Μια ευκαιρία για να αλλάξει το νοσηρό κλίμα στη διαχείριση απορριμμάτων
Του Αχιλλέα Πληθάρα, υπεύθυνου προγραμμάτων πρόληψης αποβλήτων του WWF Ελλάς
Μία μοναδική ευκαιρία παρουσιάζεται στην Ελλάδα για να αλλάξει την κατάσταση στη διαχείριση αποβλήτων και να μεταβεί με ασφάλεια στην κυκλική οικονομία. Δεν θα είναι εύκολο, αλλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος
Στις 29 Σεπτεμβρίου, με πράξη υπουργικού συμβουλίου δημοσιεύτηκε το νέο εθνικό σχέδιο για τη διαχείριση αποβλήτων (ΕΣΔΑ), που καλύπτει την περίοδο 2020-2030. Διαβάζοντας τις επικεφαλίδες
Βάσει του ΕΣΔΑ, το 80% των πόρων που προβλέπει να δοθούν σε επενδύσεις στη διαχείριση αποβλήτων κατευθύνεται στα κατώτερα στάδια της ιεραρχίας των αποβλήτων. Οδηγούνται, δηλαδή, σε επενδύσεις στην καύση σκουπιδιών, στη δημιουργία νέων ΧΥΤΑ και στον κατακλυσμό της χώρας με δεκάδες μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων (ΜΕΑ). Μόλις το 20% των πόρων θα κατευθυνθεί σε έργα και δράσεις στον τομέα της πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, της επαναχρησιμοποίησης, της κομποστοποίησης, της ανακύκλωσης. Αν γεμίσει η Ελλάδα με ξεπερασμένες τεχνολογίες και επενδύσεις διαχείρισης αποβλήτων, τότε αυτές για να λειτουργήσουν θα πρέπει να τροφοδοτούνται συνεχώς και σε βάθος πολλών ετών, εις βάρος της στροφής προς την κυκλική οικονομία.
Η ΕΕ με την έγκαιρη ειδοποίηση που απηύθυνε στην Ελλάδα το 2018 και με την απόρριψη της χρηματοδότησης των μονάδων διαχείρισης αποβλήτων της Πελοποννήσου το 2020, έστειλε ένα μήνυμα στη χώρα μας πως πρέπει να αλλάξει ρότα. Αυτό το μήνυμα δεν λήφθηκε υπόψη στο ΕΣΔΑ. Αλλά ακόμα δεν είναι αργά.
Σύντομα η κυβέρνηση θα θέσει σε διαβούλευση ένα νέο νομοσχέδιο για την ενσωμάτωση δύο κομβικών ευρωπαϊκών οδηγιών (2018/851 και 2018/852) για τη διαχείριση των αποβλήτων. Η ενσωμάτωση θα έπρεπε ήδη να έχει γίνει από τον περασμένο Ιούλιο, αλλά αυτό είναι λεπτομέρεια. Το ουσιαστικό είναι ότι με την ευκαιρία ενσωμάτωσης των δυο οδηγιών δημιουργείται μια μοναδική ευκαιρία για την Ελλάδα να αποφύγει την παγίδα στην οποία την κατευθύνει το ΕΣΔΑ. Δεν θα είναι εύκολο, αλλά δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Λαμβάνοντας υπόψη τις χείριστες συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα, η ενσωμάτωση δεν θα πρέπει να είναι στείρα μετάφραση των οδηγιών. Απαιτείται καινοτομία και φρέσκια σκέψη για να αλλάξει το νοσηρό κλίμα στη διαχείριση των αποβλήτων. Απαιτούνται φιλόδοξες πολιτικές που θα φέρουν μεγάλο αποτέλεσμα, θα συντελέσουν στην αλλαγή νοοτροπιών και παγιωμένων αντιλήψεων, θα συγκρουστούν επιτυχημένα με τη διάχυτη διαφθορά και θα πετύχουν στόχους ικανούς να οδηγήσουν τη χώρα με ασφάλεια στον δρόμο της κυκλικής οικονομίας.
