Ο έρανος του 1940 για την αντικατάσταση του ΕΛΛΗ διατέθηκε…στην Αεροπορία

Γράφει ο Δημήτρης  Σταυρόπουλος

Ο αντίκτυπος του τορπιλισμού του εύδρομου «Έλλη», ήταν άμεσος και συγκλονιστικός.

Στην Ελλάδα και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι ομογενείς μετέτρεψαν την θλίψη και τον θυμό τους σε δύναμη, προσφορά και μεγαλοψυχία.

Την ίδια κιόλας μέρα της άνανδρης επίθεσης, οργανωθήκαν αυτοσχέδιοι έρανοι από απλούς ανθρώπους, για την αγορά

Χιλιάδες λίρες και δολάρια συγκεντρώθηκαν συντονισμένα στην Αίγυπτο, την Κύπρο και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κυβέρνηση ωστόσο, αποφάσισε τα χρήματα αυτά να δοθούν όχι προς ενίσχυση του Ναυτικού, αλλά της… Αεροπορίας!

Το ποσόν  που δώρισαν οι Έλληνες απανταχού της γης από το υστέρημα τους, αντί να καλύψουν τις ανάγκες του λαβωμένου Ναυτικού, διατέθηκαν για άλλο Όπλο!

Όπως επιβεβαιώνεται ιστορικά ,μεγάλη φροντίδα δόθηκε από την κυβέρνηση Μεταξά στην Αεροπορία καθώς ο εξοπλισμός της, δεν είχε παρακολουθήσει τις εξελίξεις της προηγούμενης δεκαετίας.

Επειδή η χρηματοδότηση του φιλόδοξου προγράμματος αγοράς αεροσκαφών ήταν αδύνατη από τον κρατικό προϋπολογισμό, ο Μεταξάς ξεκίνησε έναν μεγάλο δημόσιο έρανο "υπέρ αεροπορίας", ενώ απευθύνθηκε και στην ομογένεια του εξωτερικού.

Ο έρανος έλαβε μεγάλες διαστάσεις καθώς το καθεστώς τον διαφήμισε όσο περισσότερο μπορούσε χρησιμοποιώντας όλα τα διαθέσιμα μέσα της εποχής, ενώ στην προσπάθεια συμμετείχε ενεργά και το στέμμα με τον διάδοχο Παύλο, ο οποίος ήταν ο ίδιος πιλότος της αεροπορίας.

Είναι γεγονός ότι σε κάποιες περιπτώσεις, ο έρανος είχε μάλλον χαρακτήρα υποχρεωτικό και όχι εθελοντικό και αυτές οι περιπτώσεις αφορούσαν τόσο τους εύπορους βιομηχάνους που λάμβαναν σημειώματα με τις ευχαριστίες του Μεταξά για την εισφορά τους πριν την καταβάλλουν, (!) και οι ίδιοι έσπευδαν αμέσως να καταβάλλουν τα ζητούμενα ποσά, όσο και τους εργάτες που "κλήθηκαν" να προσφέρουν συμβολικά ένα μεροκάματο υπέρ του εράνου, αλλά τους ζητήθηκε από το ΚΚΕ να μην ανταποκριθούν. Επίσης σε πολλές περιπτώσεις το κράτος αυθαιρέτως κατάσχεσε μέρος των καταθέσεων εύπορων πολιτών, το οποίο το διέθεσε εξ ολοκλήρου στον έρανο "υπέρ της αεροπορίας".

ΣΥΓΚΙΝΗΣΑΝ ΟΙ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΕΣ

Την ίδια κιόλας ημέρα – όπως φαίνεται από τη σφραγίδα της – στην Αίγυπτο, δηλαδή στις 15 Αυγούστου, συνεχιστές μιας μακρόχρονης παράδοσης ποικιλότροπης στήριξης του Ελληνικού Έθνους, οι Αιγυπτιώτες συστήνουν την Επιτροπή Εισφορών «Έλλης» και αρχίζουν τη συγκέντρωση χρημάτων υπέρ της αντικαταστάσεως της, σε όλες τις αιγυπτιακές πόλεις, όπου ανθεί το ελληνικό στοιχείο.

