Η Τουρκία μεταξύ Δύσης και Ανατολής με ή χωρίς Ερντογάν

Του Σπύρου Σουρμελίδη

από το Omegapress.gr

Ο Ερντογάν ή οι άλλοι; Αυτό είναι  το ερώτημα στο οποίο θα δώσουν απάντηση οι εκλογές της 14ης Μαΐου στην Τουρκία..  Όμως το εκλογικό αποτέλεσμα δεν  είναι το μόνο καθοριστικό στοιχείο. Η Τουρκία έχει στρίψει την πλώρη προς την ανατολή, βλέπει εδώ και χρόνια ότι οι μεγάλες αγορές χρήματος και κατανάλωσης είναι ανατολικά και όχι δυτικά. Το φτηνό φυσικό αέριο

απο την Ρωσία, είναι προϋπόθεση για να στηριχτεί η τουρκική βιομηχανία -οικονομία. Όποια κυβέρνηση και αν έρθει δεν μπορεί να στρίψει την πορεία του “καραβιού” τόσο εύκολα, ακόμα και οι κεμαλιστές που θα επιδιώξουν μια διαφορετική ισορροπία με την Δύση. Το άμεσο πρόβλημα της Τουρκίας είναι τα 100 δισ δολάρια που χρειάζεται άμεσα , μετά τους σεισμούς. Και αυτό την υποχρεώνει να διαπραγματευθεί διαφορετικά απο την διπλωματία του  Ερντογάν με την Δύση.

Η αλλαγή εξουσίας και η εσωτερική σταθερότητα

Είναι καθοριστικό αν ο Ερντογάν θα παραμείνει στην εξουσία ή αν θα αναγκαστεί να αποχωρήσει. Οι  εσωτερικές ισορροπίες στην Τουρκία, είναι σε κρίσιμο σημείο. Ο Ερντογάν έχει δημιουργήσει δικό του καθεστώς. Το θέμα δεν είναι μόνο αν θα φύγει απο την προεδρία ο Ερντογάν, αλλά τι θα γίνει με τις  εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους   που είναι συνδεδεμένοι με το καθεστώς, στην δημόσια διοίκηση στον στρατό, στην δικαιοσύνη, στην αστυνομία κλπ. Αυτοί θα φύγουν ή θα έχουν επιπτώσεις και θα διωχθούν;

Το κρίσιμο ερώτημα επίσης αφορά τη δημοκρατία. Θα γίνει νέα απόπειρα εκδημοκρατισμού, μακριά απο τον ερντογανισμό και πως;

Το άμεσα συνδεμένο θέμα με την δημοκρατία, είναι ο ρόλος της θρησκείας. Ο Ερντογάν θέλει μια ισλαμική δημοκρατία, που θα στηρίζεται και στα προτάγματα της θρησκείας. Οι κεμαλιστές όχι. Ακόμα και στο κόμμα του Ερντογάν παλαιότερα, υπήρχαν αυτοί (πχ Νταβούτογλου)  που ήθελαν ισλαμική δημοκρατία αλλά με έμφαση στην δημοκρατία, κατά τα πρότυπα της χριστιανοδημοκρατίας της κεντρικής Ευρώπης.

Το τρίτο επίσης καθοριστικό στοιχείο είναι οι μειονότητες στην Τουρκία. Πρωτίστως οι Κούρδοι, που αποτελούν πάνω απο το 1/4 του πληθυσμού. Η αναγνώριση των δικαιωμάτων τους ή όχι, θα καθορίσει την εσωτερική σταθερότητα. Οι Κούρδοι θεωρούνται  αυτή την ώρα “εχθροί” απο όλους. Η τουρκική ηγεσία (ισλαμιστές ή κεμαλιστές) τους φοβούνται. Ο επανακαθορισμός αυτής της σχέσης θα κρίνει τις εσωτερικές ισορροπίες.

 Η Τουρκία μεταξύ Δύσης και Ανατολής

Ο Ερντογάν ενίσχυσε την οικονομία της Τουρκίας, ανέπτυξε την βιομηχανία δίνοντας βάρος σε δυο θέματα. Στην ενέργεια και στην στρατιωτική βιομηχανία. Για να το πετύχει αυτό, αποφάσισε να γίνει πιο ανεξάρτητος απο τους προκατόχους του. Αποφάσισε ότι θα κινηθεί μεταξύ Δύσης και Ανατολής, εγκαταλείποντας την μονομέρεια που θέλει την Τουρκία βραχίονα των Αμερικανών κατά της Ρωσίας ή του Ιράν. Αυτή η πορεία του έδωσε την δυνατότητα να αισθανθεί ισχυρότερος, πιο αναγκαίος σε όλους και να προχωρήσει.

H συνεργασία του με την Ρωσία ήρθε ως αποτέλεσμα των αναγκών της τουρκικής βιομηχανίας σε ενέργεια και πρώτες ύλες. Όπως και ως αποτέλεσμα σε κάποιους τομείς της αμυντικής βιομηχανίας, δειλά και περιορισμένα στην αρχή,  πιο θαρραλέα στην συνέχεια, για να φτάσουμε ως την αγορά πυραύλων  S-400.  Η συνεργασία Τουρκίας-Ρωσίας, δημιούργησε και τον πυρηνικό σταθμό στο Ακούγιου ( οποίος είναι υπο ρωσικό επιχειρησιακό και τεχνολογικό έλεγχο).

