Δάνεια με Ελβετικό φράγκο - Ποιες εξελίξεις μπορεί να φέρει η πρόσφατη απόφαση του Μον.Πρωτοδικείου 291/2019

Σε επίκαιρη ερώτηση του βουλευτή Χ. Θεοχάρη σχετικά με το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χιλιάδες δανειολήπτες σε Ελβετικό Φράγκο απάντησε η Γενική Γραμματεία Καταναλωτή με έγγραφο που κατέθεσε στη Βουλή.

Αναλυτικά η απάντηση της ΓΓΚ.

Σε απάντηση της υπ' αρ. πρωτ. 6073/27.2.2019 Ερώτησης του Βουλευτή Β' Αθήνας - Νέα Δημοκρατία, κ. ΧΑΡΗ ΘΕΟΧΑΡΗ, με θέμα «ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΓΙΑ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΕΣ ΣΕ ΕΛΒΕΤΙΚΟ ΦΡΑΓΚΟ», σας ενημερώνουμε για τα ακόλουθα:
1. Συμβάσεις πίστωσης σε ξένο νόμισμα. Κοινοτική και Εθνική νομοθεσία
Στην ευρωπαϊκή Οδηγία 2014/17 για την ενυπόθηκη πίστη υπάρχει ειδικό κεφάλαιο που ρυθμίζει τα δάνεια σε ξένο νόμισμα και τα δάνεια μεταβλητού επιτοκίου. Σύμφωνα με αυτήν πρέπει τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν ώστε όταν μια σύμβαση πίστωσης αφορά δάνειο σε ξένο νόμισμα, τη στιγμή που συνάπτεται η σύμβαση να υπάρχει το κατάλληλο κανονιστικό πλαίσιο ώστε να διασφαλίζεται τουλάχιστον ότι:
α) ο καταναλωτής έχει το δικαίωμα να μετατρέψει τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ή
β) υπάρχουν άλλες ρυθμίσεις που περιορίζουν τον συναλλαγματικό κίνδυνο στον οποίο είναι εκτεθειμένος ο καταναλωτής βάσει της σύμβασης πίστωσης.
Η Οδηγία αυτή εφαρμόζεται σε συμβάσεις πίστωσης που έχουν συναφθεί μετά την 21 Μαρτίου 2016, ενώ ρητά ορίζεται σε αυτήν ότι τα κράτη μέλη μπορούν να θεσπίζουν περαιτέρω ρυθμίσεις όσον αφορά τα δάνεια σε ξένο νόμισμα, με την προϋπόθεση ότι αυτές οι ρυθμίσεις δεν έχουν αναδρομική ισχύ.
Με τον νόμο 4438/2016 (220/Α’) ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η εν λόγω Οδηγία 2014/17 σχετικά με τις συμβάσεις πίστωσης για καταναλωτές για ακίνητα, θεσπίζοντας τους νέους κανόνες με τους οποίους διασφαλίζεται υψηλού επιπέδου προστασία του καταναλωτή-δανειολήπτη μέσω της παροχής εξατομικευμένων προσυμβατικών πληροφοριών σε δομημένη μορφή, μη παραπλανητικής διαφήμισης, καθώς και της ύπαρξης ειδικών προειδοποιήσεων πριν και κατά τη διάρκεια της σύμβασης. Όσον αφορά σε συμβάσεις πίστωσης σε ξένο νόμισμα, προβλέπονται ρυθμίσεις με τις οποίες περιορίζεται η έκθεση των καταναλωτών - δανειοληπτών στο συναλλαγματικό κίνδυνο καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το άρθρο 22 του ν.4438/2016 «Συμβάσεις πίστωσης σε ξένο νόμισμα», ο πιστωτικός φορέας υποχρεούται, είτε να συμπεριλάβει στη σύμβαση πίστωσης όρο, σύμφωνα με τον οποίο, ο καταναλωτής δικαιούται να μετατρέψει, κατόπιν σχετικού αιτήματος του, τη σύμβαση πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα, τουλάχιστον όταν η διακύμανση της συναλλαγματικής ισοτιμίας υπερβαίνει το 20% σε σχέση με αυτή που ίσχυε κατά το χρόνο σύναψης της σύμβασης, καθώς και να τον ειδοποιήσει αμέσως εγγράφως ή με άλλο σταθερό μέσο, είτε να διασφαλίζει ότι η σύμβαση πίστωσης συνοδεύεται καθ' όλη τη διάρκεια αυτής με χρηματοπιστωτικό μέσο αντιστάθμισης του συναλλαγματικού κινδύνου.
Στην περίπτωση μετατροπής της σύμβασης πίστωσης σε εναλλακτικό νόμισμα, η μετατροπή διενεργείται με βάση την ισχύουσα κατά το χρόνο μετατροπής συναλλαγματική ισοτιμία, όπως αυτή προκύπτει από τις επίσημες δημοσιεύσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας ή της Τράπεζας της Ελλάδος, εκτός αν προβλέπεται διαφορετικά στη σύμβαση πίστωσης.
Σε κάθε περίπτωση, ο πιστωτικός φορέας οφείλει να κάνει αναφορά στο ύψος της μεταβολής της συναλλαγματικής ισοτιμίας στην περιοδική ενημέρωση του καταναλωτή, καθώς και να του κοινοποιεί τις ρυθμίσεις που προβλέπονται στο εν λόγω άρθρο του ν.4438/2016 στο πλαίσιο του Τυποποιημένου Ευρωπαϊκού Δελτίου Πληροφοριών (ESIS) και της σύμβασης πίστωσης.
Σχετικά με τα στοιχεία της ισοτιμίας ευρώ/ελβετικού φράγκου από το 2005 έως σήμερα, σας πληροφορούμε ότι αυτά είναι αναρτημένα τόσο στο δικτυακό τόπο της Τράπεζας της Ελλάδος, όσο και σε αυτόν της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
2. Πρόσφατες εξελίξεις
Απόφαση Μονομελούς Πρωτοδικείου 291/2019 - Χορήγηση αναστολής εκτέλεσης σε υπόθεση Ελβετικού φράγκου
Η απόφαση δικαιώνει την προσπάθεια να ανασταλούν οι πάσης φύσεως διαδικασίες εκτελέσεως από τραπεζικούς οργανισμούς έως την πλήρη διαλεύκανση του ζητήματος, που αφορά την καταχρηστικότητα των συμβατικών όρων τραπεζικών δανειακών συμβάσεων, που προβλέπουν την μετατροπή του εγχωρίου νομίσματος σε ξένο (συγκεκριμένα ελβετικό φράγκο) και την μετακύλιση του κινδύνου ενδεχόμενης διακύμανσης της ισοτιμίας στους δανειολήπτες.
Ειδικότερα, η εν λόγω απόφαση, με απόλυτη και πλήρη αιτιολόγηση, έκανε δεκτή την αίτηση αναστολής εκτέλεσης διαταγής πληρωμής έως την έκδοση απόφασης επί ασκηθείσας έφεσης, καθώς πιθανολογήθηκε η ευδοκίμηση του λόγου έφεσης που αφορά την ακυρότητα δανειακής σύμβασης λόγω πλάνης συνιστάμενης στους κινδύνους που επιδέχεται η σύναψη σύμβασης δανείου σε συνάλλαγμα και συγκεκριμένα σε ελβετικό φράγκο και της καταχρηστικότητας των όρων αυτής.

