Στίβεν Χόκινγκ: Ο ακαδημαϊκός που έσπασε το φράγμα της ποπ κουλτούρας

Αντώνης Ρηγόπουλος

«Αυτό το Όσκαρ ανήκει σε όλους τους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο που παλεύουν με το ALS. Ανήκει σε μια σπουδαία οικογένεια». Αυτά ήταν τα λόγια του Έντι Ρεντμέιν, του ηθοποιού που κέρδισε το Όσκαρ Α’ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στην ταινία “The Theory

of Everything”, στην οποία ενσαρκώνει τον Στίβεν Χόκινγκ.

Η οικογένεια στην οποία αναφερόταν ήταν η οικογένεια Χόκινγκ και παρόλο που ίσως η «συνιδιοκτησία» ενός βραβείου Όσκαρ να έμπαινε σε χαμηλά στον κατάλογο των μεγάλων διακρίσεων του Στίβεν Χόκινγκ όμως η τεράστια επιτυχία της ταινίας απέδειξε περίτρανα ότι η ιστορία του μεγάλου φυσικού είχε από καιρό ξεφύγει από τα στενά ακαδημαϊκά και επιστημονικά πλαίσια και είχε γίνει πολιτισμικό κτήμα της ανθρωπότητας.

Με αφορμή τον θάνατο του μεγάλου φυσικού παρουσιάζουμε τους πολλούς τρόπους με τους οποίους ο Χόκινγκ κατάφερε να σπάσει το παχύ φράγμα ανάμεσα στους ακαδημαϊκούς χώρους και το ευρύτερο κοινό και τελικά να γίνει μέρος της ποπ κουλτούρας του τέλους του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα.

Άλλωστε, υπάρχουν άλλοι, καταλληλότεροι ημών, για να μιλήσουν για το μoναδικό και χρήσιμο για το ίδιο το μέλλον της ανθρωπότητας επιστημονικό έργο του Χόκινγκ.

Το ομοίωμα του Χόκινγκ από τη συμμετοχή του στους Simpsons. Η ίδια φιγούρα διακοσμούσε και το γραφείο του. Πηγή: Science Museum Group Collection © The Board of Trustees of the Science Museum

Από τους Simpsons στους Pink Floyd

H οσκαρική ταινία του 2014 με την οποία ξεκινήσαμε την αναφορά μας, δεν ήταν η πρώτη δραματοποίηση της ζωής του Χόκινγκ. Το 2004 ένας άλλος μεγάλος ηθοποιός της γενιάς του, ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, ενσάρκωσε τον ρόλο του μεγάλου επιστήμονα στην ταινία “The Immitation” του Πίτερ Μόφατ σε παραγωγή του BBC.

Ο Μπένεντικτ Κάμπερμπατς στον ρόλο του Στίβεν Χόκινγκ. Πηγή: Laurence Cendrowic/BBC

Η ταινία του Μόφατ είχε επικεντρώσει στη ζωή του Χόκινγκ παρουσιάζοντάς τον ως έναν ιδιοφυή, απείθαρχο φοιτητή, δείχνοντας τα πρώτα στάδια των ερευνών του, αλλά και τα αποτελέσματα της διάγνωσης του με την ασθένεια ALS. Ο Κάμπερμπατς γνώρισε τον Χόκινγκ δύο φορές για τις ανάγκες του ρόλου, όμως οι δύο άνδρες δεν κράτησαν επαφή. «Φυσικά και θα ήθελα να έχω μια επιστολική σχέση μαζί του, όμως πραγματικά, τι θα συζητούσαμε οι δυο μας; Είμαι ένας ηθοποιός και εκείνος ένας πυρηνικός επιστήμονας», είχε δηλώσει ο ίδιος.

Έτσι λοιπόν, ο Χόκινγκ είχε την τύχη να έχει δυο ταινίες για τον βίο του, όσο βρισκόταν ακόμη εν ζωή. Όμως δεν ήταν λίγες οι φορές που και ο ίδιος επέλεξε να εκτεθεί, αδιαφορώντας για το σοβαροφανές ύφος που θα περίμενε κανείς να έχει.