Ο Ερντογάν ανέπτυξε έντονα τις οικονομικές σχέσεις με το Ιράν  αλλά και με τις αραβικές χώρες (παρά τις επιμέρους κατά καιρούς διαφωνίες) , με την Σαουδική Αραβία ή το Κατάρ.  Αναζητά και απαιτεί να πάρει μερίδιο απο τα ενεργειακά κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου (πρωτίστως απο την Κύπρο και την Ελλάδα). Φτάνοντας στην παράλογη δημιουργία ΑΟΖ με την Λιβύη, απαιτώντας δηλαδή την επιρροή του ως το κέντρο της Μεσογείου.

Η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων στην βόρεια Συρία, έγινε με πρόσχημα τους Κούρδους, μετά τον εμφύλιο στην Συρία (2011).  Ήταν όμως και η στιγμή που ο Ερντογάν είδε την ευκαιρία να συνεργαστεί με τους τζιχαντιστές, πιστεύοντας ότι η Συρία και το Ιράκ θα διαμελιστούν, Άρα είχε ευκαιρία να αρπάξει τμήμα της Συρίας. Η κατοχή περιοχών της βορειοδυτικής Συρίας, είναι αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, η οποία προσέκρουσε και στους Αμερικανούς (που στηρίζουν τους Κούρδους) και στους Ρώσους (που στηρίζουν τον Ασαντ).

Σ αυτή την πορεία οι διαφωνίες του με τους Αμερικανούς ήταν και είναι πολλές.
Η βασική του διαφωνία είναι η επιμονή των Αμερικανών, να επιβάλλουν στην Τουρκία μονομερή προσανατολισμό. Δηλαδή να είναι στραμμένη η Τουρκία στην συνεργασία με την Δύση, ελαχιστοποιώντας τις συνέργειες με την Ρωσία, το Ιράν ίσως και άλλες χώρες.

Η Ευρώπη, κυρίως η Γερμανία, διόλου δεν έδειξε να ενοχλείται απο την πορεία της Τουρκίας. Σημαντικό μέρος των ξένων επενδύσεων στην Τουρκία ήταν και είναι ευρωπαϊκές.  Η Γερμανία μάλιστα (χωρίς διακηρύξεις) ετοίμαζε ενεργειακή συνεργασία με την Τουρκία (και την Ρωσία) στην Μεσόγειο.  Τα ευρωπαϊκά σχέδια ανετράπησαν μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Το μεγάλο δίλημμα

Η Τουρκία και μετά τις εκλογές της 14ης Μαΐου, με ή χωρίς Ερντογάν, θα κληθεί εκ νέου να απαντήσει στα διλήμματα σε ότι αφορά  τη θέση της στο διεθνές στερέωμα.
Το άμεσο είναι η ανάγκη εξεύρεσης 100 δις δολαρίων  για την ανοικοδόμηση των υποδομών που κατέστρεψε ο σεισμός.

Το μεγάλο δίλημμα όμως αφορά την εύρεση ενέργειας και πρώτων υλών. Και είναι αυτό που θα της δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Με τους Αμερικανούς και τους Ευρωπαίους πλέον να απαιτούν να εγκαταλείψει την συνεργασία με την Μόσχα.
Αν αυτό είναι δυνατό σε ότι αφορά τα εξοπλιστικά, είναι σχεδόν αδύνατο σε ότι αφορά τα ενεργειακά. Η Άγκυρα μπορεί να κάνει πως δεν βλέπει τους μικρό-εκβιασμούς  των Αμερικανών στα εξοπλιστικά, ώστε να κάμψει τις όποιες ενστάσεις των δυτικών σε βάρος της.
Όμως χωρίς φτηνή ενέργεια και πρώτες ύλες, η τουρκική οικονομία θα μπει σε ακόμα μεγαλύτερη ύφεση. Τα αποθέματα της δεν είναι στο επίπεδο της Γερμανίας π.χ.  ώστε να αντέξει την ομαλή μετάβαση (αν και αυτό αποτελεί ερώτημα ακόμα και για την γερμανική οικονομία).
Η τουρκική ηγεσία θα βρεθεί μπροστά σε διλήμματα στα οποία ίσως να μην είναι έτοιμη να απαντήσει κατηγορηματικά. Αυτό είναι και το πιθανότερο, με αποτέλεσμα να υπάρξει περίοδος αβεβαιότητας και εσωτερικής αστάθειας, με ότι αυτό σημαίνει και για την εξωτερική της πολιτική.

Η μακαριότητα της  Αθήνας

Για όλους  τους παραπάνω λόγους η Αθήνα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και σε εγρήγορση,  περιμένοντας απότομες μεταπτώσεις και έντονες (επικίνδυνες) συμπεριφορές.
Πρωτίστως όμως η Αθήνα (η νέα κυβέρνηση που θα προκύψει και εδώ) είναι αναγκαίο να επανεξετάσει το κεφάλαιο “Τουρκία”. Πράγματι  είναι οι τουρκικές διεκδικήσεις που αποτελούν απειλή και δυσκολεύουν την διαχείριση των σχέσεων. Η σχέση μας όμως είναι πολυπλοκότερη. Π.χ ο οικονομικός προσανατολισμός της τουρκικής οικονομίας μας αφορά και μας επηρεάζει και ας κάνουμε οτι δεν το βλέπουμε.
Επιτέλους  το πολιτικό προσωπικό πρέπει να εγκαταλείψει την μακαριότητα του και το κλισέ “είμαστε με τη Δύση, με το ΝΑΤΟ και τους Αμερικάνους”. Διότι ο κόσμος αλλάζει ραγδαία και μπορεί άνετα μια μέρα να πέσει ”ο  ουρανός στο κεφάλι μας”.

The post Η Τουρκία μεταξύ Δύσης και Ανατολής με ή χωρίς Ερντογάν appeared first on Militaire.gr.