Άμεσα στον έρανο έσπευσαν να συνεισφέρουν με σημαντικά ποσά οι προύχοντες της παροικίας.

Έτσι για παράδειγμα ο Κ. Μουρατιάδης έδωσε 1.000 λίρες, ο Κ. Λαγουδάκης 500 λίρες, οι αδελφοί Πηλαβάκη 200 λίρες.

Γενικότερα, τα αποτελέσματα του εράνου, που συγκεντρώθηκαν στα κατά τόπους προξενεία, έχουν ως εξής :

Γενικό Προξενείου Καΐρου 120,34 Λίρες Αιγύπτου (όπως και ποσά σε δραχμές, τοκομερίδια, κ.ά.),

Γενικό Προξενείο Αλεξανδρείας 3.476,98 Λ.Α. και 3.108 δρχ,

Προξενείο Πορτ-Σάιτ 1.118,52 Λ.Α. (και 69 τοκομερίδια ελληνικών αξιών),

Προξενείο Ζαγαζίκ 462,40 Λ.Α. και 15.582 δρχ,

Υποπροξενείο Σουέζ 132,32 Λ.Α., Υποπροξενείο Μανσούρας 386,37 Λ.Α., Υποπροξενείο Μίνιας 376,55 Λ.Α., Υποπροξενείο Τάντας 527,20 Λ.Α. και 200 δρχ.

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΜΕ ΕΠΙΣΗΜΟ ΕΓΓΡΑΦΟ

Τελικά, στις 17/9/1940 το Γραφείο Τύπου της Ελληνικής Βασιλικής Πρεσβείας εξέδωσε την εξής ανακοίνωση:

«Απαντών εις την πανταχόθεν ευχήν όπως δια του λαϊκού εράνου ναυπηγηθή νέον εύδρομον εις αναπλήρωσιν του τορπιλλισθέντος παρ΄ αγνώστου εθνικότητος υποβρυχίου πολεμικού «Έλλη», η Α.Ε. ο κ. Πρόεδρος της Ελληνικής Κυβερνήσεως εδήλωσεν ότι την διαπάνην της κατασκευής του νέου πλοίου θα αναλάβη το Κράτος.

Εν τούτοις εξ όλων των μερών της Ελλάδος και εκτός αυτής αποστέλλονται εις τον κ. πρωθυπουργόν εισφοραί προς τον σκοπόν τούτον.

Τας εισφοράς αυτάς, με την συναίνεσιν των δωρητών, απεφάσισεν ο αρχηγός της Κυβερνήσεως να διαθέση προς ενίσχυσιν της αμύνης της πατρίδος και συγκεκριμένως υπέρ της Βασιλικής Αεροπορίας.

Είδομεν όλοι τον λαϊκόν και πατριωτικόν χαρακτήρα τον οποίον προσέλαβε μεταξύ των Ελλήνων της Αιγύπτου ο έρανος δια την αντικατάστασιν της «Έλλης».

Όσοι κατέθεσαν προς τούτο τας εισφοράς τους εις την Βασιλικήν Πρεσβείαν εδήλωσαν εις τον κ. Πρεσβευτήν ότι ο κ. Πρωθυπουργός είναι πάντως ελεύθερος να διαθέση ταύτας κατά την κρίσιν του.

Εάν τοιαύτη είναι η επιθυμία και των άλλων δωρητών, θα δοθή η ευκαιρία εις τους Έλληνας της Αιγύπτου να προσφέρουν ένα πολεμικόν αεροπλάνον δια την άμυναν της Πατρίδος».

Και φυσικά οι Αιγυπτιώτες Έλληνες δεν είχαν αντίρρηση οι προσφορές τους να διατεθούν υπέρ ενός πολεμικού αεροπλάνου.

