, Hoeseht και Bayer, για τις ανάγκες του πολέμου. Ο Χάμπερ για να προμηθεύσει τον γερμανικό στρατό με εκρηκτικά χρησιμοποιεί μια σύνθεση με αμμωνία που τον 20ου αιώνα θα χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα στη γεωργία. Ο Χάμπερ αρχίζει να ενδιαφέρεται για το χλώριο. Θέλει να παράξει το πρώτο πολεμικό αέριο και θέτει για το σκοπό αυτό την ευφυΐα του στην υπηρεσία της πατρίδας. Ακολουθώντας τα ίχνη του, η Γαλλία και η Αγγλία φτιάχνουν τα δικά τους αέρια. Ο πόλεμος γίνεται όλο και περισσότερο βρόμικος για τη φύση. 

Από μακριά, η χημική βιομηχανία της Αμερικής παρακολουθεί με φθόνο τη γερμανική δημιουργικότητα. Από το 1917 που η Αμερική μπήκε στον πόλεμο, ο πρόεδρος Γουίλσον ίδρυσε το Γραφείο ξένης ιδιοκτησίας, υπεύθυνο για τα αγαθά που ανήκουν στον εχθρό. Ανάμεσά τους υπάρχει μια πολύτιμη λεία. Οι ευρεσιτεχνίες των γερμανικών εργαστηρίων που δόθηκαν στις ΗΠΑ. Ο γίγαντας Bayer χάνει μία από τις πολυτιμότερες εφευρέσεις. Την ασπιρίνη. Από αυτό θα επωφεληθεί η Monsanto Company, μια καινούρια εταιρεία με άγνωστο ακόμα όνομα. Αυτή η όμως η αλλαγή ήταν προσωρινή. Οι ευρεσιτεχνίες θα επιστρέφουν στους ιδιοκτήτες μετά το τέλος του πολέμου. Για τα αμερικανικά εργαστήρια, όμως είναι μια πολύ καλή ευκαιρία. Ενώνονται σε μια νέα εταιρεία, την ALHEM PROPERTY CUSTOIDEAM και αγοράζουν σε εξευτελιστική τιμή χιλιάδες γερμανικές ευρεσιτεχνίες. Προκύπτει έτσι μια αμερικανική χημική βιομηχανία, έτοιμη να ανταγωνιστεί τη Γερμανία, μετά τον πόλεμο. 

Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι Γερμανοί χημικοί πρέπει να αντιδράσουν. Για να αντισταθμίσουν την κλοπή των ευρεσιτεχνιών, ενώνονται και ιδρύουν το 1925 την ομάδα IG FARBEN. Οι Γερμανοί χημικοί μπορούν και πάλι να εκφραστούν. H IG FARBEN γίνεται γρήγορα η μεγαλύτερη χημική εταιρεία. Σε όλη τη διάρκεια του αιώνα όλες οι χημικές βιομηχανίες αποκτούν μια νοσηρή σχέση με τον πόλεμο και την καταστροφή. H IG Farben παράγει το Zyklon Β που θα χρησιμοποιηθεί στους θαλάμους αερίων. H Dupont, το πλουτώνιο για το Πρόγραμμα Μανχάταν. Η Monsanto, αφού έφτιαξε τα πρώτα φυτοφάρμακά της, θα φτιάξει μαζί με την Down Chemical τον Πορτοκαλί Παράγοντα του πολέμου του Βιετνάμ. Αξιοποιώντας το επιστημονικό του πνεύμα για να σκοτώσει τον εχθρό, ο άνθρωπος έμαθε να σκοτώνει γενικά οτιδήποτε ζωντανό. 

To 1918, η Αμερική θεωρείται η νέα μεγάλη παγκόσμια δύναμη και χορεύει στους ρυθμούς της τζαζ σε Σικάγο και Νέα Υόρκη. Περισσότερο από κάθε άλλη εφεύρεση του ανθρώπου, το αυτοκίνητο γίνεται σύμβολο εκσυγχρονισμού. Αρχικά, μόνο ένα μικρό μέρος του πληθυσμού έχει αυτοκίνητα. Αστοί που αγαπούν τις έντονες εμπειρίες. Το αυτοκίνητο αποτελεί μια καινούρια ενόχληση κι έναν καινούριο κίνδυνο για τους πολίτες. Από το Λονδίνο, ως τη Νέα Υόρκη κι από το Παρίσι ως το Βερολίνο, ο Τύπος προτείνει να απαγορευθεί εντός των πόλεων ή τουλάχιστον να μειωθεί σημαντικά η ταχύτητά του. Το χαρακτηρίζουν ως ένα ”επικίνδυνο όπλο” ως ”σκοτώστρα”. Το αυτοκίνητο επιβάλλει μια νέα πειθαρχία στην πόλη και εμποδίζει το παιχνίδι των παιδιών σε δημόσιους χώρους. 

To 1921, στο Πίτσμπουργκ μια σιωπηλή πορεία συγκεντρώνει 5.000 άτομα. 221 ήταν τα παιδιά που σκοτώθηκαν από αυτοκίνητα εκείνη τη χρονιά.Την επόμενη χρονιά, στη Βαλτιμόρη υψώνεται ένα μνημείο στη μνήμη των παιδιών που σκοτωθήκαν από τροχαίο. Η οργή και τα δάκρυα συνοδεύουν την ανάπτυξη του αυτοκινήτου. Το λόμπι των αυτοκινήτων δείχνει στους πεζούς πως ο δρόμος δεν τους ανήκει πια.

