Γιάννης Καλπούζος: “Ο ραγιαδισμός υπάρχει προς πολλές κατευθύνσεις – Ο εργαζόμενος των 500 ευρώ είναι ο σύγχρονος ραγιάς

Με αφορμή την χτεσινή παρουσίαση του βιβλίου του, “Ραγιάς. Μέρες και νύχτες 1821” από τις Εκδόσεις Ψυχογιός, ο αγαπητός συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος βρέθηκε στο στoύντιο του Ζarpa Radio 89.6 και μίλησε στη Ναταλί Ζεντέλη για το νέο του βιβλίο, για την ποίηση και για τους στίχους του.

O Γιάννης Καλπούζος γεννήθηκε στην Άρτα και όπως είπε προέρχεται από φτωχή οικογένεια:

“Έζησα 2 χρόνια σε οικοτροφείο και όταν ήρθε η αδερφή μου, στο γυμνάσιο πλέον, ερχόταν στην Άρτα. Κάθε 15 μέρες όταν

βόλευε το πρόγραμμα, πηγαίναμε στο χωριό στους γονείς μας. Δύσκολα χρόνια, αλλά δεν πεινάσαμε. Έλεγα πολλές φορές αργότερα στην Αθήνα, ότι τα παιδιά από τα χωριά πατούσαν πιο γερά στα πόδια τους. Βέβαια εμένα μέχρι τα 12 ήταν ένας παράδεισος το χωριό και επιστρέφω τώρα ξανά που μου άφησε ο πατέρας μου το σπίτι. Ένας παράδεισος γιατί όλοι ήμασταν στην ίδια μοίρα. Καθαροί μεν αλλά με μπαλώματα στα παντελόνια, ψηλά τα μανίκια μέχρι τους αγκώνες. Μετά άρχισε η σύγκριση, όταν πήγαμε στην Άρτα, τί έχει αυτός και δεν το έχουμε εμείς.”

Θέλατε να σπουδάσετε γυμναστική ακαδημία ενώ είχατε συνειδητοποιήσει το ταλέντο που είχατε στη γραφή από μικρός. Γράφατε από μικρός ιστοριούλες…
“Είχα μια ικανότητα να σκαρώνω στίχους, να γράφω μικρές ιστορίες, αλλά δεν είχα σκεφτεί ότι μπορώ να ακολουθήσω μια τέτοια διαδρομή. Το χρησιμοποιούσα ως παιχνίδισμα, σαν ερωτικό ελιξίριο κιόλας. Σήμερα ήμουν στο 1ο Πειραματικό Γυμνάσιο και δεν είπα στα αγόρια εκεί, ότι πάντα ο στίχος περνάει… Προσπάθησα να μάθω και κιθάρα αλλά έλεγα εγώ στον δάσκαλο πώς να με μάθει. Είχα μια τάση και ήθελα κάπου να την εκδηλώσω. Ζωγράφιζα σε πέτρες, έκανα διάφορα πράγματα, μέχρι που μπήκε ο λόγος στη ζωή μου.

Άρα υπήρχε ανάγκη έκφρασης από νωρίς…
“Έτσι νομίζω. Αλλά τα πράγματα συνέβησαν αργότερα, γύρω στα 32-33 όταν ξεκίνησα να ασχολούμαι με το τραγούδι.”

Θυμάστε την πρώτη φορά που γράψατε κάτι που το θεωρήσατε ο ίδιος σημαντικό;
“Κάθε συγγραφέας καινούριος και λίγο ανόητος, όταν κάτσει να γράψει πρώτη φορά θεωρεί πως έχει γράψει το αριστούργημα. Στην πραγματικότητα πρέπει να δουλέψει πάρα πολύ σκληρά, για να φτιάξει αριστουργήματα.”

Στο οπισθόφυλλο της ποίησής σας έχετε το «όλοι ξεκινούν για την δόξα, στο δρόμο κάποιοι γίνονται ποιητές», αυτό εξηγεί αυτό που μας είπατε μόλις;
“Από τη μία η αφέλεια και από την άλλη το κίνητρο για να θέλει να ασχοληθεί κάποιος, να γίνει γνωστός, να αποκτήσει φήμη. Στην πορεία όμως αυτός που είναι πραγματικός γραφιάς, πραγματικός ποιητής, σταματάει κάποια στιγμή να τον ενδιαφέρει η φήμη. Δίνεται στο λογοτεχνικό του όραμα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχει ανάγκη την αγάπη του κόσμου. Θέλει να δει πού μπορεί να φτάσει η γέννα του νου του. Τι μπορεί να επινοήσει περισσότερο. Πάνω από όλα είναι η γλώσσα, πώς μπορεί να αγγίξει τις ψυχές των άλλων.

