Τουρκία: Πρωταγωνιστής ή κομπάρσος

Η έκπληξη της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ έγινε πριν ακόμη ξεκινήσει η Σύνοδος καθώς ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησε να αποσύρει το βέτο του κατά του αιτήματος της Σουηδίας να ενταχθεί στην ισχυρότερη στρατιωτική συμμαχία του κόσμου, όπως ανακοίνωσε ο Γενικός Γραμματέας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ.

Αυτό όμως που επίσης ξάφνιασε ήταν το νέο παζάρι που προσπάθησε να κάνει ο Τούρκος πρόεδρος θέτωντας ως προϋπόθεση για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ

την επίσπευση της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ. Το αίτημά του προσέκρουσε στην άρνηση των Ευρωπαίων ηγετών, πρωτοστατούντος του Γερμανού Καγκελάριου Ολαφ Σολτς ο οποίος έσπευσε να αποσυνδέσει τα δύο ζήτηματα.

Εντέλει ο Ερντογάν, όπως δήλωσε ο ΓΓ του ΝΑΤΟ, συμφώνησε να προωθήσει το ενταξιακό πρωτόκολλο για τη Σουηδία στη μεγάλη εθνοσυνέλευση το συντομότερο δυνατόν και να συνεργαστεί στενά με το κοινοβούλιο για να διασφαλίσει την επικύρωσή του». Όμως αυτό το «συντομότερο δυνατόν» μπορεί να σημαίνει και ότι ο Ερντογάν θα το χρησιμοποιήσει για καθυστερήσεις και να «τραβήξει» την ψηφοφορία χρονικά ανάλογα με τα παζάρια που θα θέλει να κάνει.

Η Ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, την οποία θέτει εκ νέου ως στόχο ο Ερντογάν, θα συζητηθεί από τους υπουργούς Εξωτερικών της ΕΕ την Πέμπτη 20 Ιουλίου. Το θέμα ήταν ήδη στην ημερήσια διάταξη πριν ακόμη κάνει το θέσει ο Ερντογάν.

Σύμφωνα με πληροφορίες του Politico σε έγγραφο της ΕΕ που θα τεθεί προς συζήτηση μεταξύ των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ, τονίζεται ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας «έχουν ουσιαστικά σταματήσει και δεν μπορούν να εξεταστούν περαιτέρω κεφάλαια για άνοιγμα ή κλείσιμο». Ωστόσο, αναφέρει ότι η ΕΕ έχει «στρατηγικό ενδιαφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο» και ότι ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας «έχει αυξήσει τη γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας».

Το έγγραφο, που επικαλείται το Politico, δείχνει ότι η ΕΕ δεν αιφνιδιάστηκε ακριβώς από το αίτημα του Ερντογάν για ταχεία ένταξη. Ο Τούρκος πρόεδρος οραματίζεται μια ανεξάρτη ηγεμονική Τουρκία σε έναν πολυπολικό κόσμο, άλλωστε έχει παρουσιάσει το όραμά του για τον «αιώνα της Τουρκίας». Όλα αυτά είναι γνωστά στην ΕΕ και γίνονται αναφορές στο έγγραφο που θα συζητηθεί την επόμενη εβδομάδα.

«Παρά τις πολιτικές που έχουν απομακρύνει την Τουρκία από την ΕΕ τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία επιμένει ότι η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί στρατηγικό στόχο» τονίζεται στο προς συζήτηση κείμενο και τίθενται ορισμένα πολύ ουσιαστικά ερωτήματα όπως με ποιον τρόπο οι ΥΠΕΞ της ΕΕ θα συμβάλουν ενεργά στην ταχεία επανέναρξη των συνομιλιών για την επίλυση του Κυπριακού, αλλά και «να εξετάσουν βήματα εποικοδομητικής δέσμευσης που θα επιτρέπουν στην ΕΕ να είναι πιο αποτελεσματική στον χειρισμό των συμφερόντων της».

Ετσι την ερχόμενη εβδομάδα οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικών θα επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους για να βρουν τους τομείς εκείνους όπου θα μπορούσαν να προσφέρουν πλεονέκτημα στην ΕΕ και αύξηση της επιρροής της στην Τουρκία.

Επιπλέον οι Ευρωπαίοι ΥΠΕΞ θα διερευνήσουν αν υπάρχουν περαιτέρω ευκαιρίες για την ΕΕ να αξιοποιήσει υφιστάμενους άξονες συνεργασίας, όπως η οικονομική συνεργασία, η διαχείριση του μεταναστευτικού και η κλιματική αλλαγή.

Υπενθυμίζεται ότι στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών έγινε το πρώτο άνοιγμα, έπειτα από καιρό, στην Τουρκία και επιχειρήθηκε η σύνδεση του Κυπριακού και των ευρωτουρκικών ζητημάτων.

Μάλιστα το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου ακολούθησε τη γραμμή που ζήτησε η Αθήνα δηλαδή να υπάρχει σαφής αναφορά στα παλαιότερα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου με έμφαση σε αυτά της έκθεσης του Ιουνίου του 2021 όπου στην έκθεση μαζί με την θετική ατζέντα παράλληλα τονίζονταν και οι υποχρεώσεις της Τουρκίας και γινόταν αναφορά στην αιρεσιμότητα που υπάρχει.

Τελικά το κείμενο συμπερασμάτων ακολούθησε τη γραμμή που ζήτησε η Αθήνα και έχει ως εξής: «Υπενθυμίζοντας τα προηγούμενα συμπεράσματά του για τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων του Ιουνίου 2021 και της δήλωσης του Μαρτίου 2021, και υπό το φως των πρόσφατων εκλογών στην Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τον Ύπατο Εκπρόσωπο και την Επιτροπή να υποβάλουν έκθεση στην Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σχετικά με την κατάσταση των σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας, με βάση τα μέσα και τις επιλογές που καθόρισε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και με σκοπό να προχωρήσει με στρατηγικό και προοδευτικό τρόπο».

Όμως, όπως υποστηρίζουν αρκετοί αναλυτές, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Η πολεμική ρητορική του ενάντια στη Δύση, οι αναφορές του στην ″άρρωστη” και ”καταρρέουσα” Ευρώπη, την οποία απειλούσε ότι θα τη γεμίσει πρόσφυγες και το χθεσινό του κουτοπόνηρο τέχνασμα - απειλή, που συνέδεε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με αντάλλαγμα την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, μόνο αρνητικό αντίκτυπο έχουν απέναντι στους δυτικούς συμμάχους του και τους διεθνείς οργανισμούς στους οποίους συμμετέχει ή επιθυμεί να το κάνει.

Αυτό που αποδεικνύεται για ακόμη μια φορά είναι ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν είναι ένας αξιόπιστος σύμμαχος και φαίνεται πως όλοι σε αυτό το γεωπολιτικό παιχνίδι προσπαθούν να κερδίσουν κάτι και σίγουρα πολύ περισσότερο χρόνο.