Ιάσων Μολφέσης: Επίσκεψη «διαρκείας» στο έργο του σπουδαίου δημιουργού

Ο Ιάσων Μολφέσης (1925 – 2009) υπήρξε εκφραστής της διεθνούς πρωτοπορίας, λιγότερο γνωστός στην Ελλάδα. Επίσκεψη στο έργο του σπουδαίου δημιουργού παρουσιάζει η Καλφαγιάν στη Χάριτος.

Για το «αλατοπίπερο» της υπόθεσης ας σημειωθεί ότι πρόκειται για τον πατέρα της Ειρήνης Μολφέση. Δηλαδή, για όποιον δεν γνωρίζει, τη χήρα του αείμνηστου Γιάννη Κωστόπουλου της Alpha Bank (ιδιαίτερα φιλότεχνου).

Υπήρξε

ένας από τους πιο επιφανείς ζωγράφους και γλύπτες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Έζησε όμως το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Παρίσι, όπως οι περισσότεροι διανοούμενοι της εποχής. Ώρα, και ο προσφάτως εκλιπών Αλέκος Φασιανός.

Πνευματικές αναζητήσεις

Εξάλλου, το σπίτι του Ιάσονα Μελφέση στο Παρίσι υπήρξε κόμβος συνάντησης εκλεκτού κύκλου ανθρώπων από τα Γράμματα και τις Τέχνες. Στο φωτογραφικό του αρχείο διακρίνονται ο Κώστας Αξελός, ο Παπαϊωάννου, ο Μάριος Πράσινος, ο Μόραλης, ο Κωνσταντίνος Κουλεντιανός, ο Ξενάκης, ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Ανδρέας Φραγκιάς αλλά και ξένοι συγγραφείς όπως ο νομπελίστας Κλοντ Σιμόν.

Η συγκεκριμένη αναδρομική αποτελεί εισαγωγή μίας σειράς μελλοντικών διοργανώσεων και ιδιαίτερων παρουσιάσεων προς τιμήν του. Πρωτοβουλία που ανταποκρίνεται σε χρόνιο αίτημα και καλύπτει ανεξήγητη απουσία του.

Το συνολικό αφιέρωμα θα συγκροτήσει το πανόραμα της πρωτοποριακής και πάντα επίκαιρης αισθητικής σχολής του Ιάσονα Μολφέση. Θα δώσει αφορμή για την καίρια αναθεώρηση της κομβικής, διαχρονικής σημασίας του στο κέντρο του ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.

Ο Ιάσων Μολφέσης εμπλουτίζει το έργο του με τους πνευματικούς και υπαρξιακούς προβληματισμούς του καιρού του. Δημιουργεί έργο ποιητικό και μεταφυσικό. Με μοναδικό τρόπο καταφέρνει να συνθέτει πλαστικές μορφές μέσα από σκληρά υλικά. Δουλεύοντας σαν μοναχικός, σχολαστικός ερευνητής και τεχνίτης. Άφηνε τη συνείδηση του, την τελευταία ικμάδα της ύπαρξης και του μεταφυσικού του προβληματισμού να διαπεράσει το έργο του.

Τέχνη άχρονη, διεθνής, ανοιχτή, αντισυμβατική, που αφήνει το θεατή να «εισπνεύσει» τη δημιουργία, όπως παρατηρούν οι διοργανωτές. Λέγεται πως για τον Ιάσωνα Μολφέση η αισθητική σύνθεση προσιδιάζει το Δούρειο Ίππο. Κάπως έτσι το έργο αφυπνίζει «την ανθρώπινη ευαισθησία και γίνεται αντιληπτό».

Το ξεκίνημα

Ο Ιάσων Μολφέσης (1925-2009) γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, μεταξύ 1941-46. Μαθήτευσε κυρίως στο εργαστήριο του Kωνσταντίνου Παρθένη αλλά και των Δημήτρη Μπισκίνη και Επαμεινώνδα Θωμόπουλου.

Παράλληλα φοίτησε στη Νομική Σχολή Αθηνών.

Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας μελέτησε τη βυζαντινή τέχνη στη Βόρειο Ελλάδα. Φιλοτέχνησε μια σειρά εικονογραφίες αποζητώντας πνευματικό αντίβαρο στη βαρβαρότητα του Εμφύλιου Πολέμου.

