Ουκρανία: Παρατηρήσεις και σενάρια

Γράφει ο

Αλέξανδρος Γεωργακάκης

Εν μέσω του πολέμου που διεξάγεται, ορισμένοι τον συγκρίνουν αβίαστα με την «επέμβαση» του NATO στη Σερβία το 1999.

Πράγματι, τότε το NATO επενέβη επικαλούμενο την ανάγκη προστασίας μιας μειονότητας που υφίστατo καταπίεση και εκτοπισμό από ένα κράτος εντός των ορίων άσκησης της κυριαρχίας του. 

Το κράτος αυτό, βέβαια, προσπαθούσε να σταματήσει τα εγκλήματα που διέπραττε ο UCK και να διατηρήσει

την εδαφική του ακεραιότητα και μάλιστα είχε, σχεδόν, καταφέρει να εξουδετερώσει την απειλή που προερχόταν από τη συγκεκριμένη οργάνωση.

Μετά από ανηλεή βομβαρδισμό, η Σερβία δέχθηκε να αποσύρει τα στρατεύματά της από το Κόσοβο έναντι δέσμευσης της Δύσης ότι δε θα παραβιασθεί η εδαφική της ακεραιότητα.

Αποτέλεσμα; Κάποια χρόνια μετά, τα δυτικά κράτη αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους και αναγνώρισαν την ανεξαρτησία του Κοσόβου, την παραβίαση, δηλαδή, της εδαφικής ακεραιότητας ενός κράτους – με φωτεινές εξαιρέσεις την Ελλάδα και την Ισπανία που αντιμετώπιζε, βέβαια, αντίστοιχα αποσχιστικά κινήματα.

Θα διαπιστώσει, όμως, κανείς τουλάχιστον δύο διαφορές: 

Οι ρωσικές δυνάμεις αποφάσισαν να εξαπολύσουν χερσαία επιχείρηση, ενώ η Δύση είχε καταφύγει σε μαζικούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς που δεν άφησαν τίποτε όρθιο από υποδομές. Ας ελπίσουμε ότι οι Ρώσοι δεν θα τους μιμηθούν.Αν οι Ρώσοι, τελικά, επιδιώκουν πολιτική αλλαγή στην Ουκρανία αυτήν τη στιγμή, οι δυτικοί έδρασαν πιο «αποτελεσματικά», καθότι περιορίσθηκαν στην  υπονόμευση του Μιλόσεβιτς το ’99 με αποτέλεσμα ο Σέρβος ηγέτης να ανατραπεί μόλις τον επόμενο χρόνο 

Εδώ τελειώνουν οι συγκρίσεις που είναι, ασφαλώς, χρήσιμες στο βαθμό που εξηγούν πώς  μπορούν να δημιουργηθούν επικίνδυνα προηγούμενα στις διεθνές σχέσεις, όταν παραβιάζεται το Διεθνές Δίκαιο και καταπατάται η διεθνής ειρήνη. 

Σενάρια για την  κατάληξη του πολέμου

Ευχής έργον θα ήταν η υπογραφή μίας συμφωνίας μεταξύ του Κρεμλίνου και της υφισταμένης νόμιμης ηγεσίας της Ουκρανίας (Ζελένσκι) που θα προβλέπει:

καθεστώς ουδετερότητας για Ουκρανία έναντι εγγυήσεων ασφαλείας από πλευράς Ρωσίαςαφοπλισμό ακροδεξιών παραστρατιωτικών μονάδωνδιασφάλιση διδασκαλίας και χρήσης ρωσικής γλώσσας έναρξη νέας διαδικασίας επίλυσης του ζητήματος του Ντονμπάς, απόσυρση ρωσικών δυνάμεων από παντού (εκτός Κριμαίας) και αποστολή ειρηνευτικής δύναμης αντί παρουσίας παρατηρητών ΟΑΣΕ

Τούτο θα μπορούσε να συνεπιφέρει και άρση των κυρώσεων κατά Ρωσίας (με εξαίρεση ίσως αυτές που επιβλήθηκαν σε απάντηση στην προσάρτηση της Κριμαίας το 2014)

Θα μπορούσε, άραγε, ο Ζελένσκι να αφοπλίσει τους ακροδεξιούς και, επίσης, να πείσει το εσωτερικό του για τη σκοπιμότητα  κάθε παραχώρησης; Μοιάζει αρκετά δημοφιλής και ήδη το καθεστώς ουδετερότητας το έχει κατ’ αρχήν δεχθεί – το δέχθηκε αφού άρχισε η ρωσική εισβολή.

