Ζωζώ Λιδωρίκη – Μια Αθηναία του πολιτισμού

-Πώς κατορθώσατε να συγκεντρώσετε τόσα χρήματα;

– Όταν υπάρχει ιδιωτική πρωτοβουλία, τότε ξεπερνιούνται όλες οι δυσκολίες. Ακόμη και η παγιωμένη γραφειοκρατία του δημοσίου.

Λίγες μέρες μετά την παρουσίαση του προγράμματος  που ένωσε Ελλάδα και Αμερική κάτω από τον κοινό στόχο της συγκέντρωσης δωρεών για την φύτευση των ελαιώνων της Αρχαίας Ολυμπίας, που υπέστησαν τεράστια καταστροφή από την πυρκαγιά του περασμένου Αυγούστου η κυρία Ζωζώ Λιδωρίκη,

μία από τους πρωτεργάτες της προσπάθειας  ακούγεται κατηγορηματική:

«Η ιδιωτική πρωτοβουλία, όταν δραστηριοποιείται σωστά κάνει θαύματα», λέει. «Δεν είναι λίγο, που μέσα σε μερικούς μόνον μήνες συγκεντρώθηκαν χρήματα για να αγορασθούν περί τις 150 χιλιάδες δενδρύλλια ελιάς, που θα συμβάλλουν στην αποκατάσταση του τόπου».

Μιλάει με πάθος _χαρακτηριστικό στοιχείο της άλλωστε με ό,τι ασχολείται_ έχει θέση και άποψη για τον πολιτισμό που υπηρετεί ποικιλοτρόπως και από νεαρή ηλικία, νοιάζεται για το περιβάλλον τονίζοντας, ότι είναι επιβεβλημένος ο σεβασμός στη διαχείρισή του και ως Αθηναία, γέννημα –θρέμμα που είναι, «Επί Κολωνώ» όπως λέει αστειευόμενη, λυπάται με τα προβλήματα της πρωτεύουσας, πλην όμως την λατρεύει.

Η Ζωζώ Λιδωρίκη στο εργοστάσιο χάρτου στο Ελσίνκι

Ένας άνθρωπος δραστήριος, δημιουργικός, ζωντανός, πάντα μέσα στα πράγματα, που είχε ταράξει τα νερά πριν από χρόνια, όταν έλεγε ότι ο πολιτισμός οφείλει να είναι αυτοχρηματοδοτούμενος  και ότι οι πολιτιστικοί οργανισμοί χρειάζονται μάνατζερ.

Το μέλλον ήρθε να την δικαιώσει, άλλωστε η ίδια, έχοντας ιδρύσει τις Διεθνείς Σχέσεις Πολιτισμού απέδειξε, πως οι σοβαρές πρωτοβουλίες έχουν αντίκρισμα, ιδίως όταν κοινή συνισταμένη είναι η ποιότητα.

Με δική της πρόταση άλλωστε, ο πολιτισμός εντάχθηκε στις δραστηριότητες του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και η συνεργασία με τις Διεθνείς Σχέσεις Πολιτισμού έχει αποδώσει εξαιρετικούς καρπούς.

Ζώντας εξάλλου για χρόνια δίπλα στον κοσμοπολίτη Αλέκο Λιδωρίκη (1907-1988), τον σπουδαίο θεατρικό συγγραφέα και δημοσιογράφο, που γνώρισε, στην Αμερική ιδίως, και πήρε συνεντεύξεις από μεγάλες προσωπικότητες, η σύζυγός του δεν μπορούσε παρά να μοιραστεί μαζί του και την αγάπη για τον πολιτισμό και το ενδιαφέρον για την προβολή του μέσα και έξω από τη χώρα.

Η επέτειος

Φέτος οι Διεθνείς Σχέσεις Πολιτισμού γιορτάζουν τα 30 χρόνια τους, έχοντας πίσω τους έναν μακρύ κατάλογο με δράσεις που κρύβουν πολλή δουλειά, προσπάθεια αλλά και μεράκι. Την ρωτώ, αν θεωρεί, ότι το εγχείρημά της όλα αυτά τα χρόνια άξιζε τον κόπο. Και η απάντηση είναι: «Παύση».