Αν κανείς αναφέρει το Big Bang σε μια συζήτηση, ίσως το μυαλό πολλών να μην πάει στη δημιουργία του σύμπαντος, την οποία προσπάθησε τόσο ο Χόκινγκ να εκλαϊκεύσει, αλλά στην κωμική αμερικανική σειρά The Big Bang Theory του Chuck Lorre.

Πηγή: instagram.com/missmayim

Η απόφαση, λοιπόν, του Χόκινγκ να εμφανιστεί στη σειρά δεν ήταν λανθασμένη όταν έλεγξε την εργασία του «Σέλντον Κούπερ» στο μποζόνιο του Χίγκς. «Έκανες ένα αριθμητικό λάθος στη σελίδα δύο. Ήταν αρκετά χαζό», είχε πει στη σειρά, ενώ μερικά χρόνια αργότερα επανεμφανίστηκε μόνο μέσω της χαρακτηριστικής ηλεκτρονικής φωνής του.

Τη φωνή του «δάνεισε» σε μια ακόμη αμερικανική θρυλική σειρά, τους Simpsons, το 1999 στο επεισόδιο “They Saved Lisa’s Brain”.

Στο συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς κινουμένων σχεδίων η ομάδα Mensa (οργάνωση ατόμων με υψηλό δείκτη νοημοσύνης) στην οποία συμμετέχει και η μεσαία κόρη της οικογένειας Simpson, Λίζα, έχει πάρει τον έλεγχο της πόλης. Ο Χόκινγκ εμφανίζεται και επιτίθεται στην ομάδα λέγοντας «Δεν ξέρω ποια είναι η μεγαλύτερη απογοήτευσή μου. Η αποτυχία μου να δημιουργήσω μια συνεκτική θεωρία πεδίων… ή εσείς». Αργότερα στο ίδιο επεισόδιο ο Χόκινγκ θα υποστηρίξει τη «θεωρία» του Χόμερ Σίμπσον ότι το σύμπαν έχει σχήμα ντόνατ. «Η θεωρία ενός σύμπαντος σε σχήμα ντόνατ είναι ενδιαφέρουσα», λέει ο Χόκινγκ κάνοντας έμμεση αναφορά στη θεωρία του τοροειδούς σύμπαντος.

H εμφάνιση του Χόκινγκ στους Σίμπσονς του εξασφάλισε ένα υψηλό επίπεδο δημοφιλίας. Δεν είναι πολλοί άλλωστε οι διάσημοι που έχουν το δικό τους επίσημο κουκλάκι του εαυτού τους στο… κιτρινωπό σύμπαν των Σίμπσονς. Το 2005, είχε δηλώσει στον Guardian ο ίδιος: «Η εμφάνισή μου στους Σίμπσονς είχε πολλή πλάκα. Όμως δεν τις παίρνω και πολύ στα σοβαρά. Πιστεύω ότι οι Σίμπσονς φέρθηκαν με υπευθυνότητα σε σχέση με την αναπηρία μου».

Ο Χόκινγκ εμφανίστηκε επίσης στην άλλη πετυχημένη σειρά κινουμένων σχεδίων του Matt Groening, “Futurama“, όπως επίσης και σε ένα επεισόδιο του θρυλικού “Star Trek: The Next Generation“, όπου το ολόγραμμά του παίζει πόκερ με τον Αϊνστάιν και τον Νεύτωνα. «Η αρχή της αβεβαιότητας δε θα σε βοηθήσει τώρα Στίβεν», τον προειδοποιεί ο Αϊνστάιν.

Όμως, η συμμετοχή του Χόκινγκ στην ποπ κουλτούρα δεν περιορίστηκε στη συμμετοχή τους στις κωμωδίες.

