Είναι «ιδιωτικό» πανεπιστήμιο το MIT;

Αεροφωτογραφία του ΜΙΤ

Γράφει ο Περικλής Γκόγκας, Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης και Διεθνών Οικονομικών - Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Πολλά λέγονται για το θέμα της ίδρυσης μη-κρατικών πανεπιστημίων, αλλά συνήθως από ανθρώπους που δεν έχουν είτε καμία σχέση, είτε βαθιά γνώση στο θέμα. Έτσι τα επιχειρήματα και των δύο πλευρών είναι ελλιπέστατα και πολλές φορές αστεία. Περιορίζονται, έτσι, σε ιδεοληψίες και «απόψεις» επιφανειακές έως και τραγικά λανθασμένες και σχεδόν πάντα με κομματικό πρόσημο.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ασάφειας στο θέμα αυτό

είναι το τι είναι «ιδιωτικό» πανεπιστήμιο. Σε συζητήσεις που συμμετέχω αλλά και άλλες που ακούω, παρουσιάζονται πανεπιστήμια όπως το ΜΙΤ και το Harvard ή το Bocconi στην Ιταλία, ως «ιδιωτικά». Σημαίνει όμως ο τίτλος «ιδιωτικό» αυτό που καταλαβαίνει ο μέσος πολίτης; Ανήκει το ΜΙΤ σε κάποιον ή κάποιους μετόχους; Και τελικά τι διαφορά έχουν τα «ιδιωτικά» όπως το ΜΙΤ, Harvard, κλπ με τα κρατικά πανεπιστήμια όπως το Berkeley, το UCLA και το LondonSchoolofEconomics;

Ας μην υποθέτουμε λοιπόν ότι ξέρουμε, και ας δούμε τις διαφορές ανάμεσα σε δύο κορυφαία πανεπιστήμια παγκόσμια, το ΜΙΤ που είναι «ιδιωτικό» όπως λένε και το Berkeley (UniversityofCaliforniaatBerkeley) που είναι κρατικό. Όλα τα στοιχεία προέρχονται από τις οικονομικές καταστάσεις και τις ιστοσελίδες των πανεπιστημίων. 

Όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, τα δύο πανεπιστήμια δεν έχουν καμία απολύτως διαφορά. Και τα δύο:

Ιδρύθηκαν πριν 200 χρόνια περίπου.Το Berkeley ιδρύθηκε από την Πολιτεία της Καλιφόρνια.Το ΜΙΤ ιδρύθηκε από έναν καθηγητή του κρατικού UniversityofVirginia.Ιδρύθηκαν με σημαντική δωρεά γης (land-granduniversities) από το κράτος που είχαν την δυνατότητα είτε να πουλήσουν για να έχουν έσοδα ή να την χρησιμοποιήσουν όπως θέλουν για τις ανάγκες τους.Διοικούνται από τα ανεξάρτητα συμβούλιά τους που είναι πολυμελή.Δεν έχουν μετόχους και ιδιοκτήτες ιδιώτες.Δεν ανήκουν σε κανένα άτομο ή άτομα.Είναι ιδρύματα δημόσιου χαρακτήρα που λειτουργούν μη-κερδοσκοπικά.Όλες οι στρατηγικές αποφάσεις λαμβάνονται ανεξάρτητα από οποιοδήποτε ιδιωτικό συμφέρον, από τα συμβούλια διοίκησης.Χρηματοδοτούνται από: δίδακτρα, κρατικές επιδοτήσεις, δωρεές και τα περιουσιακά τους στοιχεία.Το 100% των «κερδών» τους (πλεονάσματα) λειτουργίας επανεπενδύεται υποχρεωτικά και αυστηρά στο πανεπιστήμιο.Κανείς ιδιώτης δεν αποκομίζει κέρδος από αυτά.

Επομένως, πλην του τρόπου ίδρυσής τους, δεν υπάρχει καμία διαφορά ανάμεσα στα δύο. Το ένα είναι κρατικό και το άλλο ίδρυμα δημόσιου χαρακτήρα που πολύ απλά πριν από 200 χρόνια ιδρύθηκε από έναν ιδιώτη, τον καθηγητή του UniversityofVirginia, αλλά με κρατική χρηματοδότηση με την κρατική επιχορήγηση γης (landgrant). Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις καλών και γνωστών «ιδιωτικών» πανεπιστημίων η κατάσταση είναι παρόμοια ή με μια μεγάλη δωρεά που έκανε κάποιος ιδιώτης πριν 100-200 χρόνια στην ίδρυσή τους. Σε όλα τα υπόλοιπα και πάλι τα καλά ιδιωτικά δεν διαφέρουν ουσιαστικά σε τίποτα από τα καλά κρατικά πανεπιστήμια.

Αν λοιπόν θέλουμε να ιδρύσουμε, για κάποιο άγνωστο λόγο σε μένα λες και έχουμε λίγα πανεπιστήμια τώρα, καλά μη-κρατικά πανεπιστήμια, το ερώτημά μου λοιπόν είναι: ποιος είναι αυτός/ή ιδιώτης που θα δωρίσει €50, €100, €200 εκατομμύριαστην Ελλάδα για να ιδρύσει ένα καλό μη-κρατικό πανεπιστήμιο χωρίς να αποκομίζει κανένα κέρδος από αυτό;

Ακόμα και οι μεγιστάνες στο εξωτερικό, όταν δωρίζουν πολλές εκατοντάδες εκατομμύρια, τα δωρίζουν σε ήδη υπάρχοντα δημόσια ή δημόσιου χαρακτήρα (όπως το ΜΙΤ) καλά πανεπιστήμια και δε στήνουν ένα καινούργιο με το όνομά τους στον τίτλο, ώστε να μείνει κιόλας να το χαίρονται.