«Πιστεύω ότι σε πολλά άξιζε, γιατί έγιναν πράγματα που έδωσαν νέα ώθησε σε ορισμένα θέματα πολιτισμού», λέει.

«Η παρουσίαση για πρώτη φορά του αυτοχρηματοδοτούμενου πολιτισμού στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου το 2015 είναι κάτι σημαντικό. Η γνωριμία ξένων συγγραφέων στο ελληνικό κοινό, όπως του Σέρβου Μίλον Πάβιτς, που είχε ασχοληθεί με το Βυζάντιο  και του νομπελίστα Ντέρεκ Γουόλκοτ, επίσης.

Στη συνέντευξη τύπου με τους Ιάπωνες Kodo

Το ίδιο και οι παραστάσεις των Ιαπώνων Κόντο με τα τεράστια τύμπανα και τη σπαρτιατική ζωή…  Όλοι αυτοί ήταν άνθρωποι, που πάντα είχαν όνειρο να έρθουν στην Ελλάδα. Αλλά και το αντίθετο. Πετύχαμε να βγάλουμε την Ελλάδα στο εξωτερικό, όπως τις συναυλίες με Θεοδωράκη και Χατζιδάκι στην Κορέα».

-Προς τι η παύση τότε;

-Διότι σκέφτομαι πόσα περισσότερα θα μπορούσαμε να έχουμε επιτύχει βασιζόμενοι στον πολιτισμό μας και στην πολιτιστική διπλωματία. Και πόσο δεν έχουμε εκμεταλλευτεί τον ελληνικό πολιτισμό και δεν έχουμε κατορθώσει να τον προβάλλουμε σωστά. Γιατί αυτό είναι το brand name της Ελλάδας και το μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν μας.

Προσωπικά δεν πιστεύω μόνον στις ωραίες μας θάλασσες ή τις τουριστικές εγκαταστάσεις, που έχουν κι άλλοι _μπορεί και καλύτερες από τις δικές μας_ αυτό που δεν έχουν είναι ο δικός μας πολιτισμός. Πιστεύω λοιπόν, γι΄αυτό έκανα την παύση, ότι ενώ έχουμε ένα πολύ γερό χαρτί, δεν ξέρουμε πώς να το παίξουμε. Γιατί να μην έχουμε δώδεκα μήνες το χρόνο τουρισμό; Η Πορτογαλία, που την ξέρω πάρα πολύ καλά, χωρίς να έχει πολιτισμό σαν τον δικό μας, ας δούμε πόσο μπροστά είναι. Πώς τα καταφέρνουν αυτοί;

Η Ζωζώ Λιδωρίκη στην παρουσίαση του Λευκώματος XIII Μεραρχίας Ρούμελης-Εσείς συναντήσατε δυσκολίες;

-Στις επαφές που είχα με το εξωτερικό, όχι. Δυσκολίες αντιμετώπισα μόνο από το ελληνικό δημόσιο. Γι΄ αυτό και ενώ οι Διεθνείς Σχέσεις Πολιτισμού δημιουργήθηκαν με την προοπτική να βγάλουν τον Έλληνα δημιουργό προς τα έξω, τελικά με πολύ μεγαλύτερη ευκολία φέραμε τους ξένους εδώ. Από την εμπειρία μου μπορώ να πω, ότι τα ξένα κράτη βοηθούν πολύ. Εγώ ό,τι έχω κάνει είναι κυρίως με ξένα υπουργεία Εξωτερικών, που προωθούν τον πολιτισμό της χώρας τους. Εδώ το δικό μας αντίστοιχο υπουργείο, δεν γνωρίζω τι κάνει…

-Πιστεύετε  όμως, ότι ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός μπορεί να εξαχθεί;

-Μπορεί αλλά χρειάζεται στρατηγική. Με μέθοδο, επιμονή και επένδυση σε βάθος χρόνου. Σε παλαιότερες εποχές επί Παξινού-Μινωτή το Εθνικό Θέατρο έβγαινε στο εξωτερικό, όπως και επί  Ροντήρη, που είχε κάνει 250 παραστάσεις στην Αμερική. Αλλά και ο Νίκος Κούρκουλος έβγαλε  σε περιοδεία το Εθνικό. Αν θέλεις λοιπόν, όλα γίνονται.