Περαιτέρω, κρίθηκε ότι δεν προέκυψε ο σαφής και κατανοητός χαρακτήρας των ρητρών περί συναλλάγματος με αποτέλεσμα την παραβίαση εκ μέρους του τραπεζικού ιδρύματος της υποχρέωσης σαφήνειας και διαφάνειας των Γενικών Όρων Συναλλαγών. Πιθανολογήθηκε η μη επαρκής και εξειδικευμένη πληροφόρηση των δανειοληπτών από ειδικό σύμβουλο της τράπεζας για τον κίνδυνο υποτίμησης του ευρώ και τυχόν αύξηση του επιτοκίου του ελβετικού φράγκου, καθώς και ότι μόνο η ανάγνωση των επίμαχων όρων περί συναλλάγματος δεν τους καθιστά έγκυρους. Σύμφωνα με το σκεπτικό της απόφασης, οι δανειολήπτες πέραν της μη ενημέρωσής τους ήταν και εκτεθειμένοι στους εκάστοτε συναλλαγματικούς κινδύνους.

Η Υπηρεσία μας παρακολουθεί την εξέλιξη της εν λόγω απόφασης έτσι ώστε σε περίπτωση που αυτή καταστεί αμετάκλητη να εξετάσει το ενδεχόμενο ενεργοποίησης της διάταξης του άρθρου 10 παρ. 21 του ν. 2251/1994 το οποίο προβλέπει τη δυνατότητα του αρμόδιου Υπουργού , με απόφασή του να καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις προσαρμογής της συναλλακτικής συμπεριφοράς των προμηθευτών στο δεδικασμένο αμετάκλητων δικαστικών αποφάσεων επί αγωγών καταναλωτή ή ενώσεων καταναλωτών, εφόσον οι συνέπειες του δεδικασμένου έχουν ευρύτερο δημόσιο ενδιαφέρον για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την προστασία των καταναλωτών.