Και όχι μόνο αυτό, τρεις ημέρες μετά την έναρξη του ελληνοϊταλικού πολέμου άνοιξε κατάλογος προσφορών για την αγορά ενός αεροπλάνου που θα ονομαζόταν  «Δωδεκάνησος», με τον Θ. Κότσικα να καταβάλει ως πρώτη δόση 10.000 λίρες και τον Κ. Μουρατιάδη 3.000 λίρες.

Γενικότερα θα πρέπει να σημειωθεί πως αεροπλάνα για τον αγώνα προσέφεραν οι Στυλιανός Σαρπάκης (2 μαχητικά α/φ Gloster SS 37 Gladiator Mk I), Γ. Κουταρέλλης (2 Avia B 534 II) και Θ. Κότσικας.

Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΩΝ ΚΥΠΡΙΩΝ

Στην Κυπρο  ξεκινάει μια παγκύπρια ερανική εκστρατεία υπέρ ενίσχυσης του ελληνικού πολεμικού ναυτικού, με σύνθημα:

«Εμπρός διά μίαν νέαν ισχυροτέραν “Έλλην”». Για πολλοστή φορά, οι Έλληνες της Κύπρου αυθόρμητα, χωρίς πολιτική οργάνωση ή κάποιας άλλης μορφής συντεταγμένη καθοδήγηση, προσφέρουν  χιλιάδες λίρες  υπέρ του Εθνικού Κέντρου αποδεικνύοντας τη μαζικότητα και τη διαχρονικότητα του ενωτικού κινήματος.

«Το σωματείον “Τραστ” εισέφερε τριάκοντα λίρας υπέρ του ελληνικού στόλου».

Ήταν η πρώτη (ακαριαία) αντίδραση του σωματείου της Λευκωσίας, την ίδια μέρα με τον τορπιλισμό της «Έλλης».

Στην ίδια είδηση η εφημερίδα συμπληρώνει: «Ο “Νέος Κυπριακός Φύλαξ” θα διαβιβάζη ευχαρίστως προς το Βασιλικόν Προξενείον της Ελλάδος πάσαν τυχόν εισφοράν γινομένην μέσω αυτού, υπέρ του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού».

Οι έρανοι για τη «νέα Έλλη» συνεχίστηκαν στην Κύπρο για αρκετές βδομάδες, και όπως συνέβη πολλές φορές στην ιστορία του κυπριακού ενωτικού κινήματος περιελάμβαναν και «τον οβολόν της χήρας αλλά και το τάλαντον των πλουσίων».

Μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου του 1940 οι έρανοι υπολογίζεται ότι ανήλθαν σε 5.000 λίρες.

Ήταν ουσιαστικά, το προοίμιο για τον παγκύπριο ερανικό συναγερμό υπέρ της Ελλάδας που ακολούθησε την 28η Οκτωβρίου 1940, αλλά και η επιβεβαίωση της πανηγυρικής συστράτευσης των Ελλήνων της Κύπρου στον αγώνα εναντίον του φασισμού.

ΡΕΘΥΜΝΟ

Ρέθυμνο 1940.

Οι Ρεθεμνιώτες είναι θυμωμένοι από το γεγονός. Δήμαρχος είναι ο Τίτος Πετυχάκης. Παρασκευή 30 Αυγούστου 1940, ώρα 11:30 π.μ. το τότε Δημοτικό  Συμβούλιο «συνελθον εις έκτακτον και επείγουσαν συνεδρίαν» καταδικάζει την επίθεση και «ψηφίζει πίστωσιν εκ δραχμών 50.000 ως πρώτην εισφοράν του Δήμου Ρεθύμνης για την αντικατάστασιν και αγοράν της Νέας Έλλης».

Πληροφορίες

elzoni.gr

ekkairo.org

The post Ο έρανος του 1940 για την αντικατάσταση του ΕΛΛΗ διατέθηκε…στην Αεροπορία appeared first on Militaire.gr.