-Υπάρχει μια εσωστρέφεια;

-Θα έλεγα καλύτερα, ότι κανείς δεν θέλει να κουραστεί, να προσπαθήσει για κάτι… Έπειτα, ειδικά στους κρατικούς φορείς πιστεύω, ότι επικεφαλής πρέπει να είναι ένας μάνατζερ. Σήμερα τοποθετούνται καλλιτέχνες, ένας σκηνοθέτης όμως, για παράδειγμα, δεν μπορεί να είναι και διοικητικός.

Η χρηματοδότηση του πολιτισμού

-Μέσα στην πανδημία χάθηκαν πολλές θέσεις εργασίας όλα πήγαν πίσω. Πώς βλέπετε, ότι μπορεί να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος.

  -Ενώ είμαι κατ΄ εξοχήν αισιόδοξος άνθρωπος, θα πρέπει να πω, ότι με την υπάρχουσα νοοτροπία είναι δύσκολα τα πράγματα. Χρειάζονται αλλαγές εκ θεμελίων, χρειάζονταν πάντα δηλαδή, αλλά τώρα είναι πιο επιτακτικές.

Με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή-Πώς μπορεί ο πολιτισμός να είναι αυτοχρηματοδοτούμενος;

-Θα φέρω ένα παράδειγμα. Το Θεατρικό Μουσείο έχει κλείσει εδώ και δέκα χρόνια, όπως ακριβώς το είχα προβλέψει.  Και δεν φταίει το υπουργείο Πολιτισμού γι΄αυτό, γιατί  δεν είναι εποπτευόμενος οργανισμός. Ένα ερασιτεχνικό, οικογενειακό μουσείο ήταν, με μηδέν έσοδα, γιατί δεν είχε ούτε καν ένα συμβολικό εισιτήριο, μηδέν προγράμματα και μηδέν πολιτιστικό προϊόν.

Δεν είχε καν έναν φάκελο για να μπορεί να πάρει μία χορηγία ή να ενταχθεί σε ευρωπαϊκά προγράμματα, δεν είχε συνεργασίες με άλλα μουσεία, δεν είχε παρουσία στο διαδίκτυο, δεν είχε τίποτε. Θυμάμαι λοιπόν σε ένα συμβούλιο, δύο χρόνια πριν κλείσει, με παρόντες τον Γεωργουσόπουλο, τον Λαζαρίδη και τον Καμπανέλλη, όταν ζήτησαν τη γνώμη μου, τους είπα ότι η μοίρα του είναι προδιαγεγραμμένη. Πρότεινα να προσλάβουν έναν διευθυντή, αλλά δυσφόρησαν.

Η λέξη και μόνο τους τρόμαζε. Όμως το Θεατρικό Μουσείο θα μπορούσε, παράγοντας πολιτιστικό προϊόν να είναι ένας αυτοχρηματοδοτούμενος οργανισμός. Γιατί δεν μπορούμε να τα περιμένουμε όλα από το κράτος, χωρίς να λέω βέβαια, ότι δεν πρέπει να υπάρχει και από εκεί βοήθεια. Εμείς όμως έχουμε συνηθίσει έτσι. Τα περιμένουμε όλα από το δημόσιο.

