Πανάρχαια έθιμα του χειμερινού ηλιοστασίου αναβιώνουν στη δυτική Μακεδονία -Ξεκινούν παραμονή Χριστουγέννων (εικόνες, βίντεο)
Κάθε χρόνο, κατά το Δωδεκαήμερο, ήτοι στο διάστημα από την παραμονή των Χριστουγέννων έως τις 8 Ιανουαρίου, η Δυτική Μακεδονία γιορτάζει -«πρέπει» όπως λένε οι ντόπιοι.
Πανάρχαια παγανιστικά έθιμα του χειμερινού ηλιοστασίου, που ενώθηκαν με αρχαιοελληνικές και ρωμαϊκές γιορτές, όπως τα Σατουρνάλια, και μετέπειτα μπολιάστηκαν με τις Χριστιανικές παραδόσεις, αναβιώνουν σαν ζωντανή αυθεντική παράδοση, με κλαρίνα, χάλκινα, τοπικό κρασί, άφθονους μεζέδες και πολύ χορό.
Η προσμονή ξεκινά με τα κουδούνια -«γκδούνια»-
Τα παραπάνω επισημαίνει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Ιωάννης Πήτας, που αποφάσισε να συγκεντρώσει στοιχεία γύρω από την αναβίωση των πανάρχαιων αυτών εθίμων για δύο λόγους: πρώτον, επειδή έλκει την καταγωγή του από τη δυτική Μακεδονία και συγκεκριμένα από την Εράτυρα Κοζάνης και, δεύτερον, επειδή με την ιδιότητα του επιστήμονα πληροφορικής, μπορούσε να χρησιμοποιήσει ψηφιακά μέσα για την καταγραφή των εθίμων.
«Κατάγομαι από την Εράτυρα Κοζάνης. Ασχολήθηκα στον ελεύθερο χρόνο μου με την καταγραφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της δυτικής Μακεδονίας, λόγω της ειδίκευσής μου σε θέματα Ψηφιακών Μέσων (και Τεχνητής Νοημοσύνης), εμπειρία που είναι πολύ χρήσιμη στην καταγραφή, μελέτη, συντήρηση και ανάδειξη οπτιακουστικού υλικού», εξηγεί ο κ.Πήτας.
Τα δρώμενα συγκεντρώνονται, συμπληρώνει, στις εξής ενότητες:1)Κόλιαντα-φωτιές στις 23/12 (νομοί Φλώρινας, Καστοριάς, επαρχία Βοΐου),
2) Σούρβα-Μπουμπουσιάρια-Καρναβάλια (30/12-2/1 και 5-6/1) στην επαρχία Βοΐου και εν μέρει στον νομό Καστοριάς,
3) Ραγκουτσάρια (6-8/1) στην Καστοριά και 4)Μωμόγεροι, ποντιακό έθιμο, που διατηρείται κυρίως σε χωριά της Κοζάνης όλο το Δωδεκαήμερο.
Μάλιστα, στα Κάλαντα, αν οι επισκέπτες δεν πάρουν τα δώρα (κόλιαντα) που δικαιούνται, μπορούν να τα ...ψάλουν στους ντόπιους, μεταξύ άλλων με το αμίμητο «Αφέντη μου στην κάπα σου εννιά χιλιάδες ψείρες!/ Άλλες γεννούν, άλλες κλωσσούν και άλλες αυγομαζώνουν/ και άλλες τον Θεό παρακαλούν να μην τις ζεματίσουν».
Το σακάκι ανάποδα, το ένα μανίκι έξω, φούμο στο πρόσωπο και η τραγιάσκα γυρισμένη«Δεν χρειάζεστε πολλά-πολλά, για να συμμετέχετε στα δρώμενα» λέει ο κ.Πήτας και εξηγεί: «Στις 2 Ιανουαρίου, στα Μπουμπουσιάρια της Εράτυρας, εσείς και η παρέα σας βάζετε το σακάκι ανάποδα, αφήνετε έξω το ένα μανίκι, βάφεστε πρόχειρα με φούμο ή στάχτη, βάζετε την τραγιάσκα ανάποδα (αυτό έκαναν οι παλιότεροι) και χορεύετε.
Η μουσική πανδαισία θα σας συναρπάσει: στην πλατεία (παζάρι) 5-6 μπάντες χάλκινων παίζουν άλλο σκοπό η καθε μία: το Αηβασιλιάτικο, τον Λούκα, την Γάιντα, τον Μπερντέ, την Ματσκαντάνα, Σαμπαϊ και ό,τι άλλο τραβάει η καρδιά των πολλών παρεών- μπουμπουσιαριών (και της παρέας σας)».