Στη συνέχεια, φοίτησε στην περίφημη ανωτάτη σχολή καλών τεχνών Εcole des Beaux Arts στο Παρίσι (1951-52), που τον απορρόφησε πλήρως. Παρακολούθησε μαθήματα τοιχογραφίας υπό τους φημισμένους γάλλο ζωγράφους Πιέρ Ενρί Ντικό (Pierre-Henri Ducos) και του Ζαν Σουβερμπί (Jean Souverbie).

Το έργο του

Το έργο του χωρίζεται αδρά σε δύο φάσεις. Αρχικά αφοσιώθηκε και επεξεργάστηκε το μέσο της ζωγραφικής (μεταξύ 1950 και 1968). Στις τότε συνθέσεις του συναντά κανείς ανθρώπινες μορφές και τοπία που διακρίνονται για τον χρωματικό περιορισμό τους (άσπρο, μαύρο, γκρι και ώχρες). Λυρισμός, χειρονομιακή γραφή, εξπρεσιονιστική δραματικότητα, θεωρούνται τα βασικά χαρακτηριστικά τους.

Αργότερα, ο Ιάσων Μολφέσης άνοιξε το κεφάλαιο της γλυπτικής, αλλά με τρόπο που ανανέωσε ριζικά το μέσο. Δημιούργησε  πειραματικά ανάγλυφα, ανανεώνοντας τη χρήση του τρισδιάστατης πραγματικότητας.

Εκείνη την εποχή τον μάγεψαν οι τεχνολογικές εξελίξεις, κυρίως όμως με τρόπο φιλοσοφικό. Δεν χρησιμοποίησε ποτέ υπολογιστές για να δημιουργήσει έργα. Αντιθέτως, προσπάθησε να χρησιμοποιήσει τα δεδομένα μέσα της ζωγραφικής και της γλυπτικής για να μετουσιώσει τον αχαρτογράφητο αυτό νέο ηλεκτρονικό κόσμο. Έτσι εδραίωσε ένα εντελώς δικό του αισθητικό ιδίωμα.

Αφηρημένο και συνάμα εξαιρετικά πυκνό και λεπτομερές. Σε επιφάνεια σφυρήλατου μολύβδου αποτύπωσε σκούρες στιγμές, οπές και λευκές επιφάνειες των ταινιών του ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Στις συνθέσεις του χρησιμοποίησε τσιμέντο, χάλυβα, φύλλα μολύβδου, αλουμίνιο και πλαστικές ύλες.

Το 1988 ο Ιάσων Μολφέσης εξελέγη καθηγητής στη Σχολή Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του ΑΠΘ. Δεν άργησε όμως να επιστρέψει στο Παρίσι στις αρχές του 1990.

Στα τελευταία του

Στην τελευταία του περίοδο, από το 1990 ως το τέλος, οι συνθέσεις του καθορίζονται από τη γόνιμη επιμειξία ζωγραφικής και γλυπτικής. Ολοκληρωμένα κυκλώματα υπολογιστή που συνδυάζονται με ανθρώπινες φιγούρες πάνω σε διαφανείς ή πολύχρωμες επιφάνειες. Ανάγλυφες και άλλοτε επίπεδες συνθέσεις, που προσιδιάζουν περισσότερο τη ζωγραφική παρά τη γλυπτική.

Ταυτόχρονα δημιούργησε μνημειώδη γλυπτά. Ακόμη κοσμούν δημόσιους χώρους στην Τουλούζη, στο Παρίσι, στην Αθήνα, στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών… Τα ονόμαζε Αγορά, Λαβύρινθο, Σαρκοφάγο, Ναό... Για τον Ιάσωνα Μολφέση οι αρχαίοι πολιτισμοί αποτελούσαν «απολιθώματα του μέλλοντος».

Παρότι προτιμούσε να εργάζεται στο Παρίσι, τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του επέστρεψε στην πατρίδα του. Μοιράζοντας το χρόνο του μεταξύ Αθήνας και Αίγινας, που λάτρευε για το φως και το γαλήνιο σκηνικό της. Υπήρξε ακάματος δημιουργός, μέχρι οριστικού τέλους.

Ο Ιάσων Μολφέσης άφησε την τελευταία του πνοή στο σπίτι του στο Παγκράτι, σε ηλικία 84 ετών.

Κείται στο Α’ νεκροταφείο Αθηνών.

Πληροφορίες

Η έκθεση εγκαινιάζεται στις 20 Ιανουαρίου 2022

Kalfayan Galleries

Χάριτος 11

Κολωνάκι

Διαβάστε επίσης Στην ψηφιακή Art Basel η Καλφαγιάν ενώ η Frieze NY ακυρώνεται