Οι Διαστάσεις του Δημοψηφίσματος του Κουρδιστάν του Ιράκ και η Νέα Πορεία

Παρόλο που οι διεθνείς συνθήκες στην περιοχή ήταν ιδανικές για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος, πολλοί διεθνείς αναλυτές, προσπαθώντας να εξηγήσουν την αποτυχημένη ενέργεια του τοπικού κυβερνήτη Μασούντ Μπαρζανί, αποδίδουν την αποτυχία του δημοψηφίσματος σε λάθος χρόνο.

Γιατί ήταν ιδανικές οι συνθήκες;

Η κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ βρισκόταν σε δυσμενή θέση εξαιτίας του πολέμου κατά του Ισλαμικό Κράτους (ISIS), των πολιτικών τριβών για τη διαφθορά που βασιλεύει στη χώρα, και της δυσαρέσκειας της απόλυτης πλειονότητας των πολιτών του Ιράκ από το πολιτικό σύστημα της χώρας. Επίσης, το Ιράν παλεύει με τις Ηνωμένες Πολιτείας της Αμερικής (ΗΠΑ) και το Ισραήλ για να κρατήσει τη συμφωνία του πυρηνικού του προγράμματος εν ισχύ και ζει υπό το φόβο «πιθανών» νέων κυρώσεων ή και επίθεσης.

Ταυτόχρονα, το στρατιωτικό και οικονομικό κόστος στήριξης του καθεστώτος Άσαντ έχει επιδεινώσει την οικονομικοκοινωνική κατάσταση στο Ιράν. Παράλληλα, η Τουρκία δεν έχει συνέλθει ακόμη από τις επιπτώσεις του πραξικοπήματος και οι σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και τις ΗΠΑ βρίσκονται στο χειρότερο σημείο.

Επιπλέον, η Συρία με τη σειρά της βρίσκεται σε εσωτερικό πόλεμο με πιθανό κίνδυνο τη διάλυσης της. Επιπρόσθετα, οι κουρδικές δυνάμεις στο Ιράκ και στη Συρία κατάφεραν, στο όνομα του ISIS, να παραλάβουν σύγχρονα όπλα με αποτέλεσμα να αναβαθμιστεί η στρατιωτική τους ισχύ. Ταυτόχρονα, η στρατιωτική και η οικονομική υποστήριξη προς το Κουρδιστάν από το Ισραήλ, το οποίο διαθέτει το πιο ισχυρό Λόμπι στο κόσμο με διασυνδέσεις με ισχυρά κέντρα λήψης αποφάσεων παγκοσμίως, ήταν εμφανής και ισχυρή. Από τα παραπάνω συνάγουμε ότι ο παράγοντας του χρόνου δεν ήταν ο λόγος αποτυχίας του εν λόγω δημοψηφίσματος.

Οι αρνητικές επιπτώσεις του δημοψηφίσματος

Παρά τις εκκλήσεις περιφερειακών και διεθνών δρώντων για την αναστολή του δημοψηφίσματος, η κουρδική τοπική κυβέρνηση επέμεινε στη διεξαγωγή του στην προκαθορισμένη ημερομηνία στην οποία και έγινε. Έτσι, μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα, προέκυψαν κάποιες αρνητικές επιπτώσεις που θα επηρεάσουν τη μελλοντική πορεία του ιρακινού Κουρδιστάν όπως:

Πρώτον, η παύση της λειτουργίας του διεθνούς αεροδρομίου του Ερμπίλ με αποτέλεσμα οι Κούρδοι πολίτες του ιρακινού Κουρδιστάν να υποχρεούνται να κατευθύνονται προς άλλα διεθνή αεροδρόμια όπως της Βαγδάτης ή της Άγκυρας για διεθνείς πτήσεις.

Δεύτερον, η απώλεια της πόλης Κιρκούκ με την πτώση της στα χέρια των ομοσπονδιακών δυνάμεων.

Τρίτον, η αποχώρηση του ιστορικού ηγέτη Μασούντ Μπαρζανί από το πολιτικό σκηνικό, διότι, από τις πολιτικές παρατάξεις θεωρείται υπεύθυνος για τις επιπτώσεις του δημοψηφίσματος.

Τέταρτον, η απώλεια όλων των εδαφών που οι Κούρδοι απέκτησαν σταδιακά, από το 2003 και κυρίως μετά το 2014, από τα χέρια της τρομοκρατικής Οργάνωσης του Ισλαμικού Κράτους (ΙΣΙΣ). Με τη νέα κατάσταση τα εδάφη αυτά ανήκουν πλέον στην κυβέρνηση της Βαγδάτης.

Πέμπτον, ο μαραθώνιος αγώνας των Κούρδων με την κυβέρνηση της Βαγδάτης για συν-έλεγχο των διεθνών περασμάτων του Κουρδιστάν με το Ιράν και τη Τουρκία, παρά την εμμονή της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης για πλήρη έλεγχο αυτών.