Όλοι έχουμε στο μυαλό μας τους ποιητές και τους συγγραφείς σαν κάτι απόμακρο, κάτι ιδιαίτερο, ίσως κάπως μοναχικοί. Ισχύει αυτό; Πώς είναι η καθημερινότητα ενός συγγραφέα;
“Είχα κι εγώ αυτή την εντύπωση παλαιότερα, δεν ισχύει στην πραγματικότητα. Σαφέστατα για πάρα πολλές ώρες πρέπει να είσαι απομονωμένος, να είσαι αφοσιωμένος σε αυτό που κάνεις. Βρίσκεσαι μέσα στη γραφή σου. Πολλές φορές η καθημερινότητά του και ο ίδιος ο άνθρωπος, μπορεί να απογοητεύσει. Έχει τύχει να απογοητευτώ από ανθρώπους και είπα μακάρι να μην τους είχα γνωρίσει, να είχα μείνει στο έργο τους. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν μια ιδιαίτερη γοητεία και στην καθημερινή τους ζωή.”

Ας έρθουμε λίγο στο «Ραγιά». Σας αρέσει το ιστορικό στοιχείο στα μυθιστορήματά σας, χωρίς αυτό να τα κάνει ιστορικά ντοκουμέντα. Κρατάτε τη μαγεία. Πόση μελέτη χρειάζεται αυτό;
“Με γοητεύει αυτή η περιπλάνηση σε άλλες εποχές. Μαθαίνω ο ίδιος πρώτα, ζω μέσα από την έρευνα πολλές ζωές. Χρειάζονται πάρα πολλές ώρες δουλειάς. Εμένα με ενδιαφέρει να υπάρχει ένα ακριβές υπόστρωμα πάνω στο οποίο χτίζεται η μυθοπλασία. Ονομάζω τα μυθιστορήματά μου κοινωνικά με φόντο την ιστορία, παρότι έχει επικρατήσει να ονομάζεται ιστορικό μυθιστόρημα ότι διαδραματίζεται 70 χρόνια πριν. Θεωρώ ότι καθ’ αυτό ιστορικό μυθιστόρημα είναι αυτό το κείμενο που αναφέρεται σε υπαρκτά πρόσωπα. Οι δικοί μου ήρωες είναι όλοι μυθοπλαστικοί και μάλιστα δεν είναι από τους επιφανείς της εποχής, είναι απλοί άνθρωποι. Είναι λάθος να κρίνουμε με το σήμερα το 1821. Σίγουρα θα διεξαχθούν λάθος συμπεράσματα. Αν δεν καταλάβει για τον Αρματολό, ότι το αρματολίκι ήταν η ζωή του, δε θα μπορέσει να τον κρίνει σωστά. Αν δε δει την ιστορία από το ’21 προς τα εδώ, πώς θα κρίνει; Εμείς ξέρουμε τι θα συμβεί αύριο;

Διάβασα στο «Ραγιά» το εξής: Δε θέλεις να είσαι Ραγιάς; Μάθε να λες όχι εκεί που πρέπει κι ας το πληρώσεις. Να βαστάς το σέβας σου, την αξιοπρέπεια. Θέλω να μην είμαι Ραγιάς σε κανέναν. Μ’ αρέσει αυτή η κατάφαση στην άρνηση που χρησιμοποιείται.
“Νομίζω ότι γενικότερα στη ζωή αυτό θα έπρεπε να μας χαρακτηρίζει. Το τι θέλουμε, τι επιδιώκουμε, τι προσδοκούμε, πού θέλουμε να φτάσουμε κι όχι στην άρνηση.”

Τα ίδια «θέλω» θα μπορούσε να πει κανείς ότι έχουμε και σήμερα;
“Θεωρώ ότι ο άνθρωπος που σήμερα αμείβεται με 500, 600, 700 ευρώ είναι ο σύγχρονος Ραγιάς. Βέβαια, ο ραγιαδισμός υπάρχει προς πολλές κατευθύνσεις. Το να ακολουθεί κανείς τη μόδα, το συρμό, να δίνεται τόσο πολύ στο σώμα, την εξωτερική του εμφάνιση είναι ραγιαδισμός. Οι ομορφιές στη ζωή είναι στο πνεύμα, στην ψυχή. Δυστυχώς, έχουμε μείνει στο εφήμερο, το πώς θα φτιάξουμε τη μύτη μας, τα δόντια μας. Ένα θέμα που έχω ασχοληθεί στο προηγούμενο μυθιστόρημά μου, στο «Εράν. Βυζαντινά Αμαρτήματα». Πόσο δηλαδή η καθημερινή μας εικόνα καθορίζει κι όλη μας τη ζωή.”