Ο Πούτιν θα αρκεστεί σε αυτά δεδομένων και των θυσιών της Ρωσίας; 

Δηλώνει ότι επιδιώκει καθεστώς ουδετερότητας, αποναζιστικοποίηση, διασφάλιση σεβασμού δικαιωμάτων μειονοτήτων, αλλά και αποστρατιωτικοποίηση που αποτελεί πιο αόριστο όρο που δεν προμηνύει κάτι θετικό.

Μήπως θα εξαρτήσει την ειρήνευση από παράλληλη συμφωνία και με Δύση επί εγγυήσεων ασφαλείας στην Ευρώπη (απόσυρση και μη εγκατάσταση οπλικών συστημάτων, αφοπλισμό, δέσμευση για μη εγκατάσταση βάσεων σε πρώην σοβιετικές δημοκρατίες κτλ);

Μία συμφωνία της Ρωσίας με την Ουκρανία συνοδευόμενη από μια συμφωνία με τη Δύση για εγγυήσεις ασφαλείας και άρση κυρώσεων μοιάζει ενδεχόμενο αποδεκτό για όλες τις πλευρές.

Ένα άλλο σενάριο που έχει διαρρεύσει από δυτικές υπηρεσίες είναι η ανατροπή ή δολοφονία του Ζελένσκι και η αντικατάστασή του με άλλον φίλα προσκείμενο ηγέτη.

Εν τοιαύτη περιπτώσει είναι πιθανόν να έχουμε επαναφορά του ανατραπέντος προέδρου Γιανουκόβιτς με επίκληση του «παρανόμου» χαρακτήρα της ανατροπής του.

Είναι διατεθειμένος, όμως, ο Βλαντίμιρ Βλαντίμιροβιτς να διατάξει κατάληψη του Κιέβου ή θα περιορισθεί στον αποκλεισμό του; 

Ο αστικός αγώνας στο Κίεβο θα σήμαινε πέραν των αυξημένων στρατιωτικών απωλειών και απαράδεκτες απώλειες μεταξύ των «αδελφών» Ουκρανών και καταστροφή υποδομών. Πιο πιθανή θα έμοιαζε η διεξαγωγή μίας ειδικής επιχείρησης σύλληψης του Ζελένσκι από τμήμα των Spetsnaz ή η με οποιοδήποτε τρόπο δολοφονία του (και ίσως όχι μόνο αυτού) με στόχο την αποδιοργάνωση των ουκρανικών δυνάμεων.

Η υλοποίηση τέτοιου σχεδίου προϋποθέτει κατάληψη και κατοχή της Ουκρανίας για αρκετό διάστημα (κάτι που αρνούνται πως επιδιώκουν οι Ρώσοι) μέχρι, τουλάχιστον, την δημιουργία στρατού πραιτωριανών κτλ. 

Πράγματι, ο Γιανουκόβιτς είναι εκ των λίγων, πλέον, που θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την επανένωση του Ντονμπάς (απ’ όπου κατάγεται) με την Ουκρανία και επίσης ομαλές σχέσεις με Ρωσία, μεσοπρόθεσμα τουλάχιστον, εξασφαλίζοντας και οικονομική υποστήριξη από Κρεμλίνο (χαμηλές τιμές φυσικού αερίου κτλ).

Τέτοια εξέλιξη συνεπάγεται πολλαπλάσιο κόστος και απώλειες για τη Ρωσία.

Η πλειονότητα του ουκρανικού λαού δε θα την αποδεχόταν και θα αντιστεκόταν η οικονομική πίεση από τη Δύση θα διατηρούνταν και, ίσως, θα εντεινόταν (δια επιβολής κυρώσεων τελικά και επί των εξαγωγών ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου μεσοπρόθεσμα).