Στο νέο νομοσχέδιο θα πρέπει να ενσωματώνονται οι βασικές κατευθύνσεις που έχουν δοθεί από την ΕΕ, όχι μόνο μέσα από την έγκαιρη ειδοποίηση, αλλά και από το νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία.
Υπό αυτό πρίσμα, η κυβέρνηση θα πρέπει να συμπεριλάβει στο περιεχόμενο του νομοσχεδίου ενσωμάτωσης των οδηγιών τις εξής προβλέψεις:
Θέσπιση φιλόδοξων στόχων όχι μόνο για την ανακύκλωση, αλλά και για την πρόληψη, την επαναχρησιμοποίηση και τη μείωση της σπατάλης τροφίμων
Επιβολή χωριστών ρευμάτων συλλογής πλαστικού, χαρτιού, γυαλιού, μετάλλου για το σύνολο της χώρας, και θέσπιση νέων χωριστών ρευμάτων ανακύκλωσης για βιοαπόβλητα, κλωστοϋφαντουργικά, επικίνδυνα οικιακά απόβλητα, παιχνίδια και αθλητικό εξοπλισμό, έπιπλα και στρώματα.
Καθολική εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ), ώστε το αργότερο έως το 2025 σε όλες τις περιοχές της Ελλάδας να χρεώνονται τα νοικοκυριά βάσει της ποσότητας των αποβλήτων που δημιουργούν.
Άμεση θέσπιση τέλους ταφής για τα απόβλητα που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ, όπου η τιμολόγηση θα γίνεται βάσει της ποσότητας των αποβλήτων που φτάνουν στους ΧΥΤΑ.
Ουσιαστική εμπλοκή των δημοτικών αρχών, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων σήμερα δεν κάνει καλά τη δουλειά της. Θα πρέπει να δοθούν εργαλεία, κίνητρα και αντικίνητρα, όπως πχ. ο υποχρεωτικός ετήσιος απολογισμός κάθε δήμου με στοιχεία για τις επιδόσεις που πετυχαίνει και το κόστος διαχείρισης των αποβλήτων, η θέσπιση ποινών για όσους δήμους δεν πετυχαίνουν στόχους, και η θέσπιση ενός onestopshop κατάρτισης και παροχής τεχνογνωσίας σε δήμους και Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΣΔΑ).
Παροχή κινήτρων για δημοτικές αρχές που θα υλοποιήσουν προγράμματα συλλογής αποβλήτων πόρτα-πόρτα, μιας κι αυτά είναι τα πιο αποτελεσματικά για την καλή ανάκτηση αποβλήτων.
Θεσμοθέτηση της οικιακής κομποστοποίησης με παροχή κινήτρων και εξοπλισμού.
Παροχή κινήτρων για επαναχρησιμοποίηση και επιδιόρθωση προϊόντων (πχ. μείωση ΦΠΑ για επιδιόρθωση ρούχων, οικιακών και ηλεκτρονικών συσκευών, ποδηλάτων, παπουτσιών κλπ).
Επιβολή κανόνων διαφάνειας για τα συστήματα διευρυμένης ευθύνης παραγωγού με δείκτες παρακολούθησης των επιδόσεων.
Επιβολή διαφοροποιημένων εισφορών στους υπόχρεους παραγωγούς ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα των προϊόντων που διακινούν στην αγορά, έτσι ώστε να δοθεί το έναυσμα στροφής των επιχειρήσεων σε προϊόντα και συσκευασίες που ανακυκλώνονται ευκολότερα.
Καταπολέμηση της εισφοροδιαφυγής, που σήμερα εκτιμάται ότι βρίσκεται στο δυσθεώρητο 40%, μέσα από τη διασταύρωση των πληροφοριών του ηλεκτρονικού μητρώου αποβλήτων και του taxisnet.
Θέσπιση μηχανισμού συλλογής δεδομένων και δημόσιας παράθεσης αυτών, μιας και σήμερα η Ελλάδα δεν έχει επαρκή και αξιόπιστα στοιχεία για την ποιοτική και ποσοτική σύσταση των αστικών αποβλήτων που παράγονται στη χώρα μας.