Το κίνητρο της επανάστασης τότε ήταν να παλέψουμε για μια καλύτερη ζωή; Τι θα ήταν σήμερα κίνητρο για μια επανάσταση; Υπάρχουν στις μέρες μας κίνητρα;
“Ήταν άνθρωποι οι οποίοι δεν όριζαν στοιχειωδώς τη ζωή τους. Δε μπορούσαν καν να προστατεύσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Εκείνο που ήθελαν ήταν να ζήσουν ανθρώπινα, αυτό ήταν το βασικότερο κίνητρο. Συγχρόνως όμως πίστευαν ότι θα τους μοιράσουν τα χωράφια, τις περιουσίες των Τούρκων και των Κοτζαμπάσηδων. Αυτό που θα λέγαμε σήμερα ταξικό, αλλά ο όρος είναι αδόκιμος για την εποχή εκείνη. Το κοινωνικό κομμάτι της ιστορίας. Προσπάθησαν τρεις φορές να σκοτώσουν τους Κοτζαμπάσηδες και τους απέτρεψε ο Κολοκοτρώνης. Είχε τους λόγους του βέβαια, υπήρχε ο φόβος να θεωρηθούμε καρμπονάροι επαναστάτες, κοινωνικοί επαναστάτες και φυσικά τα βασίλεια και οι αυτοκρατορίες της εποχής εκείνης δε θα το επέτρεπαν. Πιστεύω στην προσωπική επανάσταση, πιστεύω στην επανάσταση της καλλιέργειας της ψυχής και του πνεύματος. Αυτή για ‘μένα είναι μεγάλη επανάσταση.”

Τα περισσότερα τραγούδια είναι ερωτικά. Όταν ερωτευόμαστε και το όνειρο φεύγει θεωρείτε ότι πονάμε από εγωισμό, από ναρκισσισμό ή το αντίθετο;
“Αν έχουμε να κάνουμε με ένα αληθινό συναίσθημα, ο πόνος ούτε εγωιστικός είναι, ούτε ναρκισσιστικός, είναι βαθιά οδύνη και την βιώνεις στο μέγιστο βαθμό. Όσον αφορά βέβαια τους στίχους τραγουδιών που έχω κάνει, δεν έχουν πραγματική βάση, βιωματική. Πάντα όμως όταν γράφω ένα μυθιστόρημα, υποδύομαι ρόλους. Βιώνω όντως τόσο έντονα, τόσο οδυνηρά. Είτε είναι η απώλεια, είτε η θλίψη, η χαρά, ο ενθουσιασμός, το βιώνω. Έτσι λειτουργώ ως γραφιάς, υποδύομαι ρόλους. Με κάποιο τρόπο εμφιλοχωρούν και τα δικά μου βιώματα, αλλά κυριολεκτικά νιώθω συναισθήματα. Το έχω βιώσει μέχρι το τελευταίο μου κύτταρο, σαν να το έζησα πραγματικά.

Θυμάστε πάντοτε σε κάθε σας στίχο και κάθε σας ποίημα το τι σας ώθησε να το γράψετε; Τι σκεφτόσασταν;
“Δεν τα θυμάμαι και μάλιστα έχει τύχει πολλές φορές να ακούω κάποιους στίχους και να λέω «Α! Τι ωραίος στίχος» και να τον έχω γράψει εγώ. Είναι τόσες πολλές και συνδυαστικές οι σκέψεις που πρέπει να κάνεις στο μυθιστόρημα, που δεν αφήνει πολλά περιθώρια να θυμάσαι.”

