Τελείωσε η Μεταπολίτευση;-Σκέψεις με αφορμή τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Γράφει ο

ΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΒΕΛΑΚΗΣΔιδάσκων του  Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΕΚΠΑ

Οι «στρογγυλές» επέτειοι είναι πάντα πηγές αναπόλησης και προβληματισμού. Πόσο μάλλον σε κομβικές στιγμές για την Ελλάδα και στο κόσμο όπως οι τωρινές. Ένας λόγος παραπάνω ότι μιλάμε για το Πολυτεχνείο, που πολλά έχουν ειπωθεί αλλά πολλά επίσης δεν γνωρίζουμε. Γι’ αυτό  συνεχίζουν να γράφονται αποκαλυπτικά βιβλία, όπως αυτά που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Το πρώτο από τον εμβληματικό εκφωνητή του Ραδιοφωνικού Σταθμού του Πολυτεχνείου

Δημήτρη Παπαχρήστο (εκδόσεις Τόπος) και το δεύτερο από τον επίσης πρωταγωνιστή των γεγονότων Ιερώνυμο Λύκαρη (εκδόσεις Καστανιώτη). Το περιεχόμενο και των δύο βιβλίων φωτίζει ευαίσθητες και άγνωστες πτυχές εκείνης της συγκλονιστικής εβδομάδας του Νοέμβρη του 1973.

Εντύπωση μου έκαναν όμως και οι τίτλοι. Το βιβλίο του Δημήτρη Παπαχρήστου τιτλοφορείται «Δεν αδειάζουμε να πεθάνουμε» και του Ιερώνυμου Λύκαρη «Το Αίμα το αδικαίωτο ποτέ δεν ησυχάζει». Αμφότεροι οι τίτλοι παραπέμπουν σε «…ένα ισχυρό σημείο αναφοράς που δεν ξεθώριασε στο πέρασμα του χρόνου» όπως γράφει η Μαριάννα Τζιαντζή στο επίμετρο του βιβλίου του Λύκαρη. Από τη σκοπιά αυτή είναι σημαντικό να συζητήσουμε, στα σοβαρά όμως, αν και σε ποιο βαθμό το Πολυτεχνείο δίνει ακόμα το στίγμα στο πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα.

Είναι σίγουρο ότι το Πολυτεχνείο ήταν καθοριστικό στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών της Πέμπτης ελληνικής δημοκρατίας. Καταρχήν ματαίωσε τον ψευτοεκδημοκρατισμό της Χούντας και αποτέλεσε την αρχή του τέλους του μετεμφυλιοπολεμικού κράτους. Δεύτερο, έκανε την αριστερά εγγυητή των δημοκρατικών ελευθεριών και των πολιτικών δικαιωμάτων. Τρίτο, αμφισβήτησε ότι οι ΗΠΑ και οι δημοκρατίες της Δύσης συνιστούν τη «σωστή πλευρά της ιστορίας» και πολλώ δε μάλλον το «τέλος της ιστορίας». Αυτά ήταν τα τρία χαρακτηριστικά της περιόδου που ονομάζουμε «μεταπολίτευση».

Με δύο λόγια το πολιτικό σκηνικό που γέννησε η μεταπολίτευση ήταν αριστερόστροφο σε αντίθεση με το πολιτικό σκηνικό στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αυτός ήταν και ο λόγος που το κατεστημένο έχει λυσσάξει να βάλει τέλος στη «μεταπολίτευση».

Η πρώτη προσπάθεια έγινε το 1989-1990 με την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» που συνέπεσε με μια μίνι κρίση χρέους στην Ελλάδα. Η τότε συγκυβέρνηση ΝΔ – ΣΥΝασπισμού και κατόπιν ΝΔ-ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ θεωρήθηκε σαν το τέλος των διαιρετικών τομών της μεταπολίτευσης. Στο εξής η κοινωνία θα διαχωριζόταν «προοδευτικούς» κοσμοπολίτες οπαδούς της «ελεύθερης αγοράς» και αντιδραστικούς «νατιβιστές» φοβικούς απέναντι στον εκσυγχρονισμό της Ελληνικής κοινωνίας.