Διαβάσεις, κόκκινα φανάρια ασφαλτόστρωση, δρόμοι ταχείας κυκλοφορίας κυκλικοί κόμβοι, πάρκινγκ αλλάζουν τη φυσιογνωμία των πόλεων για να τις προσαρμόσουν στις ”σκοτώστρες”. To 1922 ενώ 10.000 παιδιά βγαίνουν στους δρόμους της Ν. Υόρκης για την πρόληψη των κινδύνων του αυτοκινήτου ένας ισχυρός άντρας, ο Άλμπερτ Σλόουν ιδιοκτήτης της General Motors, δημιουργεί μια ομάδα εργασίας. Η αποστολή της ομάδας αυτής ήταν ένα σχέδιο για την αντικατάσταση των ηλεκτρικών τραμ από λεωφορεία και ιδιωτικά αυτοκίνητα.

Εκείνη την περίοδο, στις ΗΠΑ οι 200 εταιρείες μεταφορών κυκλοφορούν τα τραμ τους σε δρόμους που καλύπτουν πάνω από 40.000 χιλιόμετρα. 300.000 άτομα εργάζονται για αυτές τις μικρές και μεσαίες ιδιωτικές εταιρείες. Εκατομμύρια επιβάτες χρησιμοποιούν αυτά τα τραμ κάθε μέρα. Ο Σλόουν είναι επιχειρηματίας και βλέπει μακριά. Θέλει να πάρει ένα κομμάτι της αγοράς.

To 1929, όμως, το χρηματιστηριακό κραχ συγκλονίζει την Αμερική. Οι κερδοσκόποι το παράκαναν. Ο κόσμος θα πεινάσει. Οι εργάτες και η μεσαία τάξη θα γνωρίσουν την ανεργία. Οι βιομήχανοι και οι τραπεζίτες που είχαν κέρδη ρεκόρ επηρεάζονται πολύ άσχημα. Τα μεγάλα ονόματα, Merrill, JP Morgan, Goldman Sachs, χάνουν τεράστιο κομμάτι της περιουσίας τους. Οι Ροκφέλερ βλέπουν την περιουσία να χάνεται σαν το χιόνι στον ήλιο. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ χάνει 500.000$. Ακόμα και ο Γκράουτσο Μαρξ χάνει 240.000$ στην κρίση. Η παραγωγή πετρελαίου, κάρβουνου, αυτοκινήτων μειώνεται δραστικά. Σε λιγότερους από τρεις μήνες, η General Motors του Σλόουν χάνει τα 3/4 της αξίας της μετοχής της.

Οι βιομήχανοι κι οι επιχειρηματίες πρέπει να ανακάμψουν. Ο Σλόουν έχει πάντα στον νου του τα καταραμένα τραμ. Και αυτά, όμως, λόγω της μεγάλης ύφεσης έχουν υποστεί σημαντικά προβλήματα. Βρισκόμαστε στα μέσα της δεκαετίας του ’30. Για τον Σλόουν, ήρθε η ώρα να περάσει στη δράση. Ο Σλόουν ενώνει τους φίλους του γύρω από την General Motors. Την Standard Oil, άρα τους Ροκφέλερ την Phillips Petroleum και την Firestone. Ένας επιχειρηματίας της αυτοκινητοβιομηχανίας δύο έμποροι πετρελαίου και ο πρώτος μεγαλοβιομήχανος ελαστικών. Μαζί μπαίνουν σε μια εταιρεία μεταφορών την National City Lines. Σε 10 χρόνια, διαλύουν γραμμές χιλιάδων χιλιομέτρων και τις αντικαθιστούν από λεωφορεία δημιουργώντας νέες ευκαιρίες για τη δική τους αγορά. Το τέλος των αμερικανικών τραμ δεν είναι ιστορική λεπτομέρεια. Είναι μια ένδειξη. Σύμβολο μιας ομόφωνης έκφρασης της προόδου. Η Αμερική, όπως οι άλλες βιομηχανικές χώρες που θα διαλύσουν κι αυτές τα δίκτυά τους απορρίπτουν μια λιγότερο βλαβερή για το περιβάλλον λύση. Η δουλειά είναι δουλειά. 

Από τη βιομηχανική επανάσταση έχει περάσει περίπου ενάμιση αιώνας. Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί. Έθνη, πόλεις, επιχειρήσεις, αναπτύχθηκαν με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Στις ΗΠΑ, όπως και στην Ευρώπη, η κρίση του 1929 οδήγησε στη φτώχεια εκατομμύρια ανθρώπους. Στη Γερμανία, ο εθνικισμός είναι έτοιμος να ξυπνήσει. Ο κόσμος θα χρειαστεί και πάλι να επιταχύνει την τεχνική και παραγωγική του ανάπτυξη.  Τη δεκαετία του ’20 αν και επιχειρήσεις, όπως η Krups ή η Siemens είναι υγιείς, η Γερμανία επιβιώνει με ένα τεράστιο χρέος και υφίσταται μια τραπεζική κρίση άνευ προηγουμένου. Ο γερμανικός λαός πανικοβλήθηκε μόλις οι εφημερίδες ανακοίνωσαν την αληθινή κατάσταση της χώρας, που είναι ανίκανη να αντιμετωπίσει τις υποχρεώσεις της. Οι καταθέτες έτρεξαν στις τράπεζες για να αποσύρουν τα κεφάλαια που τους είχαν εμπιστευθεί. 

