Καταλύτης οι πυρκαγιές για τη νέα οικονομική «ατζέντα» της ΔΕΘ

Τα βάρη από τις πυρκαγιές, την προώθηση ουσιαστικής δασοπυροπροστασίας, αλλά και την παρεπόμενη αντιπλημμυρική θωράκιση επηρεάζουν καταλυτικά την "ατζέντα" του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, που αναζητεί "αφήγημα" διαφυγής από την "γκρίζα" πραγματικότητα.

Ουσιαστικά, στη ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός, υπό το βάρος των εξελίξεων θα βρίσκεται με την “πλάτη στον τοίχο” και προφανώς θα κληθεί, αντί μια προαναμενόμενης παράθεσης μέτρων στήριξης της οικονομίας,

μεταρρυθμίσεων για την επόμενη μέρα και στοχευμένων μέτρων έναντι της ακρίβειας, να απαντήσει σε εύλογες απορίες της κοινωνίας για ελλείμματα του επιτελικού κράτους, αλλά και να δώσει στίγμα, υπό πίεση αυτή τη φορά, για την άμεση θωράκιση της χώρας, έναντι “ασύμμετρων απειλών” κι όχι μόνο, αλλά και της οικονομίας.

Άλλωστε πλέον ο “στρατηγός άνεμος” αλλά και η παραβολή των όσων συμβαίνουν αλλού με την κλιματική κρίση δεν επαρκεί για να πείσει κι έτσι ήδη οι πρώτες αναφορές παραπέμπουν σε αξιοποίηση περισσότερων κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης για έργα περιβαλλοντικής μηχανικής και ανάταξης των πληγεισών περιοχών.

Αυτό, βέβαια, επηρεάζει σημαντικά το όλο “καλάθι” της ΔΕΘ, που δε θα ήταν, ούτως ή άλλως, “πλούσιο” από εκπλήξεις παροχών, καθώς, σε εκκρεμότητα είναι η ολοκλήρωση του κύκλου αναβαθμίσεων της ελληνικής οικονομίας, που μπορεί να "δώσει" οικονομικές ανάσες για δράσεις δημόσιων επενδύσεων.

Ήδη, το Υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών είχε φροντίσει να στείλει τα σχετικά μηνύματα, πριν ακόμα ξεσπάσει το νέο κύμα πυρκαγιών, που ούτως ή άλλως, έχει φέρει ανατροπές στην δημόσια ατζέντα. Και από το Μέγαρο Μαξίμου τονιζόταν η ανάγκη για ανάδειξη ενός “μεταρρυθμιστικού πακέτου”, που θα “ωθήσει” σε ένα πολύπλευρο εκσυγχρονισμό του κράτους, κάτι που πλέον, όπως φαίνεται, αποτελεί αδήριτη ανάγκη, μετά και τη “χρεοκοπία” στο πεδίο, του επιτελικής εκδοχής κράτους, που προέταξε η πρώτη διακυβέρνηση της Ν.Δ..

“Η Κυβέρνηση παρακολουθεί πάντοτε τα κοινωνικά προβλήματα χωρίς να παραγνωρίζει όμως την ανάγκη μιας σοβαρής δημοσιονομικής πολιτικής που είναι το θεμέλιο της συνολικής οικονομικής πολιτικής” ανέφεραν, πριν τις τελευταίες πυρκαγιές, σχεδόν προφητικά, οι κύκλοι του Υπ. Εθνικής Οικονομίας “φωτογραφίζοντας” έκτακτα γεγονότα. Φρόντιζαν, δε, να υπενθυμίζουν ότι με βάση το προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας, υιοθετήθηκαν πρόσφατα μια σειρά από μέτρα στήριξης των πολιτών ύψους 4,4 δισ. ευρώ με ορίζοντα 4ετίας.

Προσθήκη στην ακρίβεια

Κι αυτά έρχονται να προστεθούν στην ακρίβεια, που αποτελεί άλλη μια μεγάλη “βόμβα” στην κοινωνία που ήδη θέτει βάρη στον προϋπολογισμό, τόσο, με τα ήδη ανακοινωμένα μέτρα αλλά και τις "αναμονές" για πιθανές νέες ενεργειακές επιδοτήσεις, επιδόματα θέρμανσης, μέριμνες για ευάλωτους κτλ.

Ήδη, άλλωστε, “τρέχουν” μέτρα για αυξήσεις των μισθών και μιας σειράς επιδομάτων των δημοσίων υπαλλήλων, επέκταση του market pass μέχρι τον Οκτώβριο, θέσπιση του youth pass, απαλλαγή για 200.000 ευάλωτους συμπολίτες από την συμμετοχή τους στα φάρμακα, μείωση κατά 10% του ΕΝΦΙΑ για ακίνητα που ασφαλίζονται για φυσικές καταστροφές, επέκταση του αφορολόγητου για εξαρτώμενα μέλη κ.ά.

Δημοσιονομική πίεση

Βέβαια τα βάρη από τις πυρκαγιές, την προώθηση ουσιαστικής δασοπυροπροστασίας, αλλά και την παρεπόμενη αντιπλημμυρική θωράκιση είναι μεγάλα στον προϋπολογισμό, αν και το μέγεθός τους είναι ακόμα νωρίς να προσδιοριστεί.