Άγνωστο αν υπάρχει άλλο πρόσωπο που θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τους σχεδιασμούς της Μόσχας και να είναι ταυτόχρονα πιο «καθαρός» και αποδεκτός από το λαό.

Ως τρίτο ενδεχόμενο μπορεί να αναφερθεί η κατάληψη ή και προσάρτηση σημαντικών εδαφών της Ουκρανίας με σημαντικό ρωσικό και ρωσόφωνο πληθυσμό.

Ο Πούτιν, σε μια πρωτοφανή εκδήλωση αναθεωρητισμού στο διάγγελμά του πριν την εισβολή, χαρακτήρισε την Ουκρανία ως δημιούργημα του Λένιν και των Μπολσεβίκων, εννοώντας τη δημιουργία της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας με συμπερίληψη καθαρά «ρωσικών» εδαφών όπως η επαρχία του Χαρκόβου, του Ντονέτσκ, της  Οδησσού κ.ά. Φάνηκε να αμφισβητεί, δηλαδή, το δικαίωμα ύπαρξης της Ουκρανίας, σε αυτήν τη μορφή τουλάχιστον.

Είναι αξιοσημείωτο ότι αυτήν τη φορά αποστασιοποιήθηκε από το κοινό σοβιετικό παρελθόν (το οποίο, πράγματι, δύναται να ενώνει ακόμη και σήμερα πολλούς ανθρώπους από όλες τις εθνότητες που έζησαν στη Σοβιετική Ένωση) και επικαλέστηκε το αυτοκρατορικό παρελθόν.

Παρά ταύτα, ως τώρα δεν έχουν διατυπωθεί εδαφικές διεκδικήσεις πέραν της εδαφικής ολοκλήρωσης των Λαϊκών Δημοκρατιών Ντονέτσκ (με προσάρτηση της Μαριούπολης κτλ) και Λουγκάνσκ και της αναγνώρισης της ρωσικής κυριαρχίας επί της Κριμαίας.

Σε περίπτωση κατάληψης σημαντικών εδαφών, θα μπορούσε, άραγε, να εξασφαλίσει το Κρεμλίνο και εγγυήσεις ασφαλείας (συμπεριλαμβανομένης της δέσμευσης για ουδετερότητα της Ουκρανίας);

Ποιός Ουκρανός (έστω και φίλα προσκείμενος στη Ρωσία) θα μπορούσε να υπογράψει συμφωνία ειρήνης τότε;

Αυτά  τα εδαφικά κέρδη θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν μόνο ως μέσο πίεσης για την εξασφάλιση ευνοϊκότερων όρων στο πλαίσιο μελλοντικών συμφωνιών.

Αδυνατούμε να προβλέψουμε ο,τιδήποτε, διότι αγνοούμε την απάντηση σε ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα:

Ήταν έτοιμοι οι Ρώσοι για τις κυρώσεις που τους επιβλήθηκαν;

Ή μήπως ο Πούτιν προβλέπει ότι θα επιτύχει αυτό που επιδιώκει και θα εξασφαλίσει συμφωνίες με Ουκρανία και, ίσως, Δύση με επακόλουθο την άρση των κυρώσεων σύντομα;

Οι επιχειρήσεις εξελίσσονται βάσει του σχεδίου επίθεσης; 

Ο Πούτιν ισχυρίζεται πως ναι.

Σίγουρα τα αντιαρματικά Javelin ή άλλα οπλικά συστήματα δεν αποτελούν έκπληξη για τους Ρώσους επιτελείς και στρατιωτικούς εν γένει, αντίθετα πχ με τους Ισραηλινούς εισβολείς στο νότιο Λίβανο το 2006 που αιφνιδιάστηκαν από τα Κορνέτ της Χεζμπολλάχ, γεγονός που επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του πολέμου – οι δυτικοί προμήθευαν τους Ουκρανούς ανοιχτά με στόχο την επίτευξη αποτροπής, αλλά, τελικά, αυτές οι προμήθειες, πιθανότατα, συνέβαλαν στη ρωσική απόφαση για επίθεση.

Επίσης, έχει επιτευχθεί, τελικά, η κρίσιμη κυριαρχία στον αέρα;

Και κυρίως, ποιός ήταν εξ αρχής ο στόχος της ρωσικής ηγεσίας; 

Ορισμένα ενδεχόμενα αναφέρθηκαν ήδη. 