To 1933, ο Αδόλφος Χίτλερ παίρνει την εξουσία. Είναι επικεφαλής μιας φτωχής χώρας. Πιο φτωχής από τη Γαλλία, την Αγγλία ή ακόμα και τις ΗΠΑ. Ο νέος Καγκελάριος πολλαπλασιάζει τις ομιλίες, όπου υπόσχεται ότι θα δώσει πίσω στον λαό την περηφάνια του. Ο Χίτλερ, εντυπωσιασμένος από την προσωπικότητα του Φορντ, την παραγωγικότητά του και τον αντισημιτισμό του, ξεκινά ένα ιστορικό έργο. Την κατασκευή 6.000 χλμ αυτοκινητόδρομων, το πρώτο δίκτυο στον κόσμο.

Οι βόμβες σύντομα θα αρχίσουν να παίζουν τη δική τους μουσική. Κοντά στη γερμανική πρωτεύουσα χρησιμοποιούν 2 τόνους δυναμίτη για να ισοπεδώσουν το έδαφος. Για τους αυτοκινητόδρομους χιλιάδων χιλιομέτρων που κατασκευάστηκαν στη Γερμανία μετακινήθηκαν 160 εκατομμύρια κυβικά μέτρα χώματος. Διπλάσια ποσότητα από όσα μετακινήθηκαν για την κατασκευή της διώρυγας του Σουέζ. Στη ναζιστική Γερμανία, η κατασκευή των αυτοκινητοδρόμων δεν απαντά σε κάποια άμεση ανάγκη. Η χώρα έχει ακόμα ελάχιστα αυτοκίνητα. Ο στόχος είναι διαφορετικός. Να απασχοληθεί το εργατικό δυναμικό, ετοιμάζοντας τον πόλεμο. Οι αυτοκινητόδρομοι θα επιτρέψουν τη μετακίνηση του στρατού και των τεθωρακισμένων σε όλα τα μέτωπα. Οι αυτοκινητόδρομοι της ναζιστικής Γερμανίας είναι το σύμβολο μιας κατάστασης που προκύπτει περισσότερο από ποτέ. Της σχέσης ανάμεσα στον πόλεμο και το πετρέλαιο. 

Ο Β′ Παγκόσμιος σηματοδοτεί ένα τόσο κρίσιμο ενεργειακό άλμα, που αποτελεί μια άνευ προηγουμένου στιγμή της ανθρώπινης ιστορίας. Ο Αμερικανός στρατιώτης του Β′ Παγκοσμίου Πολέμου καταναλώνει 228 φορές περισσότερη ενέργεια από ένα στρατιώτη του Α′ Παγκόσμιου. Το βασικό στρατηγικό πλεονέκτημα των συμμαχικών δυνάμεων έγκειται κυρίως στις σχεδόν απεριόριστες προμήθειες αμερικανικού του αμερικανού πετρελαίου.

Στις 7 Δεκεμβρίου 1941 σήμανε η 11η ώρα. Κάθε ώρα έκτοτε, θα είναι ώρα πολέμου. Μεταξύ του 1940 και του 1944, η αμερικανική βιομηχανική παραγωγή αυξάνεται πιο γρήγορα από οποιαδήποτε άλλη ιστορική περίοδο. Τριπλασιάζεται. Η παραγωγή αεροσκαφών και πυρομαχικών δεκαπενταπλασιάζεται. Η παραγωγή πλοίων δεκαπλασιάζεται. Η παραγωγή χημικών προϊόντων τριπλασιάζεται. Η παραγωγή καουτσούκ διπλασιάζεται. Οι οδικές μεταφορές διπλασιάζονται οι αεροπορικές εξαπλασιάζονται. Το πετρέλαιο που μεταφέρεται μέσω αγωγών πενταπλασιάζεται.

Τα ασυνήθιστα μέσα παραγωγής που αναπτύχθηκαν για τον πόλεμο προετοιμάζουν έναν καινούριο κόσμο.Προαναγγέλλεται ένα υπερπαραγωγικό και υπερβιομηχανικό μέλλον. Μέσα σε 24 ώρες μπορεί να κατασκευαστεί το 1/24 ενός τάνκερ. Μέσα στις ίδιες 24 ώρες ένας ουλαμός τανκ περνά στη γραμμή συναρμολόγησης. Μπορεί να ετοιμαστεί ένα σμήνος βομβαρδιστικών. Σε μία μέρα, 1.000 εκτάρια καλαμποκιού μετατρέπονται σε 30.000 μερίδες φαγητού. Σε μια μέρα, ένα εργοστάσιο μπορεί να δώσει αρκετά τυφέκια ώστε να εξοπλιστεί ένα τάγμα του πεζικού. Οι άντρες που, μια μέρα, μπορεί να κερδίσουν τον πόλεμο ή να τον χάσουν. 

Μετά τον πόλεμο η οργάνωση της δουλειάς που αναπτύχθηκε για την στρατιωτική βιομηχανία γίνεται ο κανόνας. Όλη η δυτική Ευρώπη στρέφεται στις ΗΠΑ για να μάθει πώς να παράγει γρήγορα και περισσότερο. Όλα μοιάζουν πιθανά. Η δύναμη των ανθρώπων μπορεί να εκφραστεί χωρίς περιορισμούς χάρη στις καινούργιες μηχανές και χάρη στα νέα μέσα στα δημόσια έργα στην γεωργία ή ακόμα και στο ψάρεμα.