Η περίοδος από το 1995 έως το 2008  ήταν ίσως το μοναδικό διάστημα μετά το 1974 που το ελληνικό πολιτικό σκηνικό έμοιαζε να ακολουθεί το «θεώρημα του διάμεσου ψηφοφόρου» του Black. Οι αριστεροί στοιχίζονταν επί το πλείστων στο ΠΑΣΟΚ, οι δεξιοί στη ΝΔ και τις εκλογές τις κέρδιζε ο υποψήφιος πρωθυπουργός που βρισκόταν κοντύτερα στο «διάμεσο ψηφοφόρο» ή στο «μεσαίο χώρο» όπως αρεσκόταν να τον λέει ο κ. Κώστας Καραμανλής. Ο ιδανικός «υποψήφιος» ήταν ο κ. Σημίτης από το 1995 έως το 2004 και ο κ. Καραμανλής από 2004 έως το 2008.

Όμως ήρθε η κρίση και σάρωσε όχι μόνο την εκσυγχρονιστική ατζέντα του ΠΑΣΟΚ και την «τριγωνική» υπερκομματική ατζέντα της ΝΔ αλλά και το ίδιο το δικομματισμό που κυριαρχούσε από το 1980. Το σύστημα ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ που κυριάρχησε στη συνέχεια δεν πλησίασε ούτε κατά διάνοια τα ποσοστά του δικομματισμού ΠΑΣΟΚ-ΝΔ. Το κυριότερο όμως είναι ότι η κρίση επανάφερέ τους ταξικούς διαχωρισμούς ανάμεσα στη δεξιά και την αριστερά της δεκαετία του 1980. Το αποκορύφωμα ήταν το δημοψήφισμα του Ιουνίου του 2015 όπου τα χαμηλά εισοδήματα ψήφισαν ‘Όχι σε ποσοστό πάνω από 70%.

Η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2023 έφερε τη δεύτερη προσπάθεια του κατεστημένου να ξεμπερδεύει με τη «μεταπολίτευση». Πολλοί έσπευσαν να προδικάσουν ότι μια πιθανή αδυναμία της κεντροαριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ) να αναδιοργανωθεί σε μια άκρως συστημική βάση θα έφερνε την παντοκρατορία της ΝΔ και θα οδηγούσε την αντι-συστημική ψήφο στην «άκρα δεξιά».

Όμως οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές δεν επιβεβαίωσαν αυτές τις προβλέψεις. Η Νέα δημοκρατία απώλεσε και τους τρείς μεγάλους Δήμους ενώ η κομμουνιστική και ριζοσπαστική αριστερά σημείωσε σημαντική άνοδο συγκεντρώνοντας την πλειοψηφία της αντισυστημικής ψήφου. Παράλληλα η όξυνση της κρίσης με την ένταση της λιτότητας αλλά και οι περιφερειακές συγκρούσεις στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή έχουν οξύνει τα αντιιμπεριαλιστικά αντανακλαστικά της κοινωνίας.

Έτσι φτάνουμε μπροστά στις μάχες του σήμερα που θα κρίνουν το πολιτικό σκηνικό του επόμενου διαστήματος. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι για άλλη μια φορά  οι εξελίξεις περνούν από τι εκδηλώσεις τον όγκο και τη δυναμική της πορείας του Πολυτεχνείου. Μια μαζική αντιιμπεριαλιστική πορεία αλληλεγγύης στο Παλαιστινιακό λαό θα είναι απαρχή σημαντικών αγώνων και αμφισβήτησης της κυβερνητικής πολιτικής. Όπως λέει και ο Δημήτρης Παπαχρήστος «Δεν αδειάζουμε να πεθάνουμε». Όλοι στη πορεία.        

The post Τελείωσε η Μεταπολίτευση;-Σκέψεις με αφορμή τα 50 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου appeared first on Militaire.gr.