Τα Ραγκουτσάρια της Καστοριάς κλείνουν το Δωδεκαήμερο στις 8/1 με εντυπωσιακό τρόπο, την «πατερίτσα»: μια ατελείωτη παρέλαση από μπάντες χάλκινων και «μπουλουκιών» ραγκουτσάρηδων που γεμίζουν τους κεντρικούς δρόμους της πόλης, από την πλατεία Ομονοίας, μέχρι το Ντολτσό, επισημαίνει ο κ.Πήτας.
Το πρόγραμμα του Δωδεκαήμερου είναι πλούσιο, οι αποστάσεις μεταξύ των διάφορων περιοχών όπου αναβιώνουν τα έθιμα μικρές (το πολύ σε ακτίνα 60 χμ για τα περισσότερα δρώμενα) και η φιλοξενία αξεπέραστη, προσθέτει ο καθηγητής.
Με βάση το τι παραδοσιακά γίνεται στην περιοχή, το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου, τα Κόλιαντα θα ηχήσουν σε Σιάτιστα, Εράτυρα, Γαλατινή, Βλάστη, Καρδιά και διάφορες πόλεις και χωριά της Δυτικής Μακεδονίας, θα ανάψουν «φωτιές» στην Φλώρινα και πολλά χωριά της (όπως στην περιοχή των Πρεσπών), ενώ στη Σιάτιστα και το Μικρόκαστρο Κοζάνης οι ντόπιοι θα «μπουμπουνίσουν» τις «κλαδαριές». Το βράδυ της ίδιας ημέρας, τα έθιμα των Κόλεντων και των Μπουμπούνων (φωτιών) θα αναβιώσουν σε πολλά χωριά της Καστοριάς (πχ Κορησός, Μακροχώρι, Βέργα, Μεσοποταμίας, Χαλάρα, Χιλιόδενδρο, Βυσσινιά, Μεταμόρφωση, Κολοκυνθού, Τοιχιό, Λιθιά, Δισπηλιό, Μαυροχώρι, Μανιάκοι, Πολυκάρπη).
Ανήμερα των Χριστουγέννων και στις 26 του μηνός, Μωμόγεροι θα ξεχυθούν στους δρόμους του Αγίου Δημητρίου και του Τετράλοφου Κοζάνης. «Γουρνοχαρές» θα φιλοξενηθούν στη Νεάπολη και τον Αυγερινό Κοζάνης στις 26 Δεκεμβρίου, ενώ στις 28 και 29 είναι η σειρά των Μωμόγερων στη Σκήτη Κοζανης.
Λίγα εικοσιτετράωρα πριν από την υποδοχή του νέου χρόνου, στις 30 Δεκεμβρίου, τη σκυτάλη παραλαμβάνουν τα Σούρουβα στη Σιάτιστα και στο Μικρόκαστρο Κοζάνης και τα Σούρβα στην Εράτυρα, ενώ το υπόλοιπο πρόγραμμα έχει, κατά τον κ.Πήτα (ο οποίος πάντως συνιστά στους ενδιαφερόμενους να έρθουν σε επαφή με τις κοινότητες και τους δήμους, ώστε να βεβαιωθούν ότι η πανδημία δεν άλλαξε τις ...συνήθειες στα μικρά χωριά, αφού στις κωμοπόλεις και τις πόλεις τα έθιμα θα αναβιώσουυν κανονικά), ως εξής:
31/12-2/1: Καρναβάλι/Πατερίτσα στο Άργος Ορεστικό 31/12-1/1: Μωμόγεροι στα Αλωνάκια Κοζάνης 1-2/1: Μωμόγεροι στο Πρωτοχώρι Κοζάνης 1-2/1: Μπουμπουσιάρια στην Εράτυρα, Μπουμπαραίοι στο Επταχώρι Καστοριάς 1/1: Ρουγκατσάρια/Κουδουνάδες/Μπουμπουσιάρια στη Γαλατινή, Μπουμπουσιάρια στη Βλάστη, στον Πελεκάνο και το Εμπόριο Κοζάνης, ο (σατυρικός ανδρικός) «χορός της γκαχελώνας» στο Μικρόκαστρο Κοζάνης, Αργκουτσάρια στην Κλεισούρα Καστοριάς 2/1: Καρναβάλι στην Γέρμα Καστοριάς 1/1: Μωμόγεροι στο Ρυάκιο Κοζάνης 5-6/1: Μπουμπουσιάρια στην Σιάτιστα 7/1: Μωμόγεροι στην Μεσοποταμία Καστοριάς 6-8/1: Ραγκουτσάρια στην Καστοριά 8/1: Πατερίτσα: παρέλαση μπουλουκιών. 300 τραγούδια που ακόμα τραγουδιούνταιΓια καλύτερη επαφή με τη μουσική παράδοση της δυτικής Μακεδονίας, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να ακούσουν τραγούδια καταγεγραμμένα στην Εράτυρα (τοπικά, της Δ. Μακεδονίας, ή πανελλαδικής εμβέλειας).