Όπως τονίζεται, χαρακτηριστικά, στην έκθεση που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος, για την κλιματική κρίση και την επίπτωση στην οικονομία, τον περασμένο Απρίλιο για το 2022, τα “απόνερα” της κλιματικής αλλαγής στη δημοσιονομική σταθερότητα “μεταδίδονται κυρίως μέσω δύο διαύλων: αφενός μέσα από την επίδραση στο ΑΕΠ (μακροοικονομικές επιπτώσεις) και αφετέρου μέσα από την επίδραση στα φορολογικά έσοδα και στις δημόσιες δαπάνες που συνδέονται με τα υιοθετούμενα μέτρα για την αντιμετώπιση του φαινομένου και, κατ’ επέκταση, στο δημοσιονομικό αποτέλεσμα και στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους”.

Όπως σημειώνει η ΤτΕ “οι μακροοικονομικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο ΑΕΠ συνδέονται με τις διαταραχές στην προσφορά και τη ζήτηση της οικονομίας που προκαλούνται από τις κλιματικές και εν γένει περιβαλλοντολογικές ανατροπές (φυσικοί κίνδυνοι). Τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν αρνητικά τις παραγωγικές δυνατότητες του πρωτογενούς τομέα, προκαλούν απώλειες στον κεφαλαιακό εξοπλισμό, τις υποδομές και τα περιουσιακά στοιχεία (κτιριακό εξοπλισμό κ.λπ.), ενώ επηρεάζουν αρνητικά την παραγωγικότητα της εργασίας, το εισόδημα και την απασχόληση, τον πλούτο και, κατά συνέπεια, την κατανάλωση, τις επενδύσεις και την οικονομική μεγέθυνση”, τονίζεται στην Έκθεση.

Να σημειωθεί ότι με τα πλήγματα σε περιοχές και τις αναστολές πληρωμών πλήττονται και τα φορολογικά έσοδα, καθώς οι πληρωμές πολλών φόρων (φόρος εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ κ.ά.).

Σημειώνεται ότι, με βάση, έρευνα για τον αντίκτυπο των πυρκαγιών στη Νότια Ευρώπη που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο σε επιστημονικό περιοδικό του οργανισμού Elsevier αναφέρεται, ότι η αρνητική επίδραση των πυρκαγιών στον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σε περιφερειακό επίπεδο κυμαίνεται από 0,11 έως 0,18% σε 8 χρόνια. Ας σημειωθεί ότι μελετήθηκαν γεγονότα πυρκαγιών μέχρι το 2018, πριν την κλιμάκωση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης τα τελευταία χρόνια. Οι μετρήσεις δείχνουν ετήσιες οικονομικές απώλειες για τη Νότια Ευρώπη της τάξης των 13-21 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα, δε, με τους συντάκτες της μελέτης Sarah Meier, Robert J.R. Elliot και Eric Strobl, που μελέτησαν τις πυρκαγιές σε Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Ελλάδα από το 2011 έως το 2018, η επίδραση στα κρίσιμα χρόνια, με τις περισσότερες πυρκαγιές και τις μεγαλύτερες σε έκταση καταστροφές, μπορεί να οδηγήσει σε μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου 3,3-4,8%.

Συμπληρωματικός προϋπολογισμός

Αναπόφευκτα, ήδη, λοιπόν, κυκλοφορούν σενάρια για νέο συμπληρωματικό προϋπολογισμό (τον τρίτο κατά σειρά εφέτος) προκειμένου να καλυφθούν οι δαπάνες που προκύπτουν από τον παράγοντα πυρκαγιές, όπως άλλωστε έγινε πρόσφατα για την κάλυψη των αναγκών υλοποίησης των μέτρων στήριξης των αδύναμων εισοδηματικά κοινωνικών ομάδων και των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών.

Να σημειωθεί ότι ο δεύτερος συμπληρωματικός προϋπολογισμός, που κατατέθηκε στη Βουλή στις αρχές Ιουλίου, με επιπρόσθετες δαπάνες περίπου 700 εκατ. ευρώ αφορούσε τη διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών του Οκτωβρίου, (καθώς το αρχικό κονδύλι χρησιμοποιήθηκε για τη διεξαγωγή των δύο βουλευτικών εκλογών στο α’ εξάμηνο της χρονιάς), την κάλυψη δαπανών Υγείας και αυξημένων ενεργειακών αναγκών κρατικών φορέων το 2023 (200 εκατ. ευρώ) και τις δράσεις για market pass, youth pass κ.ά. (355 εκατ. ευρώ).

Στο φόντο αυτό η όποια κοινοτική συνδρομή αλλά και η αναμενόμενη υπεραπόδοση από φόρους τουλάχιστον 450 - 500 εκατ. ευρώ από την υπέρβαση στόχου στο πρωτογενές πλεόνασμα του 2023 στο 1,3% - 1,4% του ΑΕΠ έναντι πρόβλεψης για 1,1% του ΑΕΠ στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, ίσως, αποτελέσουν ένα “μαξιλάρι” που όμως δεν είναι βέβαιο ότι θα αρκέσει. Υπενθυμίζεται ότι στον προϋπολογισμό, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση, υπήρχε πρόβλεψη για αποθεματικό περίπου 1 δισ., που μένει να φανεί εάν έχει εξαντληθεί πλήρως, όπως και ποιες θα είναι οι λύσεις που θα βρεθούν καθώς, πλέον, οι ανάγκες για δημόσιες δαπάνες αυξάνονται κατακόρυφα.

Γιώργος Αλεξάκης

ΔΑΣΟΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑαντιπλημμυρική θωράκισηΚυριάκος ΜητσοτάκηςΔιεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκηςκλιματική κρίσηακρίβειασυμπληρωματικός προϋπολογισμόςΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΠΙΕΣΗ