Επιχείρηση «CABLEGRAM OUTING I+II»! Η άγνωστη ναυμαχία στο Αιγαίο

Γράφει ο Δημήτρης Σταυρόπουλος

12 Οκτωβρίου 1944, ημέρα Πέμπτη.

 Ύστερα από 1264 μέρες Κατοχής η Αθήνα είναι και πάλι ελεύθερη. 

Οι Γερμανοί υποστέλλουν τη σημαία τους από την Ακρόπολη στις 9:45 το πρωί, ενώ την ίδια στιγμή τμήμα του γερμανικού στρατού καταθέτει στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.

Ο Γερμανός αντιπτέραρχος, στρατιωτικός διοικητής Νοτίου Ελλάδος Χέλμουτ Φέλμυ δηλώνει ότι τα γερμανικά στρατεύματα αποσύρονται

από την Αθήνα που έχει κηρυχθεί ανοχύρωτη πόλη.

 Το ίδιο κάνουν και τα συνεργαζόμενα με τους κατακτητές Τάγματα Ασφαλείας τα οποία κλείνονται στο στρατόπεδο στο Γουδί.

 Μικρό γερμανικό απόσπασμα παραμένει στον Πειραιά για να διενεργήσει καταστροφές.

Πριν ακόμα οι τελευταίοι Γερμανοί εκκενώσουν την πόλη, ο αθηναϊκός λαός ξεχύνεται στους δρόμους σε ένα αυθόρμητο ξέσπασμα και η Αθήνα κατακλύζεται από ελληνικές και συμμαχικές σημαίες (αγγλικές, σοβιετικές, αμερικανικές).

Η Ελλάδα είναι πλέον ελεύθερη!

Την ίδια ώρα ωστόσο αρχίζει η… Οδύσσεια για τον στρατό κατοχής του Άξονα,  που μετά την ήττα του έχει εγκλωβιστεί και αναζητεί τρόπους να επιστρέψει στην Γερμανία.

70-75.000 αξιωματικοί και στρατιώτες κυρίως στην Κρήτη, τα νησιά του Αιγαίου και την Πελοπόννησο ζουν την … «Δουνκέρκη της Ελλάδας»!

Τότε οι σύμμαχοι θέτουν σ εφαρμογή την επιχείρηση «Cablegram, Outing I+II» που στόχο είχε να ανακόψει αυτή την οπισθοχώρηση και να συντρίψει τελειωτικά τον εχθρό.

Οι λεπτομέρειες αυτού του σχεδίου είναι σχεδόν άγνωστες, αλλά στο Αιγαίο απλώθηκε ένας ολόκληρος Στόλος, στον οποίο συμμετείχαν και εννέα ελληνικά πολεμικά πλοία!

Η ΕΝΤΟΛΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ

 Όταν τον Αύγουστο του 1944 το νότιο τμήμα του Ανατολικού Μετώπου κατέρρευσε και ξεκίνησε η προέλαση του Κόκκινου Στρατού προς τη βόρεια Βαλκανική Χερσόνησο, ο κίνδυνος εγκλωβισμού των γερμανικών δυνάμεων στην Ελλάδα φαινόταν άμεσος, οπότε ξεκίνησε η μερική αποχώρησή τους από την χώρα.

 Στη συνέχεια, η αλλαγή στρατοπέδου της Ρουμανίας στις 5 Σεπτεμβρίου 1944 και η απώλεια των πετρελαιοπηγών της, σήμαινε ότι δεν συνέτρεχε πλέον λόγος κατοχής της Ελλάδας αφού σκοπός της εξαρχής ήταν η αποτροπή επιδρομών βρετανικών βομβαρδιστικών από τα ελληνικά αεροδρόμια, εναντίον των κρίσιμων ρουμανικών πετρελαιοπηγών.

 Γι’ αυτό ο Χίτλερ, στις 6 Σεπτεμβρίου 1944, διέταξε την άμεση εκκένωση της Ελλάδας.

Η αποχώρηση εκτελέστηκε σε μεγάλο ποσοστό μέσω μιας τεράστιας αερογέφυρας 200 μεταγωγικών αεροσκαφών Ju-52, με την οποία μεταφερόταν προσωπικό και υλικό από την Κρήτη και τα άλλα νησιά προς την ηπειρωτική χώρα αλλά και από την ηπειρωτική χώρα προς τον βορρά. Παράλληλα, κινητοποιήθηκαν 50 μηχανοκίνητα πλοία διαφόρων μεγεθών και 200 ιστιοφόρα σκάφη, σχηματίζοντας μικρές νηοπομπές που συνοδεύονταν με ότι είχε απομείνει από το συνονθύλευμα πολεμικών πλοίων που είχαν κατορθώσει να συγκεντρώσουν στο Αιγαίο οι Γερμανοί όλα τα χρόνια μετά το 1941. 

Οι βρετανικές δυνάμεις, απασχολημένες στις επιχειρήσεις αποβάσεων στη νότια Γαλλία (επιχείρηση Dragoon), αδυνατούσαν αρχικά να παρέμβουν και να καταστρέψουν τις ευάλωτες γερμανικές δυνάμεις κατά τις μετακινήσεις τους στο Αιγαίο.

 Οι μέχρι τότε συμμαχικές επιχειρήσεις στο Αρχιπέλαγος, περιορίζονταν σε σποραδικές αεροπορικές επιδρομές, επιχειρήσεις υποβρυχίων και ειδικών δυνάμεων, όμως, το κενό εξουσίας και ισχύος που έτεινε να δημιουργηθεί στην Ελλάδα, ελλόχευε τον κίνδυνο της μελλοντικής συνένωσης των σοβιετικών δυνάμεων, που ήδη εισέρχονταν στη Βουλγαρία, με το έντονο κομμουνιστικό στοιχείο της Ελλάδας.

Οπότε, μετά την αποδέσμευση της Ναυτικής Δύναμης 120 (Force 120) του υποναύαρχου Troubridge από τις επιχειρήσεις της νότια Γαλλίας, αποφασίστηκε η επέμβασή της στο Αιγαίο, για συνδρομή στις επιχειρήσεις προσβολής και αντικατάστασης των γερμανικών στρατευμάτων.

Η ΣΥΜΜΑΧΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ

#tdi_1_d77 .td-doubleSlider-2 .td-item1 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/naumahia_aegean_Στιγμιότυπο-2021-07-12-23.55.19-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d77 .td-doubleSlider-2 .td-item2 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/naumahia_aegean_Στιγμιότυπο-2021-07-12-23.55.28-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d77 .td-doubleSlider-2 .td-item3 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/naumahia_aegean_Στιγμιότυπο-2021-07-12-23.55.37-80x60.png) 0 0 no-repeat; } #tdi_1_d77 .td-doubleSlider-2 .td-item4 { background: url(https://www.militaire.gr/wp-content/uploads/2021/07/naumahia_aegean_Στιγμιότυπο-2021-07-12-23.55.46-80x60.png) 0 0 no-repeat; } 1 του 4

 Στα μέσα Σεπτεμβρίου λοιπόν, η 15η Μοίρα Καταδρομικών του υποναυάρχου Mansfield και εν συνεχεία τα μικρά αεροπλανοφόρα του ναυάρχου Troubridge εισέπλευσαν στο Αιγαίο (επιχειρήσεις Cablegram, Outing I+II ως προπομποί της τελικής επιχείρησης Manna). Η εντυπωσιακή δύναμη, περιλάμβανε επτά αεροπλανοφόρα συνοδείας (20 αεροσκάφη έκαστο), επτά ελαφρά καταδρομικά και πολυάριθμα αντιτορπιλικά συμπεριλαμβανομένων των ελληνικών «Θεμιστοκλής», «Πίνδος», «Κανάρης», «Μιαούλης», «Κρήτη», «Ναβαρίνον».

 Παράλληλα, οκτώ υποβρύχια, εκ των οποίων τα ελληνικά «Πιπίνος», «Νηρεύς» και «Ματρόζος», έλαβαν θέσεις. 

Σε πρόσφορες θέσεις δημιουργήθηκαν επίσης βάσεις τορπιλακάτων και εντατικοποιήθηκαν οι επιχειρήσεις των ειδικών δυνάμεων όπως και οι αεροπορικές επιδρομές από βάσεις της Νότιας Ιταλίας και της Λιβύης.