Καλύτερη ιχνηλασιμότητα αποβλήτων, ιδίως ηλεκτρονικού εξοπλισμού και προϊόντων κατεδαφίσεων. Ιδανικά, με την επιβολή ψηφιακού ελέγχου διακίνησης αποβλήτων (gpstracking ανά δηλωμένο φορτίο και αντιπαραβολή με ποσότητες που διακινούνται στα διάφορα στάδια).
Εκτενέστεροι έλεγχοι από τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης και επιθεωρητές περιβάλλοντος, με καλύτερη στελέχωση των αρμόδιων αρχών, και ιδανικά δημιουργία νέου σώματος καταπολέμησης παρανομιών στον κλάδο των αστικών αποβλήτων, ενός κλάδου διάχυτης διαφθοράς.
Για να συμβούν όλα αυτά και να αποδώσουν, οι πολίτες δεν θα πρέπει να θεωρούνται οι τελευταίοι κρίκοι της αλυσίδας. Αντιθέτως, θα πρέπει να γίνουν συμμέτοχοι στην προσπάθεια αλλαγής υποδείγματος στη διαχείριση των αστικών αποβλήτων. Πέρα από τη δημιουργία συνθηκών διαφάνειας και λογοδοσίας, για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών, απαιτείται καλή πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση σχετικά με τη διαχείριση των απορριμμάτων. Ολοκληρωμένες καμπάνιες καθώς και παροχή εργαλείων ενημέρωσης θα δράσουν θετικά. Ο πολίτης θα πρέπει να ξέρει τα καθήκοντα, τις υποχρεώσεις, αλλά και τα δικαιώματά του. Απαιτείται επίσης ριζική αλλαγή στη σήμανση συσκευασιών και προϊόντων, ώστε να είναι σαφές στους πολίτες τι ανακυκλώνεται και τι όχι.
Τα σκουπίδια, λένε, αξίζουν το βάρος τους σε χρυσό. Ας φροντίσουμε καταρχάς να τα μειώσουμε και έπειτα να τα διαχειριστούμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Ας εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία που ακούει στο όνομα «κυκλική οικονομία» και να μην δυναμιτίσουμε το μέλλον της οικονομίας, της δημόσιας υγείας και του περιβάλλοντος, εμμένοντας σε ξεπερασμένες μεθόδους ταφής ή καύσης σκουπιδιών.
ΠΡΙΝ ΦΥΓΕΤΕ State of Global Air: Η ρύπανση του αέρα σκότωσε σχεδόν 500.000 νεογέννητα το 2019 ΕΕ: Συμφωνία των 27 για τη νέα κοινή αγροτική πολιτική Τουρκία: Η «πίσω αυλή» για τα σκουπίδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Κρούσματα σήμερα 22/10: Προς νέο ρεκόρ στην ανακοίνωση του ΕΟΔΥ - Έρχεται η απαγόρευση κυκλοφορίας
- Νεαρός αυτοκτόνησε πέφτοντας από τον 7ο όροφο του «Σταύρος Νιάρχος»
- Oruc Reis: «Άγγιξε» ξανά το Καστελόριζο – Το έβαλαν στο... στόχαστρο φρεγάτες και ΟΥΚάδες
- Οι διαδηλωτές ώθησαν σε υποχώρηση τον πρωθυπουργό της Ταϊλάνδης – Αίρει το διάταγμα που απαγόρευε τις συναθροίσεις
- Ο Δήμος Βερύκιος αποκαλύπτει πώς με κουτοπονηριά το Oruc Reis επιχείρησε να φτάσει στα 4 νμ
- Σε έξαρση η ψωρίαση, λόγω του άγχους και της κατάθλιψη, που έφερε η οικονομική κρίση
- Κορωνοϊός: Νέα μεγάλη αύξηση - Κοντά στα χίλια τα νέα κρούσματα
- Πρόταση μομφής για τον Σταϊκούρα κατέθεσε ο Τσίπρας
- «Ο Απόστολος είναι ωραίος!»