Έκτον, Το κλείσιμο, προσωρινά, των συνόρων του Κουρδιστάν με το Ιράν προκάλεσε, σοβαρά, την επιδείνωση των οικονομικών και εμπορικών συνθηκών εντός χώρας.

Έβδομο, η αναζωπύρωση της ενδοκουρδικής διαμάχης για τον έλεγχο της εξουσίας, ιδίως μεταξύ των δυο παραδοσιακών οικογενειών Ταλμπανί και Μπαρζανί.

Όγδοο, η είσοδος των σιιτικών παραστρατιωτικών ομάδων Αλ Χασντ Αλ Σαμπί (Al-Hashd Al-Sha'abi) σε αμφιλεγόμενες περιοχές, αναβαθμίζοντας τον ιρανικό ρόλο στις περιοχές του Κουρδιστάν. Ένατο, η παράδοση σημαντικών πετρελαιοπηγών, που απέδιδαν έσοδα στο Κουρδιστάν, στα χέρια της κεντρικής κυβέρνησης της Βαγδάτης. Δέκατο, η διεξαγωγή του δημοψηφίσματος προκάλεσε την προσέγγιση των τριών γειτονικών χωρών (Ιράκ, Ιράν και Τουρκίας) και τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ τους σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο.

Γιατί απέτυχε το δημοψήφισμα

Πρώτον, οι Κούρδοι επέτρεψαν στον εαυτό τους να είναι αντικείμενο εκμετάλλευσης στα χέρια άλλων δυνάμεων που δεν συνορεύουν με το Κουρδιστάν. Αυτές οι δυνάμεις επιδίωκαν στην ουσία την «ενόχληση» των Ιρανών ή των Αράβων ή των Τούρκων. Σε διαφορετική περίπτωση θα έπρεπε οι δυνάμεις αυτές, άμεσα, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος, τουλάχιστον για ηθικούς λόγους, να αναγνωρίσουν το Κουρδιστάν, κάτι που δεν έγινε.

Δεύτερον, οι Κούρδοι στηρίχθηκαν σε εξωτερικούς συμμάχους και όχι σε εσωτερικούς-περιφερειακούς, ελπίζοντας ότι θα έφερναν τους παράγοντες του διεθνούς συστήματος προ τετελεσμένων γεγονότων, με αποτέλεσμα να κάνουν λάθος στις εκτιμήσεις και στους υπολογισμούς τους.

Τρίτον και το κυριότερο οι μεγάλες δυνάμεις δεν θα επιτρέψουν την αλλαγή του πολιτικού χάρτη της Μέσης Ανατολής, που διαμορφώθηκε μετά το πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Η πιθανή αλλαγή αυτού του χάρτη θα προκαλούσε την κατάρρευση άλλων κρατών.

Συνεπώς, οι παράγοντες της διεθνούς κοινότητας στηρίζουν τους Κούρδους από το 1991, (ενδεικτική είναι η εικόνα στη Συρία σήμερα), όμως δεν θα ρίσκαραν τα συμφέροντά τους για χάρη των Κούρδων.

Συμπέρασμα

Είναι γεγονός ότι ο κουρδικός λαός ήταν θύμα των διεθνών διευθετήσεων μετά την παρακμή της οθωμανικής αυτοκρατορίας και την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης. Ωστόσο, εξαιτίας της αποτυχίας του δημοψηφίσματος μεγάλη είναι η ανάγκη της επανεκτίμησης, υπό νέες βάσεις, των γεωπολιτικών παραγόντων της Μέσης Ανατολής από τους Κούρδους διανοούμενους. Αν και η Τουρκία δεν σφράγισε τα σύνορά της με το βόρειο κουρδικό Ιράκ μετά το δημοψήφισμα, το Κουρδιστάν του Ιράκ βρέθηκε σε κλοιό και περικυκλωμένο από τις περιφερειακές δυνάμεις, με αποτέλεσμα να γίνουν πολλές υποχωρήσεις από την τοπική κουρδική κυβέρνηση με σκοπό την εκτόνωση της κατάστασης.

Επίσης, μετά το αποτυχημένο δημοψήφισμα το Κουρδιστάν του Ιράκ θα αναδειχθεί η νέα γενιά ηγετών και μάλιστα από τις ίδιες παραδοσιακές οικογένειες του Μπαρζανί και του Ταλμπανί.

Τέλος, είναι γεγονός ότι η επιβίωση των Κούρδων θα εξαρτάται πάντοτε από μια εκ των τριών συνορευουσών γειτονικών χωρών (Ιράκ, Ιράν και Τουρκία). Διαφορετικά, πως θα επικοινωνούν με τον εξωτερικό κόσμο για εξυπηρέτηση των ενεργειακών, εμπορικών, κατασκευαστικών, επιστημονικών, μεταφορικών, συγκοινωνιακών, γεωργικών και λοιπών τομέων. Συνεπώς αποτελεί, αποκλειστικά, αρμοδιότητα των Κούρδων το ποια χώρα από τις τρεις γειτονικές θα επιλεχθεί για την εξυπηρέτηση των αναγκών και εθνικών συμφερόντων τους.