Η μετατροπή της πολεμικής τεχνολογίας σε απλή βιομηχανία προμηνύει ένα μέλλον γεμάτο ευημερία. Το νάιλον της Dupont για τα αλεξίπτωτα, τα αλεξίσφαιρα γιλέκα, τα ειδικά ελαστικά επιτρέπουν την κατασκευή διχτυών ψαρέματος μήκους χιλιομέτρων και την ανάπτυξη του βιομηχανικού ψαρέματος. Τα μηχανήματα εντοπισμού εχθρικών πλοίων και υποβρυχίων σύντομα θα χρησιμεύσουν στον εντοπισμό των ψαριών και τελικά θα βοηθήσουν στην μείωση της θαλάσσιας ζωής. Τα τανκ, που είχαν κατασκευαστεί από βιομήχανους στις ΗΠΑ, στη Γερμανία, στη Γαλλία, στην ΕΣΣΔ, στην Ιταλία, χρησιμεύουν ως μοντέλα για κάθε ερπυστριοφόρο όχημα όπως ολισθητήρες, θεριστικές μηχανές, φορτηγά, μπουλντόζες. Είναι μηχανήματα που θα επιταχύνουν την αποδάσωση, την ανάπτυξη περιαστικών χώρων, την πρόσβαση σε νέους φυσικούς πόρους. Ο Β′ Παγκόσμιος Πόλεμος θα επιτρέψει τελικά να γίνουμε μάρτυρες του παροξυσμού του ανθρώπινου πνεύματος. 

Ο κόσμος βιάζεται να δοκιμάσει ένα νέο εργαλείο καταστροφής. Ένα γεγονός που αποτελεί σημαντική στιγμή στη σχέση ανθρώπου - φύσεως. Στις 16 Ιουλίου 1945, μακριά από τα αποκαΐδια της Ευρώπης στην έρημη κοιλάδα Ορνάδα δελ Μουέρτο στο Νέο Μεξικό, εκατοντάδες επιστήμονες βιάζονται να προχωρήσουν στην πρώτη πυρηνική έκρηξη της ιστορίας. Η κωδική ονομασία της απόπειρας είναι «Τρίνιτι». Πριν την έκρηξη, ο Ενρίκο Φέρμι, ένας από τους εγκεφάλους του προγράμματος Μανχάταν, προτείνει ένα ειρωνικό στοίχημα στους συναδέλφους του. Μπορεί η έκρηξη, με τη θερμοκρασία που θα εκλύσει μπορεί να κάψει την ατμόσφαιρα και να φέρει το τέλος του κόσμου; Οι επιστήμονες του προγράμματος ξέρουν καλύτερα από όλους ότι παίζουν με τη φωτιά. Στις πέντε και δέκα, ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση. Αυτή τη φορά, το διακύβευμα είναι μεγάλο. Στις 5 και 29 λεπτά και 21 δευτερόλεπτα η «Gadget» εκρήγνυται με μια ισχύ ίση με 20 τόνους ΤΝΤ. Η έκρηξη αφήνει για πάντα το σημάδι της στον ήλιο και στο πνεύμα των ανθρώπων.

Τρεις βδομάδες αργότερα η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι δεν υπάρχουν πια. Η καταστροφή τους ήταν περισσότερο πολιτική παρά στρατιωτική βούληση. Το ζήτημα μιας πυρηνικής έκρηξης στην Ιαπωνία σε μια έρημη περιοχή, είχε ήδη τεθεί. Το πείραμα, όμως, δεν ήταν ολοκληρωμένο. Έπρεπε να μάθουν τα πραγματικά, αποτελέσματα μιας πυρηνικής έκρηξης σε μια αστική περιοχή. 

Ο πόλεμος τελείωσε. Τώρα, το θέμα είναι η ειρήνη. Οι περισσότεροι στρατιώτες θα γυρίσουν στη ζωή του πολίτη. Οι εργάτες στα εργοστάσια θα φτιάχνουν καθημερινά αγαθά. Οι επιστήμονές μας, όμως, πρέπει να τελειοποιήσουν κάθε εφεύρεση και να αναπτύξουν καινούριες για την ασφάλεια του έθνους μας. Μέσα σε 1,5 χρόνο βιομηχανικού καπιταλισμού όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Οι δυτικοί έγιναν άπληστοι καταναλωτές πρώτων υλών. Με το τέλος του πολέμου ο παγκόσμιος μεταβολισμός μπαίνει σε μια νέα περίοδο. Η Αμερική θα είναι ο διευθυντής της ορχήστρας. Ο ψυχρός πόλεμος, η μαζική κατανάλωση, η ανάπτυξη του περιαστικού χώρου και η βιομηχανική γεωργία θα πάρουν μέρος σε αυτή την ιστορία. Η βουτιά θα επιταχυνθεί ακόμα περισσότερο. 

Ο πόλεμος οδήγησε σε έναν παροξυσμό. Μετά την καταστροφή στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι, επιστήμονες και πολιτικοί στην Αμερική συνειδητοποιούν ότι η πυρηνική ενέργεια ανοίγει νέους ορίζοντες. Όπως το αέριο του Α′ Παγκόσμιου, τα τανκ, το νάιλον ή τα ραντάρ του Β′ Παγκόσμιου, η ατομική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί και εκτός πολέμου. Ο άνθρωπος έχει ένα χρήσιμο εργαλείο για να αλλάξει τη Γη. Η ατομική ενέργεια είναι πια το ιδανικό σύμβολο της ανθρώπινης υπερβολής. Προσωπικότητες της εποχής λένε ότι θα γκρεμίσουν βουνά θα αλλάξουν τη ροή των ποταμών, θα φέρουν νερό στις ερήμους, θα φέρουν ζωή σε περιοχές, όπου δεν πάτησε ποτέ ο άνθρωπος, θα εκμεταλλευτούν απρόσιτα ορυχεία και θα αλλάξουν το κλίμα. Αυτοί οι οραματιστές γεμάτοι έμπνευση θα τραβήξουν την προσοχή των κυβερνήσεων που έχουν στα χέρια τους πυρηνική ενέργεια. To 1957 ο Λεβί Στρος διευθυντής της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ, ξεκινά την Επιχείρηση Plowshare.