Ζωζώ Λιδωρίκη, Αλέκος Λιδωρίκης και Ιάκωβος Καμπανέλης-Η δική σας δραστηριότητα τώρα ποια είναι;

  -Έχουμε τη χαρά να οργανώνουμε σε συνεργασία με το Ελληνοαμερικανικό Επιμελητήριο το πρώτο ψηφιακό φεστιβάλ ελληνικού πολιτισμού στα αγγλικά. Είναι αφιερωμένο στην επέτειο των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης και συμπίπτει τόσο με τα 30 χρόνια των Διεθνών Σχέσεων Πολιτισμού όσο και με τα 90 του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου. Είναι τριήμερο, από 4 ως 6 Μαρτίου, με διαφορετικό πρόγραμμα κάθε μέρα και περιλαμβάνει μια σειρά από δράσεις, που ετοίμασε η Επιτροπή Πολιτισμού  του Επιμελητηρίου.

Για παράδειγμα θα παρουσιαστούν μέσα από βίντεο οι εκθέσεις του Ιδρύματος Κακογιάννη και της Γενναδίου, μία συζήτηση μεταξύ ιστορικών που οργάνωσε ο εκδοτικός οίκος «Εστία», η ιστορία του Ναυπλίου, της Καλαμάτας και της Τρίπολης κατά την Επανάσταση μέσα από υλικό του ιδρύματος Καπετάν Βασίλης Κωνσταντακόπουλος,  η όπερα «Μάρκος Μπότσαρης» του Καρέρ που ανέβηκε στο Ολύμπια, αλλά και ένα θεατρικό που γράφηκε από Αμερικανό  το 1823-24, στα αγγλικά βέβαια και με θέμα την Επανάσταση! Ήταν μια ανακάλυψή μας αυτό.

Τα παιδικά χρόνια και η Αθήνα

  Η λεπτή, μικρόσωμη και κομψή γυναίκα, που  διασχίζει με βηματισμό και ζωντάνια έφηβης τους δρόμους της Αθήνας υπερηφανεύεται, ότι την ξέρει τόσο καλά όσο οι …ταξιτζήδες, παρότι σπάνια χρησιμοποιεί ταξί και μόνο σε μακρινές αποστάσεις. Παγκράτι και πλατεία Προσκόπων, Ριζάρη, Στάδιο, Μετς είναι οι αγαπημένες περιοχές της κυρίας Λιδωρίκη, άλλωστε σε μία από αυτές κατοικεί, εδώ και πολλά χρόνια.

Με την Ζωρζ Σαρρή και την Άλκη Ζέη

  Όμως «Γεννήθηκα στον Κολωνό», όπως λέει «αλλά είχα αρρωστήσει πολύ, οπότε ο περίφημος γιατρός Χωρέμης είχε πει στους γονείς μου, ότι έπρεπε να αλλάξουν οπωσδήποτε περιοχή. Μετακινηθήκαμε έτσι στη Νέα Σμύρνη και το σπίτι μας ήταν ακριβώς στο τρίστρατο Αγίου Ανδρέα, Μεγάλου Αλεξάνδρου και Βυζαντίου, πολύ κοντά στο γήπεδο του Πανιωνίου. Παραδίπλα μας ήταν το σπίτι του Πέλου Κατσέλη, έτσι ως μικρά παιδιά μεγαλώσαμε στην ίδια γειτονιά, παίζοντας με τις κούκλες μας, με την Νόρα και την Λούκα.

Την αγαπούσα την Νέα Σμύρνη ήταν μία κηπούπολη τότε. Εκεί πήγα Δημοτικό Σχολείο και μετά στην Ευαγγελική Σχολή, εκεί είχα και τον πρώτο μου έρωτα! Ήταν ένας από τους ναύτες του Αμερικάνικου Στόλου, που περνούσαν κάθε μέρα για να πάνε στον Πανιώνιο. Ήμουν τεσσάρων –πέντε χρονών κι εκείνος ήταν ένας μεγαλόσωμος, μαύρος!