Υπό αυτές τις συνθήκες, στις 2 Οκτωβρίου 1944, η νηοπομπή με το επιβατηγό Zar Ferdinand (1994tn, πρώην βουλγαρικό), το Bertha (Bacchus), το τορπιλοβόλο ΤΑ-18 (πρώην Solferino) και τα μεγάλα ξύλινα περιπολικά τύπου KFK (Kriegsfischkutter) GK92 και GD97, απέπλευσαν από τον Πειραιά με προορισμό τη Θεσσαλονίκη μεταφέροντας 1177 άνδρες και «σπουδαίο πολεμικό υλικό». Σύμφωνα με το δρομολόγιο, τα πλοία διέπλευσαν το στενό του Ευρίπου, στη συνέχεια το Τρίκερι και από εκεί έλαβαν πορεία προς στη Θεσσαλονίκη, με ταχύτητα 8 κόμβων. 

Η διαδρομή ήταν τυποποιημένη και συνεπώς γνωστή στους συμμάχους, οπότε βόρεια της Σκιάθου ενέδρευε το γαλλικό υποβρύχιο «FFL Curie» (βρετανικό τύπου V) και βορειότερα, στις προσβάσεις του Θερμαϊκού, το «HMS Unswerving».

Πρώτο επιτέθηκε από την επιφάνεια στις 21:04 το «FFL Curie», 19 μίλια ΒΔ της Σκιάθου, βυθίζοντας με δύο τορπίλες το Zar Ferdinand από απόσταση 3000 γιαρδών.

 Από τους ναυαγούς, οι 270 μεταφέρθηκαν στο Bertha.

 Το «FFL Curie» αν και εντοπίστηκε καταδιώχθηκε χωρίς επιτυχία από το ΤΑ-18. Στη συνέχεια, στις 01:13, νότια της Κασσάνδρας, επιτέθηκε το «HMS Unswerning». 

Παρά το σκότος και τις δυσκολίες που συνεπαγόταν, το υποβρύχιο αποφάσισε να επιτεθεί από κατάδυση καθώς οι συνθήκες φωτισμούς της σελήνης κινδύνευαν να αποκαλύψουν την παρουσία του. 

Παρόλο που μια αλλαγή πορείας της νηοπομπής απομάκρυνε τους στόχους, το «HMS Unswerving» έβαλλε τρεις τορπίλες από απόσταση 5000 γιαρδών εναντίον του Bertha από τις οποίες η μία το έπληξε βυθίζοντάς το. 

Από τα δύο ναυάγια, Zar Ferdinand και Bertha, χάθηκαν 210 άνδρες συνολικά, ενώ σύμφωνα με το ημερολόγιο του Γερμανού Ναυάρχου Αιγαίου, «η απώλεια του πολύτιμου φορτίου θα γινόταν βαθιά αισθητή». 

Το «HMS Unswerving» διέφυγε χωρίς να εντοπιστεί.

Μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου 1944, όλα σχεδόν τα πλοία που είχαν κινητοποιήσει οι Γερμανοί είχαν βυθιστεί από τις συμμαχικές αεροναυτικές δυνάμεις, όμως, τα πιο πολλά είχαν εκπληρώσει την αποστολή τους.

 Μαζί με την αερογέφυρα της Luftwaffe, διεκπεραιώθηκε προς τη Βόρεια Ελλάδα με ασφάλεια η συντριπτική πλειοψηφία των γερμανικών στρατευμάτων που ανέρχονταν σε πάνω από 60.000 άνδρες!

Αμέσως μετά ξεκίνησε η επιχείρηση MANNA, βάσει της οποίας επαναπατρίστηκαν οι στρατιωτικές δυνάμεις και η πολιτική ηγεσία από την Αίγυπτο στην Ελλάδα.

Πληροφορίες

Περί Αλός

Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου

The post Επιχείρηση «CABLEGRAM OUTING I+II»! Η άγνωστη ναυμαχία στο Αιγαίο appeared first on Militaire.gr.