{https://www.youtube.com/channel/UC0Vwgzx0zZv86-mqBkcd9Lg}
Σχετικές πληροφορίες εδώ: https://aiia.csd.auth.gr/songs-of-western-macedonia-eratyra-kozanis/
Όπως εξηγεί ο κ.Πήτας, η Εράτυρα, κεφαλοχώρι της Δυτικής Μακεδονίας έχει παλιά και πλούσια μουσική παράδοση, με πολλά τραγούδια που καλύπτουν όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής και της ιστορίας του τόπου: τραγούδια Δωδεκαήμερου (Κάλαντα και Πρωτοχρονιά), Αποκριάτικα, Πασχαλιάτικα, αρραβώνα και χαράς (γάμου), ερωτικά (καντάδες και επιτραπέζια της αγάπης), καθώς και κλέφτικα (επιτραπέζια και τσάμικα).
Μέχρι τώρα έγιναν πολλές επιμέρους καταγραφές των τραγουδιών αυτών, με κυριότερη αυτή του Τ. Σαμαρά του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας, της οποίας έγινε αναπαραγωγή σε CD από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Εράτυρας. «Καμιά όμως δεν κάλυψε όλα τα γνωστά τραγούδια (περίπου 300 σύμφωνα με πρόχειρες εκτιμήσεις)» σημειώνει ο κ.Πήτας.
Ο στόχος της συλλογής και επιμέλειας των τραγουδιών που πραγματοποιήθηκε από την κατεύθυνση Ψηφιακών Μέσων του τμήματος Πληροφορικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, λέει, είναι σωστικός.
Με την αλλαγή του τρόπου ζωής, η πανάρχαια αυτή μουσική παράδοση σβήνει και οι νεώτεροι ούτε καν γνωρίζουν τον μουσικό πλούτο του τόπου τους. Έχουν καταγραφεί, ψηφιοποιηθεί και μερικά αποκατασταθεί όσον το δυνατόν περισσότερα τραγούδια (περίπου 300), που τραγουδιούνται ακόμα στην Εράτυρα, ιδιαίτερα από τους παλιότερους.
Υπολογίζεται ότι τραγουδιούνται τουλάχιστον ακόμη 100 τραγούδια (ίσως και αρκετά περισσότερα) που δεν έχουν καταγραφεί ακόμα. Ο αριθμός των τραγουδιών είναι εντυπωσιακός, καθώς και η θεματική και τεχνοτροπική τους ποικιλία.
Ο κ.Πήτας επισημαίνει τέλος πως όσοι θέλουν να συνδυάσουν τον πολιτισμό με την φύση, μπορούν να δουν οδοιπορικές διαδρομές στα βουνά της Δ. Μακεδονίας (ορεινός άξονας Βούρινο-Σινιάτσικο-Μουρίκι) στην σελίδα https://aiia.csd.auth.gr/hiking-guide-of-western-macedonia/
Δείτε εικόνες: #ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ #ΕΘΙΜΑ #ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ #ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ_ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Κατηγορίας Ειδήσεις
- Η ΒΑΝΔΗ ΣΤΟ ΒΟΛΟ ΜΕ 9.920.ΕΥΡΩ ΚΑΙ ΣΤΟ ΑΓΡΙΝΙΟ ΜΕ 50.000 ΕΥΡΩ.
- Ίλιον: Νέα στοιχεία για τη φρίκη που ζούσε για ένα μήνα ο 15χρονος – Στον ανακριτή το Σάββατο (24/12) οι 6 ανήλικοι
- Πελάτης σε μπουζούκια ξόδεψε 40.000 ευρώ σε λουλούδια
- Εορταστικό ωράριο: Ανοιχτά τα καταστήματα για τα ψώνια της τελευταία στιγμής – Αναλυτικά τα ωράρια
- Στις φυλακές του Χάρεν ο πατέρας της Καϊλή για να δει την κόρη του
- Φαίη Σκορδά: Πλάνταξε στο κλάμα – Δεν μπορούσε να μιλήσει
- H 17χρονη Όλγα που έγινε δεκτή στο Harvard μοιράζεται τα όνειρά της για το μέλλον
- Εύα Καϊλή: Τι θα γίνει με την κόρη της – Το ενδεχόμενο να την πάρει μαζί της στη φυλακή
- Ντέρμπι αιωνίων με φόντο τη τετράδα του Κυπέλλου
- Η πρώτη εκτέλεση της 17Ν που όλοι πήραν αψήφιστα: Έκαναν λόγο για «ξεκαθάρισμα» πρακτόρων της CIA
- Δημοφιλέστερες Ειδήσεις Dikaiologitika
- Μια φωτογραφία, χίλιες…ασθένειες!