Στο ιστορικό μυθιστόρημα «Ραγιάς» δείχνετε και τις δύο πλευρές κάτι το οποίο στα σχολεία δε το βλέπουμε, διδάσκοντας την ιστορία. Όσον αφορά την λογοτεχνία και τα ποιήματα, στα σχολεία διδάσκεται το “τι θέλει να πει ο ποιητής”. Θεωρείτε ότι αυτός ο τρόπος είναι σωστός για να ανοίξουμε τα μυαλά των παιδιών μας;
“Το στερεότυπο του καλού Έλληνα και του κακού Τούρκου δεν ισχύει. Αν θέλουμε να προσεγγίσουμε μια εποχή πλησιάζοντας στα πράγματα θα πρέπει να δούμε και την πλευρά των Ελλήνων και την πλευρά των Τούρκων. Την αγριότητα και τις απάνθρωπες ενέργειες που έγιναν. Μόνο έτσι θα κατανοήσουμε την εποχή. Την ποίηση πρωτίστως την αισθάνεσαι και μετά μπορείς να την εξηγήσεις. Στα σχολεία δεν αγγίζουν την ουσία της ποίησης. Τα Αρχαία Ελληνικά ήταν ένα μάθημα που από πολλούς μισήθηκαν. Δεν εστίασαν στην σκέψη και τον στοχασμό των Αρχαίων φιλοσόφων που θα ήταν πολύ πιο γοητευτικά, αντί να μένεις στο συντακτικό και την τυπολατρία. Δεν είμαι ειδικός ώστε να κρίνω πως να διδάσκεται η εκπαίδευση, αλλά στο συγκεκριμένο τομέα είναι λάθος. Η ανάγνωση είναι μια πράξη απέναντι σε μία άλλη. Ο αναγνώστης είναι συνδημιουργός, δε μπορεί να του καθορίσει κανένας αυτό που θα καταλάβει, αυτό θα διαβάσει. Αυτή είναι η ομορφιά της λογοτεχνίας. Όταν γεννιέται ένα βιβλίο, να γεννιούνται τόσα όσα και οι αναγνώστες του.

Τι διαχωρίζει την ποίηση από την συγγραφή μυθιστορημάτων; 
“Όλα είναι λόγος. Είναι διαφορετικός όμως ο τρόπος γραφής. Σε ότι αφορά εμένα, μπορώ να γράψω ποίηση όταν έρχεται αυτό το κατακλυσμιαίο συναίσθημα. Κυριολεκτικά με κάνει να αιωρούμαι από την πραγματικότητα, να μεταβαίνω σε μια άλλη διάσταση. Το μυθιστόρημα έχει πολύ περισσότερη λογική, τεχνική και διάλογο. Δεν είναι θέμα έμπνευσης, αλλά λογικών διεργασιών. Μετά πρέπει να γίνονται πολλές συνδυαστικές σκέψεις. Συνήθως λέω κατά κανόνα ότι οι άνθρωποι που γράφουν καλά μυθιστορήματα είναι καλοί στα μαθηματικά. Η μουσική έτσι κι αλλιώς συνδέεται με τα μαθηματικά και τα θετικά μαθήματα. Ο λόγος έχει ρυθμό, όπως και η μουσική.”

Τι σας είναι πιο εύκολο; Το να γράψετε ποίηση ή λογοτεχνία;
“Το μυθιστόρημα είναι πάρα πολύ επίπονη διαδικασία. Για να βρίσκεσαι σε μία ατμόσφαιρα, σε μια εποχή για πολλούς μήνες πρέπει να μη ξεφεύγεις καθόλου. Η ποίηση μπορεί να γράφεται σε πολύ κοντύτερο χρόνο, με πάθος, αλλά σε πιο μικρούς χρόνους. Θεωρώ ότι η ποίηση είναι η ύψιστη των τεχνών. Δεν γράφω ποίηση, γιατί έχω ακολουθήσει τα τελευταία χρόνια αυτόν τον στίχο που έχει γράψει ο Νίκος Καρούζος: «Σφάξε τη μια την ομορφιά, να πιει το αίμα η άλλη» και την έχω σφάξει την ποίηση για να ασχοληθώ με το ιστορικό μυθιστόρημα. Πάντα υπάρχει ανάγκη να βλέπει κάθε συγγραφέας την αποδοχή, να εισπράττει την αγάπη του κόσμου και δυστυχώς η ποίηση έχει ελάχιστους αναγνώστες. Μπορεί να υπάρχουν πολύ μεγάλοι ποιητές, αλλά η εποχή δε βοηθά να αναδειχθούν. Είναι άλλα τα ενδιαφέροντα. Δείτε τι παίζεται καθημερινά στην τηλεόραση.”

zarpanews.gr

The post Γιάννης Καλπούζος: “Ο ραγιαδισμός υπάρχει προς πολλές κατευθύνσεις – Ο εργαζόμενος των 500 ευρώ είναι ο σύγχρονος ραγιάς appeared first on zarpanews.gr.