Η Επιχείρηση Plowshare είναι το κουτί της Πανδώρας. Τεράστια ενέργεια, σχετικά ανέξοδη, συμπαγής και εύκολα μεταφερόμενη. Αυτό είναι το νέο ενεργειακό όπλο του Plowshare, ώστε ο άνθρωπος να κάνει πράγματα που δεν ήταν πρακτικά ή δυνατά. Το ανέφικτο ίσως είναι πια στα χέρια του ανθρώπου. Η πυρηνική ενέργεια, μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο και να τον κάνει πιο σπουδαίο, ακόμα πιο δυνατό στη μάχη του με τη φύση. Οι πυρηνικές εκρήξεις μετακινούν τεράστιο όγκο, αλλάζουν τη γεωγραφία της Γης σε πρωτάκουστες διαστάσεις για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του ανθρώπου. Εκεί που τα φυσικά σύνορα εμποδίζουν τη θαλάσσια πλοήγηση, ανοίγονται διώρυγες.

Οι μηχανικοί του Plowshare οραματίζονται να ανοίξουν μια νέα διώρυγα στη Λατινική Αμερική. Σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν τη βόμβα υδρογόνου για να φτιάξουν ένα τεχνητό λιμάνι στο Ακρωτήριο Τόμπσον της Αλάσκα. Σχεδιάζουν να κατασκευάσουν έναν αυτοκινητόδρομο στα Όρη Μπρίστολ μέσα στην έρημο Μοχάβι προκαλώντας την έκρηξη 22 πυρηνικών μηχανών. Το σχέδιο διαρκεί 20 χρόνια και καταπίνει 770 εκατομμύρια δολάρια της εποχής, περίπου 4 σημερινά δισεκατομμύρια. Στην άλλη πλευρά του κόσμου οι Σοβιετικοί δεν αφήνουν μόνους τους Αμερικανούς.

Το σοβιετικό Plowshare βαφτίζεται Πρόγραμμα Νούμερο 7 και είναι ακόμα ποιο καταστροφικό. Για την έρευνα, οι Σοβιετικοί προκαλούν 150 πυρηνικές εκρήξεις.

Ο 20ός αιώνας σηματοδοτεί την αρχή αυτού που οι στοχαστές της εποχής του ανθρώπου αποκαλούν «Μεγάλη Επιτάχυνση». Είναι ένα κρίσιμο σημείο για τον πλανήτη. Μια αλλαγή στο καθεστώς της ύπαρξης της Γης. Είναι η αυγή της πυρηνικής εποχής η εποχή του όχι και τόσο ακριβού πετρελαίου, του πανταχού παρόντος πλαστικού, του αμιάντου, του μπετόν που αυξάνεται μαζικά, των εκατοντάδων χιλιάδων νέων χημικών μορίων και των βιοκτόνων. Είναι κρίσιμο σημείο για την αποδάσωση, το κλίμα, την οξίνιση και την καταστροφή των ωκεανών. Είναι επίσης η αρχή της μαζικής κατανάλωσης, που σύντομα θα επηρεάσει δισεκατομμύρια ανθρώπους. 

Μετά τον πόλεμο οι πολίτες όμως δεν ονειρεύονται τον πυρηνικό εξτρεμιστισμό ή τους νέους εμπορικούς διαύλους. Οι οικογένειές τους έχουν άλλες φιλοδοξίες. Οι Αμερικανοί ανυπομονούν να γυρίσουν σε γαλήνιες συνήθειες. Ο πόλεμος ήταν μια θυσία για όλους. Το διακύβευμα τώρα είναι να δημιουργήσουν μια ειρηνική ζωή. Στην μεταπολεμική Αμερική, όμως η έλλειψη κατοικιών είναι τεράστια. Και υπάρχει λόγος. Στη διάρκεια του πόλεμου, όλα τα προγράμματα είχαν παγώσει. Προτεραιότητα ήταν η εξοπλιστική βιομηχανία. Έξω από το Σικάγο, το Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη παντού οικογένειες και βετεράνοι κατοικούν σε λεωφορεία, τροχόσπιτα ή πρόχειρους καταυλισμούς. Ένας, χρηματοδότης, επέτρεψε από το μέτωπο και θα γίνει ο άνθρωπος που θα φέρει τη σωτηρία. Ο Γουίλιαμ Λέβιτ ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή και τη μεταφορά των στρατιωτικών εγκαταστάσεων στα πεδία των μαχών. Ανακάλυψε την αλυσίδα παρασκευής που υιοθετήθηκε από τον αμερικανικό στρατό για να χτίζει όσο πιο γρήγορα γινόταν από προκατασκευασμένα και εύκολα στη συναρμολόγηση κτίρια από προκατασκευασμένα και εύκολα στη συναρμολόγηση κτίρια τους στρατώνες και τις επιχειρησιακές βάσεις, τους στρατώνες και τις επιχειρησιακές βάσεις.

Έτσι, επιστρέφοντας από τον πόλεμο ο Λέβιτ θα συλλάβει και θα εφαρμόσει ένα νέο σύστημα οικοδόμησης. Η ιδέα του ήταν η εξής: γιατί να μην εφαρμοστούν στην οικοδόμηση κατοικιών, οι ίδιες αρχές που έφεραν τα αμερικανικά εργοστάσια στο αποκορύφωμα της αποτελεσματικότητάς τους; Γιατί να μην παράγουμε μαζικά τα υλικά που απαρτίζουν ένα σπίτι, όπως οι αυτοκινητοβιομηχανίες φτιάχνουν τα μέρη ενός οχήματος; Ένα φορτηγό μπορεί να μεταφέρει στην οικοδομή όλη την ξυλεία που χρειάζεται για δύο ολοκληρωμένες κατοικίες.