- Ρώσος διπλωμάτης: «Για να ξεκινήσουν συνομιλίες, πρέπει να αποχωρήσουν από την Ουκρανία οι εκπαιδευτές του ΝΑΤΟ»
- Πανάρχαια έθιμα του χειμερινού ηλιοστασίου αναβιώνουν στη δυτική Μακεδονία -Ξεκινούν παραμονή Χριστουγέννων (εικόνες, βίντεο)
- Η επίσημη απόφαση για την παράταση στα τέλη κυκλοφορίας, για ποιους δεν ισχύει
- ΑΣΕΠ 5Κ2022: Πρόσκληση υποβολής δικαιολογητικών για 122 θέσεις στο ΥΠΠΟΑ
- Μαρουσάκης: Η Κυριακή των Χριστουγέννων θα θυμίζει Κυριακή του Πάσχα
- Τηλεφωνική επικοινωνία Τσαβούσογλου -Μπλίνκεν για Συρία και Ουκρανία
- Χρήστος Χαρπαντίδης: Ο αεικίνητος Θεσσαλονικιός που «μετασχημάτισε» μια ελληνική καπνοβιομηχανία σε πρωτοπόρο εταιρεία τεχνολογίας
- Μέχρι πότε οι αιτήσεις για το πρόγραμμα ΟΑΕΔ νέων επιχειρηματιών με επιχορήγηση 14.800 ευρώ
- Οικονόμου σε Τσίπρα: «Το νέο προσοντολόγιο δεν αφορά προσλήψεις στην εκπαίδευση, υποκριτική η στάση ΣΥΡΙΖΑ»
- Τελευταία Νέα Dikaiologitika
- Πανάρχαια έθιμα του χειμερινού ηλιοστασίου αναβιώνουν στη δυτική Μακεδονία -Ξεκινούν παραμονή Χριστουγέννων (εικόνες, βίντεο)
- Έλληνας ο επικεφαλής στη Lexus Europe - Ανακοίνωση της Toyota Motor Europe για την τοποθέτηση του Δ.Τριποσπίτη
- ΑΣΕΠ 7Κ2022: Πρόσκληση υποβολής δικαιολογητικών για 3.720 προσλήψεις στο Υπουργείο Υγείας
- Χρήστος Χαρπαντίδης: Ο αεικίνητος Θεσσαλονικιός που «μετασχημάτισε» μια ελληνική καπνοβιομηχανία σε πρωτοπόρο εταιρεία τεχνολογίας
- Πλεύρης για τις ελλείψεις στα φάρμακα: «Ελέγχονται οι φαρμακαποθήκες, βάλαμε απαγορεύσεις»
- Η Meta «βάζει το χέρι στην τσέπη»: Πληρώνει 725 εκ. δολάρια για σκάνδαλο με προσωπικά δεδομένα
- ΑΣΕΠ 5Κ2022: Πρόσκληση υποβολής δικαιολογητικών για 122 θέσεις στο ΥΠΠΟΑ
- ΑΣΕΠ 6Κ2022: Πρόσκληση υποβολής δικαιολογητικών για 66 μόνιμες προσλήψεις
- Αλίκη Βουγιουκλάκη: «Πρεμιέρα» αγγλόφωνης ταινίας... 60 χρόνια μετά! Πρωτοχρονιά με «Aliki»
- Μπαίνει και στα μαγειρευτά φαγητά μεγάλη αλυσίδα πίτσας
- Τελευταία Νέα Κατηγορίας Ειδήσεις
- Συνελήφθη 17χρονος αλλοδαπός για διαρρήξεις σε τέσσερις ναούς στη Δράμα
- Βρετανία: Το προσωπικό της συνοριακής αστυνομίας ξεκίνησε οκταήμερη απεργία
- Ηλεκτρικό ρεύμα: Διπλάσια η επιδότηση για τον Ιανουάριο, στα 840 εκατ. ευρώ – Αναλυτικά τα ποσά
- H 17χρονη Όλγα που έγινε δεκτή στο Harvard μοιράζεται τα όνειρά της για το μέλλον
- Οι σχέσεις ΗΠΑ – Ισραήλ και ο φόβος του Ερντογάν
- Κρήτη | Μετατίθενται οι εργασίες συντήρησης στη γέφυρα Μπεντεβή
- Η Ντόρα Μπακογιάννη με τα εφτά εγγόνια της κάτω από το Χριστουγεννιάτικο δέντρο του σπιτιού της [εικόνα]
- Δράμα: Απαντήσεις και μία σύλληψη για τις αλλεπάλληλες διαρρήξεις σε εκκλησίες στην περιοχή Λευκόγεια