Πριν από μερικά χρόνια, όταν ήμουν Invited Scholar in Finance στο Ross School of Business του University of Michigan – ένα κρατικό πανεπιστήμιο που είναι στα κορυφαία 10 του κόσμου, το δε Ross School of Business είναι στα κορυφαία 5 του κόσμου. Πήρε το όνομά του από τον παλιό απόφοιτό του, Stephen M. Ross, ο οποίος και δώρισε συνολικά $350 εκατομμύρια σε αυτό και, στη συνέχεια, και άλλα χρήματα ως και σήμερα. Τα δώρισε εκεί, γιατί ξέρει ότι σε ένα ήδη κορυφαίο τμήμα, τα χρήματά του θα αξιοποιηθούν και δεν κινδυνεύουν να χαθούν. Αν δημιουργούσε ένα νέο πανεπιστήμιο με το όνομά του, μπορεί μετά από 5-10 χρόνια να χρεωκοπούσε και να έκλεινε. Δε συνηθίζουν οι πολύ εύρωστοι οικονομικά να πετάνε τα λεφτά τους σε επικίνδυνες με υψηλό ρίσκο τοποθετήσεις.

Θα ανοίξει, λοιπόν, ένα «παράρτημα» του ΜΙΤ εδώ στις Σέρρες; Θα έρχεται από το CambridgeMassachusetts ο νομπελίστας καθηγητής που πληρώνεται εκεί $2-$4,000,000 το χρόνο για να με διδάξει εδώ; Όχι, σε καμία περίπτωση. Ούτε και, φυσικά, θα αμαυρώσει το όνομά του το κάθε Harvard, για να φυτρώνει σαν μανιτάρι παντού. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι τα πανεπιστήμια αυτά είναι για τη διανοητική ελίτ: το Harvard παίρνει όλους κι όλους 1500 φοιτητές το χρόνο. Αυτοί είναι.

Τέλος, απόδειξη των παραπάνω είναι ότι τέτοια «παραρτήματα» δεν έγιναν πουθενά στον κόσμο, Αυστραλία, ΗΒ, Γερμανία, Καναδά, κ.λπ. Παραρτήματα στήνουν μικρά και όχι καλά ιδρύματα καθαρά για κερδοσκοπικούς και μόνο λόγους, άρα θα έχουν και διαρροή συναλλάγματος στο εξωτερικό που τόσο φαίνεται να μας απασχολεί τελευταία.

Πανεπιστήμιο

University of California - Berkeley

Massachusetts Institute of Technology - MIT

Ίδρυση

1868

1861

Χαρακτήρας

Public land-grant research university

Μη-κερδοσκοπικό δημόσιο πανεπιστήμιο

Private (1) land-grant research university
Μη-κερδοσκοπικό μη-κρατικό πανεπιστήμιο

LandGrandUniversity (2):

Πανεπιστήμια που ιδρύθηκαν με γη που παραχωρήθηκε από το δημόσιο προκειμένου αυτά να την πουλήσουν μερικώς για να χρηματοδοτηθούν στην ίδρυσή τους ή να την χρησιμοποιήσουν για τις ακαδημαϊκές ανάγκες τους.

Σε ποιον ανήκει

Δεν ανήκει σε κανένα άτομο ή οργανισμό (3)

Διοικείται από το Συμβούλιο του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια

Το συμβούλιο αποτελείται από 26 μέλη, εκ των οποίων 18 σύμβουλοι, 7 exofficio μέλη και έναν σύμβουλο φοιτητή.

Τα μέλη ορίζονται από τον κυβερνήτη της Καλιφόρνια σε 12-ετείς θητείες.

Ο Κυβερνήτης της Καλιφόρνια είναι exofficio μέλος του συμβουλίου.

Δεν ανήκει σε κανένα άτομο ή οργανισμό (4)

Διοικείται από ένα διοικητικό συμβούλιο, γνωστό ως Corporation, το οποίο λειτουργεί από την ίδρυση του Ινστιτούτου το 1861 123.

Τα μέλη του περιλαμβάνουν διακεκριμένους ηγέτες της επιστήμης, της μηχανικής, της βιομηχανίας, της εκπαίδευσης και τoυ δημοσίου.

Μέτοχοι

ΟΧΙ

ΟΧΙ

Διανομή κερδών

ΟΧΙ - 100% παρακράτηση από το ίδρυμα

ΟΧΙ - 100% παρακράτηση από το ίδρυμα

Ιδρύθηκε από

Την κυβέρνηση της Καλιφόρνια

William Barton Rogers

Professor at the University of Virginia

Δίδακτρα

ΝΑΙ - $43,043ανά έτος

ΝΑΙ - $59,750 ανά έτος

Χρηματοδότηση

Έσοδα από:

Δίδακτρα

Κρατική υποστήριξη

Δωρεές

Επενδύσεις

Έσοδα από:

Δίδακτρα

Κρατική υποστήριξη

Δωρεές

Επενδύσεις

Κρατική επιδότηση

ΝΑΙ

ΝΑΙ

Πηγές

Ο όρος “private “ στα μη-κερδοσκοπικά ιδρύματα αναφέρεται στο ποιος το ίδρυσε. Το κράτος (pubic) ή με πρωτοβουλία κάποιου ιδιώτη (private).

Collins, John Williams; O’Brien, Nancy P., eds. (2003). The Greenwood Dictionary of Education. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. p. 227. ISBN 0-89774-860-3.

https://www.berkeley.edu/https://en.wikipedia.org/wiki/University_of_California,_Berkeley

https://corporation.mit.edu/
https://web.mit.edu/