Ο Λέβιτ αγοράζει μια έκταση στο Λονγκ Αιλαντ λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Μανχάταν. Στο Λονγκ Άιλαντ η εταιρεία «Λέβιτ και Υιοί», χτίζει 17.000 σπίτια σε δύο χρόνια. Πρόκειται για ρεκόρ. Ο Λέβιτ υπήρξε πρωτοπόρος. Το σχέδιό του δίνει ζωή σε ένα νέο μοντέλο πόλης. Περιαστικοί οικισμοί γύρω από οδικούς άξονες. Για να ενθαρρύνει την πρόσβαση στις κατοικίες το κράτος δημιουργεί ένα σύστημα στεγαστικών δανείων. Η πρόσβαση στην πίστωση εκτινάσσεται. Τα 30ετή δάνεια, κάνουν προσιτό το περιαστικό όνειρο για λιγότερα από $30 τον μήνα, ποσό ίσο με τρία ημερομίσθια ενός εργάτη. 

Σε αυτή την ιστορική στιγμή, όμως η Αμερική και μαζί της ο υπόλοιπος κόσμος χάνει την ευκαιρία για μια τεχνική ανάπτυξη που σήμερα θα φάνταζε πραγματικά ωφέλιμη.

Στον πόλεμο, η αμερικανική κυβέρνηση χρηματοδότησε ερευνητικά προγράμματα για τα ηλιακά σπίτια, γιατί έπρεπε να μειωθεί η εσωτερική κατανάλωση πετρελαίου. Έπρεπε να αυξηθεί η ποσότητα που έφτανε στο μέτωπο.

To 1948 η Μαρία Τέλκες, μια σπουδαία βιοφυσικός του ΜΙΤ, αναπτύσσει ένα ηλιακό σπίτι, αυτόνομο κατά 75%. Δεκάδες πανεπιστήμια δουλεύουν πάνω στα δικά τους πρότζεκτ. Μικρές εταιρείες αναπτύσσουν και πωλούν εκατοντάδες χιλιάδες ηλιακούς θερμοσίφωνες. Στη Φλόριντα, στις αρχές της δεκαετίας του ’50, το 80% των κατοικιών είναι εξοπλισμένο. Για πολλούς αρχιτέκτονες, δημοσιογράφους και προσωπικότητες η ηλιακή ενέργεια μετατρέπεται σε ένα είδος ιδανικού. 

Σε εκείνη την ιστορική στιγμή, η ηλιακή ενέργεια φαίνεται πως έχει ένα λαμπρό μέλλον. Τελικά θα επικρατήσει ο ηλεκτρισμός που παράγεται από κάρβουνο. Οι πάροχοι ηλεκτρισμού και οι μεγάλες εταιρείες ηλεκτρικού εξοπλισμού όπως η General Electrics ή η Westinghouse με τη στήριξη των παραγωγών κάρβουνου, δεν έχουν κανένα συμφέρον στην ηλιακή ενέργεια. Θα χρηματοδοτήσουν και θα οργανώσουν μαζί πολλές και αποτελεσματικές καμπάνιες μάρκετινγκ. 

Κάνει την εμφάνισή του ο κλιματισμός. Η υπόσχεση του ηλεκτρικού σπιτιού παρέχει μια νέα άνεση. Οι βιομήχανοι του ηλεκτρισμού προσεγγίζουν τον Λέβιτ και τους φίλους του. Για να γίνουν κανόνας η θέρμανση, ο κλιματισμός και τα ηλεκτρικά. Οι μεγάλοι πάροχοι ηλεκτρικού εξοπλισμού κλείνουν συμφωνίες με τους χρηματοδότες για να εξοπλίσουν τα σπίτια τους, επιβάλλοντας στους αγοραστές τη σύνδεση με τα δίκτυά τους. Οι επιχειρηματίες του ηλεκτρισμού και της οικοδομής οδηγούν έτσι στον θάνατο την ηλιακή ενέργεια. Η μεγάλη επιτάχυνση, που οδηγεί οριστικά στην εποχή του ανθρώπου, δεν εξηγείται μόνο από τη δημογραφική αύξηση αλλά από τον απίστευτο δυναμισμό της επιστήμης και το ταλέντο των εταιρειών να πωλούν τα προϊόντα τους. 

Περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, ο Ψυχρός Πόλεμος που αντιτίθεται στον καπιταλισμό του Φορντ και τον παραγωγικό κομμουνισμό, οδηγεί τον κόσμο σε μια ξέφρενη κούρσα. Οι Αμερικανοί πολίτες ζουν ένα είδος συλλογικής ευδαιμονίας. Το αυτοκίνητο, απόλυτο σύμβολο, είναι πλέον προσιτό σε όλους. Ενώ η ΕΣΣΔ έχει ελάχιστα αυτοκίνητα. η Αμερική σπάει όλα τα ρεκόρ. 

To 1955, στις ΗΠΑ περίπου 10 εκατομμύρια αυτοκίνητα βγαίνουν από τα εργοστάσια ενώ ένας στους έξι δουλεύει άμεσα η έμμεσα στην αυτοκινητοβιομηχανία. To 1956, ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ εντυπωσιασμένος από τους δρόμους του Χίτλερ ξεκινά ένα τεράστιο πρόγραμμα κατασκευής αυτοκινητόδρομων. Ασφαλείς, σύγχρονους, χωρισμένους αυτοκινητόδρομους χωρίς ούτε ένα φανάρι ή πινακίδα στοπ. Αυτό το σύστημα διαπολιτειακών αυτοκινητοδρόμων αποτελεί την κίνηση του μέλλοντος. Ο Αϊζενχάουερ βλέπει μακριά. 70.000 χλμ διαπολιτειακών αυτοκινητοδρόμων κατασκευάζονται με το ιλιγγιώδες ποσό των $50 δισεκατομμυρίων. Στο Κογκρέσο, αυτή η κατασπατάληση δημοσίου χρήματος δικαιολογείται για λόγους εθνικής ασφάλειας. Για τη εξυπηρέτηση 400 στρατιωτικών βάσεων και κυρίως για την αποκέντρωση της αμερικανικής βιομηχανίας, ώστε να είναι ποιο ανθεκτική μια ρωσική-πυρηνική επίθεση.