Η ζωή και το έργο του έγιναν ντοκιμαντέρ από τον παραγωγό Έρολ Μόρις. Το 1991 το ντοκιμαντέρ “A Brief History of Time”, έχοντας τον ίδιο τίτλο με το τότε νεοεκδοθέν βιβλίο του Χόκινγκ, παρουσίασε επιστήμονες που εξηγούσαν τις σύνθετες έννοιες που αναλύονταν στο βιβλίο του Χόκινγκ, υπό τη μουσική υπόκρουση του μεγάλου συνθέτη Φίλιπ Γκλας. Ο κριτικός κινηματογράφου Ρότζερ Έμπερτ είχε αποκαλέσει το ντοκιμαντέρ μια «αυστηρή επίπληξη» προς τα εκατομμύρια των αναγνωστών που είχαν αρχίσει να διαβάζουν το βιβλίο του Χόκινγκ και δεν το ολοκλήρωσαν.

Ο ίδιος είχε πάρει μέρος ακόμα και σε διαφημίσεις. To 2013 είχε πάρει μέρος σε διαφήμιση της Go Compare, μιας υπηρεσίας συγκρίσεων μεταξύ ασφαλιστικών εταιρειών, δημιουργώντας ερωτήματα σε σχέση με το γιατί δέχτηκε να συμμετάσχει σε κάτι τέτοιο.

Όμως αυτή δεν ήταν η πρώτη του φορά στον χώρο της διαφήμισης. Ήδη το 1994, ο Χόκινγκ είχε πάρει μέρος σε ένα αισθητικά άρτιο διαφημιστικό σποτ της εταιρείας τηλεπικοινωνιών BT (British Telecommunications), στο οποίο μεταξύ άλλων ακούγεται να λέει ότι «τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρωπότητας έχουν προκύψει από τη συνομιλία, ενώ οι μεγαλύτερες αποτυχίες της, από την έλλειψη επικοινωνίας. Δεν χρειάζεται να είναι έτσι τα πράγματα».

Μάλιστα, ο Ντέιβιντ Γκίλμορ των Pink Floyd συμπεριέλαβε τα λόγια αυτά του Στίβεν Χόκινγκ στο κομμάτι “Keep Talking” του συγκροτήματος, στον δίσκο Division Bell.

Παρόλα αυτά, όταν ο Χόκινγκ ρωτήθηκε to 1992 ποιοι θα ήταν οι δίσκοι που θα ήθελε να έχει μαζί του αν ναυαγούσε σε ένα ερημικό νησί, δεν είχε συμπεριλάβει κανέναν δίσκο των Pink Floyd. Προτίμησε να αναφερθεί στην πρώτη πράξη των Βαλκυριών του Βάγκνερ, το Please Please Me των Beatles, σε έργα των Μπραμς, Μπετόβεν και Μότσαρτ, αλλά και στο Je Ne Regrette Rien της Édith Piaf.

Όταν έδωσε όμως αυτή την απάντηση δεν είχε ακόμη δημιουργήσει ο γερμανός συνθέτης Rolf Riehm το έργο κλασσικής μουσικής με τίτλο Hawking. Το Hawking παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2011 στο Λος Άντζελες και ήταν αποτέλεσμα της έμπνευσης που προκάλεσε στον Riehm μια φωτογραφία του Χόκινγκ με φόντο τον έναστρο ουρανό. Ο επιστήμονας λειτούργησε «ως μεταφορά της αέναης προέκτασης των ορίων», είχε δηλώσει ο συνθέτης στους Los Angeles Times.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι το 2014, ο Χόκινγκ κατάφερε για μια ακόμη φορά να «παίξει» με την εικόνα του όταν δημιούργησε μια εξίσωση που υποστήριζε ότι μπορούσε να προβλέψει τις πιθανότητες να κερδίσει η εθνική ομάδα της Βρετανίας το παγκόσμιο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου.

Πηγή: nytimes.com\

Πηγές: Τhe Guardian, New York Times, Wikipedia, TV Line