Αναμένεται τρίτος γύρος διαπραγματεύσεων των αντιπροσωπειών Ουκρανιας – Ρωσίας και ένα ερώτημα είναι αν υπάρχει πράγματι βούληση για λύση ή κάθε πλευρά πάει στις διαπραγματεύσεις απλά για να μην κατηγορηθεί ότι δεν πήγε;

Στα πεδία της μάχης οι ρωσικές δυνάμεις θα επιδιώξουν να κάμψουν την ουκρανική αντίσταση και να πιέσουν το Ζελένσκι και τη Δύση να δεχθούν τους όρους του Κρεμλίνου.

Η  προώθηση επί τεσσάρων κατευθύνσεων (από βόρεια προς Κίεβο, από βορειοανατολικά προς Χάρκοβο, από ανατολικά και από Κριμαία) θα συνεχισθεί και μπορεί να συνοδευτεί και από αποβατικές επιχειρήσεις στην περιοχή της Οδησσού ή από ρίψεις αλεξιπτωτιστών και καταδρομικές επιχειρήσεις προς κατάληψη κρίσιμων Αντικειμενικών Σκοπών όπως γέφυρες ποταμών, αεροδρόμια, λιμάνια, υποδομές ζωτικής σημασίας όπως σταθμοί παραγωγής ενέργειας, ακόμη και κυβερνητικά κτήρια και το προεδρικό μέγαρο.

Ας ελπίσουμε ότι ο Πούτιν δε θα καταφύγει σε μαζικούς καταστροφικούς βομβαρδισμούς τύπου Γιουγκοσλαβίας, Τσετσενίας, Ιράκ, Λιβάνου, Γάζας για να υποτάξει την Ουκρανία.

Ο Ρώσος ΥΠΑΜ Σοϊγκού δήλωσε ότι μόνο στρατιωτικές θέσεις θα πλήττονται, αλλά έχουν σκοτωθεί τόσοι άμαχοι.

Οι Ουκρανοί αναφέρουν επιχειρήσεις διείσδυσης επίλεκτων ομάδων Ρώσων στρατιωτικών (των 3-15 ατόμων ανά ομάδα) στα μετόπισθεν των ουκρανικών δυνάμεων.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι δεν έχουμε δει να αξιοποιούνται όλες οι δυνατότητες που διαθέτουν οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις.

Ο ρόλος της Δύσης

 Κάποιες χώρες οφείλουν να παραιτηθούν από τις παγκόσμιες φιλοδοξίες τους και να είναι έτοιμες για συμβιβασμούς επί θεμάτων ασφαλείας με τη Ρωσία.

Αν θέλουμε να σώσουμε την Ουκρανία, οφείλει και η Δύση να δεχθεί συμβιβασμούς που θα εξασφαλίσουν μακροχρόνια ειρήνη όπως:

Καθεστώς ουδετερότητας για πρώην σοβιετικές δημοκρατίες έναντι εγγυήσεων ασφαλείας από Ρωσία, αμοιβαία απόσυρση πυρηνικών, δέσμευση για μη δημιουργία νέων βάσεων, απαγόρευση διεξαγωγής ασκήσεων εγγύς των συνόρων δύο κρατών, μερικός τουλάχιστον αφοπλισμός (πχ ανανέωση της συμφωνίας για τους πυραύλους Μέσου Βεληνεκούς), αντίστοιχοι μηχανισμοί επαλήθευσης της τήρησης των δεσμεύσεων όπως οι «Ανοιχτοί Αιθέρες» κτλ. 

Ο Πούτιν του 2022 διέπραξε μεγάλο ατόπημα, αλλά δεν είναι ο Χίτλερ του 1938 (Μόναχο) και διερωτάται κανείς αν εξάντλησε η Δύση τα περιθώρια για την αποτροπή του πολέμου από τη δική της πλευρά. Ας επιχειρήσει να συμβάλει στον τερματισμό του τουλάχιστον.

The post Ουκρανία: Παρατηρήσεις και σενάρια appeared first on Militaire.gr.