Η ΕΣΣΔ διατηρεί σε λειτουργία τη στρατιωτική βιομηχανία της τα μεταλλουργεία της, ενώ σημειώνει παγκόσμια επιτυχία θέτοντας σε τροχιά τον πρώτο δορυφόρο στην ιστορία. Οι άνθρωποι παίζουν τον ρόλο τους από τον πιο μεγάλο ως τον πιο μικρό. 

Στην Ευρώπη, το αμερικανικό μοντέλο εξαπλώνεται. Η γαλλική κοινωνία, όπως και όλη η δυτική Ευρώπη υιοθετεί την καταναλωτική κουλτούρα. Την υπεραγορά, τις εκθέσεις αυτοκινήτου αλλά και οικιακών ειδών. Πώς κατάφεραν οι ΗΠΑ να ανυψώσουν τόσο τον τρόπο ζωής τους, τις δεκαετίες μετά τον πόλεμο και να παρασύρουν όλη τη δυτική Ευρώπη σε αυτή τη δυναμική; Για να καταλάβουμε τι συνέβη, πρέπει να επιστρέφουμε πάλι στα χρόνια αμέσως μετά τον πόλεμο. Μεταξύ του 1939 και του 1945 το αμερικανικό ΑΕΠ τετραπλασιάστηκε. Στο τέλος του πολέμου, ενώ η Ευρώπη έχει καταστραφεί οι ΗΠΑ διαθέτουν μεγάλο χρηματικό απόθεμα. Παράγουν και καταναλώνουν το 60% του πετρελαίου παγκοσμίως. Εξασφαλίζουν το 60% της παγκόσμιας βιομηχανικής παραγωγής και το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Στις αρχές της δεκαετίας ’50 δύο κορυφαίοι περιβαλλοντολόγοι, ο Γουίλιαμ Βογκτ και ο Φέρφιλντ Όζμπορν καταγγέλλουν σε ένα βιβλίο 20 εκατομμυρίων αντιτύπων την υπερεκμετάλλευση των ΗΠΑ και ευρύτερα την υπερεκμετάλλευση της Γης, που δε θα είναι βιώσιμη. Καλούν τους ανθρώπους να διακόψουν τη μάχη ενάντια στη φύση. Ζητούν τον περιορισμό της κατανάλωσης των φυσικών πόρων.

Στη διάρκεια του ψυχρού Πολέμου όμως, η αμερικανική πολιτική, οικονομική και στρατιωτική ελίτ κρίνει πως ένας τέτοιος περιορισμός θα είναι ασύμβατος με τον αγώνα εναντία στο κομμουνιστικό μπλοκ. To 1951, ο πρόεδρος Τρούμαν παίρνει τον φάκελο στα χέρια του. Ζητά την αναφορά μιας κοινοβουλευτικής επιτροπής με επικεφαλής τον Γουίλϊαμ Σάμιουελ Πάλεϊ έναν επιχειρηματία και άνθρωπο των ΜΜΕ. Ο Τρούμαν ζητά από την επιτροπή για τον μακροπρόθεσμο εφοδιασμό των ΗΠΑ σε πρώτες ύλες. Μετά από αρκετούς μήνες η επιτροπή Πάλεϊ προτείνει να επιστρατευθούν οι παγκόσμιες πηγές για να εξασφαλιστεί η Δύση διατηρώντας τους αμερικανικούς πόρους για το μέλλον. Οι φυσιολάτρες προειδοποιούν, αλλά τους αγνοούν. Η ανάπτυξη πρέπει να συνεχιστεί με όποιο κόστος. 

Οι ΗΠΑ πρέπει να περάσουν από τον ρόλο του εξαγωγέα στον ρόλο του εισαγωγέα πρώτων υλών και ενέργειας. Αυτή η αλλαγή θα προκύψει σταδιακά. Αφού συμμετείχαν στην κατασκευή στρατιωτικών βάσεων σε ολόκληρο τον κόσμο θα φτιάξουν πετρελαϊκές εγκαταστάσεις, αγωγούς, φράγματα, ορυχεία, διυλιστήρια, εργοστάσιά τσιμέντου, λιπασμάτων, φυτοφαρμάκων και γεωργικών τροφίμων.

Μεταξύ του 1945 και του 1965 αμερικάνικες επιχειρήσεις αποτελούν μόνες τους το 85% των νέων επενδύσεων στον κόσμο. Οι βιομηχανοποιημένες καπιταλιστικές χώρες είχαν στο χέρι τους πολλές πηγές στην Ασία, την Αφρική, την Αμερική και τη Μέση Ανατολή. Η Ευρώπη έχει ήδη εκμεταλλευτεί τις αποικίες της. Στο πλαίσιο, όμως, του ψυχρού Πολέμου και της ανάπτυξης η εκμετάλλευση των χωρών του Νότου αλλάζει κλίμακα. Οι ΗΠΑ και η δυτική Ευρώπη στραγγίζει όλο και περισσότερο. τις πρώτες ύλες του υπόλοιπου κόσμου: ουράνιο, αλουμίνιο, πετρέλαιο, ξύλο, αγροτικά προϊόντα. 