Με χαιρετούσε καθώς έπαιζα εγώ στον κήπο και τον χαιρετούσα κι εγώ. Μάλιστα όταν αρρώστησα από ιλαρά και δεν έβγαινα πια έξω, χτύπησε τη πόρτα για να ρωτήσει, πού είναι το κοριτσάκι. Είναι περίεργο, πώς ενώ  δεν είχα ξαναδεί μαύρο στη ζωή μου, δεν με ξάφνιαζε καθόλου, το θεωρούσα φυσικό. Μετά, όταν μπήκα στο Πανεπιστήμιο, στη Νομική είχαμε πια μετακινηθεί στην Πλάκα».

-Ανέμελες εποχές;

  -Όχι πάντα, υπήρχαν και οι δυσκολίες, γιατί ο πατέρας μου ασχολιόταν με εμπόριο, οπότε ήταν πότε πάνω, πότε κάτω. Ήταν από τους πρώτους πάντως, που είχε πάρει ένα μικρό αυτοκινητάκι, Μπαλίλα  ήταν η μάρκα του, σαν τα Φιατάκια. Κι επειδή πήγαινε σε όλη την Ελλάδα, όταν δεν είχα σχολείο με έπαιρνε κι εμένα μαζί του, κάτι που χαιρόμουν πάρα πολύ.

-Θεωρείτε, ότι η Αθήνα είναι μία βιώσιμη πόλη σήμερα;

  -Την Αθήνα την αγαπώ πολύ αλλά και την λυπάμαι. Προσωπικά για μένα είναι βιώσιμη, γιατί  ξέρω τις γωνιές της, τις ομορφιές της, οπότε και συγχωρώ τις ασχήμιες της. Αν θελήσω όμως να γίνω αντικειμενική θα πρέπει να πω, ότι δεν έχει γίνει ακόμη βιώσιμη πόλη. Και δεν μιλώ μόνον για δρόμους, πάρκα κλπ. Αυτά είναι φτιασίδια μπροστά στην γενική εικόνα, που είναι μιας βρώμικης πόλης.

Και φταίνε οι άνθρωποι φυσικά γι΄ αυτό. Πολίτες και πολιτικοί. Χρειάζονται επομένως γερές επεμβάσεις για να διορθωθεί η κατάσταση, μόνο που όλοι σκέφτονται το πολιτικό κόστος… Η Αθήνα είναι μία γηραιά κυρία, ας μην το ξεχνάμε. Θα μπορούσε όμως να είναι γηραιά αλλά καλοδιατηρημένη.

Η γνωριμία με τον Αλέκο Λιδωρίκη

-Στο χώρο του πολιτισμού πώς βρεθήκατε;

-Κατ΄αρχάς να σας πω ότι δουλεύω από δέκα χρονών  Ήμουν πολύ καλή μαθήτρια και έκανα μαθήματα σε ένα παιδάκι δυο χρόνια μικρότερό μου. Μου το είχε ζητήσει η γιαγιά του, που μου έδινε και χαρτζιλίκι. Τα πρώτα μου λεφτά λοιπόν τα έβγαλα από …ιδιαίτερο! Πάντα όμως ήθελα μια οικονομική ανεξαρτησία, έτσι ενώ ήμουν στο Πανεπιστήμιο άρχισα να δουλεύω κοντά τον Μάνο Παυλίδη _πατέρα της Μανουέλας Παυλίδη_ που είχε το γραφείο δημοσίων σχέσεων «Δεσμός».

Το καλύτερο  εκείνη την εποχή και ένα μεγάλο σχολείο για μένα. Έβγαζε και τα περιοδικά «Δημοσιότητα» όπου είχα δώσει μερικά κομμάτια, όπως και ο Φρέντυ Γερμανός, και τα «Αεροπορικά νέα».

Η Ζωζώ Λιδωρίκη με τον Αλέκο Λιδωρίκη στην Ελβετία, το 1987

Ο Παυλίδης είχε μεγάλους και σοβαρούς πελάτες, για παράδειγμα την IBM, που όταν έγινε το πρώτο συνέδριό της στον Αστέρα της Βουλιαγμένης το ανέλαβα όλο εγώ, και στη συνέχεια τα εγκαίνια ενός αμερικανικού εργοστασίου στη Θεσσαλονίκη. Εκείνος είδε, ότι είχα ταλέντο σ΄αυτόν το χώρο αλλά εγώ είχα στο μυαλό μου να τελειώσω τα Νομικά. Έπειτα γνώρισα και τον Αλέκο.