- Σαρανταένα νέα κρούσματα σε Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλο και Σκιάθο
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Huffington Post Greece
- Σεισμός άνω των 4 Ρίχτερ στην Κρήτη
- Μια ευκαιρία για να αλλάξει το νοσηρό κλίμα στη διαχείριση απορριμμάτων
- State of Global Air: Ο μολυσμένος αέρας σκότωσε σχεδόν 500.000 νεογέννητα το 2019
- Spathumpa: Η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τα πάθη από τα λάθη του Κώστα Σπαθή, μέσα σε ένα Podcast
- Αθηνά Χατζή: «Κάνω ζωγραφική ό,τι με βιασύνη προσπερνάμε»
- WEF: Ο κορονοϊός επιταχύνει την αυτοματοποίηση- οι μισές εργασίες θα γίνονται από μηχανές ως το 2025
- Τζιτζικώστας: Lockdown στη Θεσσαλονίκη αν δεν ληφθούν και τηρηθούν μέτρα
- Ποιος είναι πιο πιθανό να νοσήσει με «κορονοϊό μακράς διαρκείας»
- Netflix: Πιθανή η αύξηση της συνδρομής - Ο κορεσμός παρά την πανδημία
- ΕΕ: Συμφωνία των 27 για τη νέα κοινή αγροτική πολιτική
- Τελευταία Νέα Huffington Post Greece
- Μια ευκαιρία για να αλλάξει το νοσηρό κλίμα στη διαχείριση απορριμμάτων
- NY Times: Ο Τραμπ έχει τραπεζικό λογαριασμό στην Κίνα
- Αθηνά Χατζή: «Κάνω ζωγραφική ό,τι με βιασύνη προσπερνάμε»
- Η Μαριάννα προσφέρει ένα πιάτο ελπίδα στους άστεγους της Αθήνας
- Ποιος είναι πιο πιθανό να νοσήσει με «κορονοϊό μακράς διαρκείας»
- Spathumpa: Η λεπτή γραμμή που διαχωρίζει τα πάθη από τα λάθη του Κώστα Σπαθή, μέσα σε ένα Podcast
- Διεκόπη η δίκη για την υπόθεση του Ζακ Κωστόπουλου
- Netflix: Πιθανή η αύξηση της συνδρομής - Ο κορεσμός παρά την πανδημία
- Σεισμός άνω των 4 Ρίχτερ στην Κρήτη
- Η Ν. Κορέα θα συνεχίσει τα εμβόλια γρίπης παρά τον θάνατο 5 ατόμων
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Τζιτζικώστας: Lockdown στη Θεσσαλονίκη αν δεν ληφθούν και τηρηθούν μέτρα
- State of Global Air: Ο μολυσμένος αέρας σκότωσε σχεδόν 500.000 νεογέννητα το 2019
- WEF: Ο κορονοϊός επιταχύνει την αυτοματοποίηση- οι μισές εργασίες θα γίνονται από μηχανές ως το 2025
- ΕΕ: Συμφωνία των 27 για τη νέα κοινή αγροτική πολιτική
- «Κληρώνει» για όσους δεν χρησιμοποιούν πλαστικές σακούλες: Από αυτοκίνητα μέχρι σκούτερ θα χαρίζει το ΥΠΕΝ
- Ο Μάικλ Κίτον αποκαλύπτει ποιος ήταν ο καλύτερος Batman
- Βουλή: Live η ομιλία Τσίπρα για τον νέο πτωχευτικό κώδικα
- Το σπίτι όπου έγινε το διπλό φονικό στο Λουτράκι (pics)
- Συναγερμός στη Λυών: Εκκενώθηκε σιδηροδρομικός σταθμός, αναφορές για βόμβα
- Επόμενη «στάση»... φυλακή - Στη ΓΑΔΑ οι καταδικασμένοι Χρυσαυγίτες