Σε αυτή την κούρσα προς τα μπρος, η Ανατολή πρέπει να κινητοποιηθεί. Οι επενδύσεις που έγιναν στη διάρκεια του πολέμου στη βαριά και στη στρατιωτική βιομηχανία συνεχίζονται. Η ΕΣΣΔ εκμεταλλεύεται έντονα το έδαφος και τις πηγές της οδηγώντας στην οικολογική καταστροφή, που όλοι γνωρίζουμε. Την καταστροφή της Αράλης, την μόλυνση από τον γαιάνθρακα και τη μόλυνση από τα πυρηνικά στο ίδιο το έδαφος της. Ο υπόλοιπος κόσμος ανήκει στη Δύση.

Με το πέρασμα των δεκαετιών η Αφρική, η Μέση Ανατολή και η Λατινική Αμερική χάνουν κυριολεκτικά τις πρώτες ύλες τους, προς όφελος των δυτικών χωρών, που ζουν όλο και πιο άνετα. Η μαζική εκμετάλλευση των πόρων των φτωχών χωρών υποβιβάζει την ποιότητα ζωής τους δημιουργώντας πολλά προβλήματα, πετρελαϊκά απόβλητα και αποδάσωση. Σήμερα, το αποκαλούμε «άνιση οικολογική ανταλλαγή». Καταναλώνουμε στις πλούσιες χώρες, εκμεταλλευόμαστε και μολύνουμε τις φτωχές. 

Το πέρασμα του κόσμου σε αυτή την εποχή δεν κρίθηκε μόνο από την πρόοδο της στρατιωτικής βιομηχανίας, την ιδιωτική κατανάλωση ή την εκμετάλλευση των φτωχών χωρών. Κρίθηκε και στο πεδίο της γεωργίας.Η γεωργία όπως την ξέρουμε σήμερα, αναπτύχθηκε ανάμεσα στους δύο πολέμους. Τότε που οι χημικοί ανέπτυξαν τα πρώτα φυτοφάρμακα και την βιομηχανική παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων. Μια περίοδο κατά την οποία, αγρονόμοι και γενετιστές ανάπτυξαν ποικιλίες δημητριακών ικανών να αντέξουν τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα και αρκετά ομοιογενή, που επιτρέπει τη μηχανική συγκομιδή. Μια περίοδος, όπου έγινε το πρώτο υβριδικό αμερικανικό καλαμπόκι ενώ η ΕΣΣΔ, η φασιστική Ιταλία, η ναζιστική Γερμανία και η Ευρώπη στις αποικίες της, έθεταν σε εφαρμογή αυστηρά προγράμματα ελέγχου της σποράς. 

Η γεωργία όμως, που θα οδηγήσει στη σημερινή γεωργική βιομηχανία, θα αρχίσει να εξαπλώνεται στον υπόλοιπο κόσμο και ειδικά στις υπό ανάπτυξη χώρες, χάρη στη φιλανθρωπία του ιδρύματος Ροκφέλερ. Ένα ίδρυμα που δρα σε πολλούς τομείς όπως η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, η ιατρική, η βιολογία και η γεωργία.

Στις αρχές της δεκαετίας ’40, ο αντιπρόεδρος Χένρι Γουάλας ζητά από το ίδρυμα Ροκφέλερ να βοηθήσει τη μεξικανική κυβέρνηση να αναπτυχθεί γεωργικά. Το Μεξικό δυσκολεύεται να θρέψει τον πληθυσμό του. Για την αμερικανική κυβέρνηση, αλλά και για τους Ροκφέλερ αυτό αποτελεί πρόβλημα. Ένας λιμός στο Μεξικό μπορεί να προκαλέσει πολιτική αστάθεια και θα ανέβαλε τις τεράστιες επενδύσεις τους στην περιοχή. To πρόγραμμα προτείνει να αλλάξει σε βάθος τις συνήθειες στη χώρα επιβάλλοντας τις μεθόδους της βιομηχανικής γεωργίας των ΗΠΑ. Επιλεγμένη σπορά, άρδευση και μηχανοποίηση. Πολλοί Μεξικανοί εκτροφείς βελτίωσαν την εκτροφή των ζώων τους. Περισσότερη τροφή, για περισσότερους ανθρώπους. Το μεξικανικό Υπουργείο Γεωργίας, με τη συμβολή του Ιδρύματος Ροκφρλερ, βοήθησε τους Μεξικανούς αγρότες και να υιοθετήσουν ανάλογες βελτιώσεις. Ένα μικρό αλλά σημαντικό κομμάτι μιας διεθνούς κομπανίας, που θα βοηθήσει να σταματήσει η πείνα στον κόσμο. Το πρόγραμμα του ιδρύματος ξεκινά το 1941 με σπόρους υβριδικού καλαμποκιού. Σύντομα επεκτείνεται και σε άλλους τύπους σπόρων: σιτάρι, φασόλια, ρύζι. Επεκτείνεται και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Στην Κολομβία, τη Χιλή, το Εκουαδόρ. Η σύγχρονη γεωργία εξαπλώνεται έτσι και στις χώρες του Νότου.

Βρισκόμαστε στα τέλη του ’50, στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Η Ινδία πλήττεται από μια σοβαρή επισιτιστική κρίση. Η αύξηση της γεωργικής παραγωγής δεν ακολούθησε την ταχεία αύξηση του πληθυσμού. Ο πόλεμος άφησε τα σημάδια του. Για τη Δύση, αυτή η κρίση είναι επικίνδυνη. Μπορεί να