-Πώς είχατε γνωριστεί;

  -Η νονά μου Έφη Ζαμπίκου είχε κτίσει στη Γλυφάδα ακριβώς απέναντι από τα Αστέρια τη βίλα Κρήνη το πρώτο Hotel Apartment, όπου ο Λιδωρίκης κρατούσε ένα διαμέρισμα. Εκεί τον συνάντησα, γιατί εγώ τα καλοκαίρια έμενα μαζί της για κάποια διαστήματα αλλά θα πρέπει να πω, ότι αρχικά δεν εντυπωσιάστηκα ιδιαίτερα. Τον ήξερα από τις εφημερίδες όπου έγραφε, γνώριζα όμως και τη φήμη του στο γυναικείο φύλο κι αυτό λειτουργούσε αρνητικά για μένα.

Το «προξενιό» είχε αναλάβει ο σπουδαίος κατ΄εμέ αρχιτέκτονας Μιχάλης  Όρρος, που ήταν φίλος του, και τελικά πέτυχε. Άλλωστε γρήγορα κατάλαβα, ότι ο Αλέκος έβαζε τη γυναίκα σ΄ένα βάθρο ήταν πολύ υπέρ του γυναικείου φύλλου. Ο γάμος μας έγινε μετά από τέσσερα χρόνια, δούλεψα όμως πολύ κοντά του από την αρχή ως βοηθός του στην ταξινόμηση του αρχείου του, που είχε φέρει από την Αμερική.

-Δεν ήταν ο πρώτος γάμος του Λιδωρίκη…

  -Όχι, ήταν ο τέταρτος! Αν και ο ένας από αυτούς ήταν μόνον πολιτικός. Του έλεγαν, εσύ που σε όλα τα έργα σου είσαι εναντίον του γάμου έχεις κάνει τέσσερις! Αρχικά είχε παντρευτεί σε ηλικία μόλις 23 ετών την Έλλη Σταθάκη μετέπειτα κυρία Μουσούρη _ήταν ένα ωραιότατο ζευγάρι οι δυο τους και απέκτησαν ένα παιδί, τον Μίλτο_  αλλά σε δύο χρόνια χώρισαν.

Ο Αλέκος έφυγε το ΄45 για την Αμερική, όπου γνώρισε την κυρία Βενιζέλου, χήρα του Σοφοκλή Βενιζέλου και μπήκε στο περιβάλλον του εφοπλιστικού κόσμου, μόνο που ούτε αυτός ο γάμος είχε διάρκεια. Όπως έλεγε ο Αλέκος δεν τους ένοιαζε τίποτε άλλο από τις επιχειρήσεις και τα λεφτά τους…

Με τον νομπελίστα Ντέρεκ Γουόλκοτ στο Λονδίνο το 2008

Στη συνέχεια γνώρισε την Αμερικανίδα γυναίκα του, απέκτησαν μία κόρη και ήρθαν μαζί στην Αθήνα, εκείνη όμως πέθανε το ΄67. Δυστυχώς ήταν αλκοολική, η ζωή τους ήταν ένα μαρτύριο κι αυτό αποτυπώθηκε στο έργο του «Καληνύχτα έρωτα» που το είχε ανεβάσει ο Μυράτ με πρωταγωνίστρια την Νέλλη Αγγελίδου. Έπινε κι ο ίδιος πολύ κι αυτό το πληρώσαμε πολύ άσχημα με την υγεία του.

 -Οι γονείς σας δεν αντέδρασαν για την μεγάλη διαφορά ηλικίας που είχατε;

   -Ήμουν πολύ αποφασισμένη, ήξεραν ότι δεν μπορούσαν να μου αλλάξουν γνώμη. Πάντως, ώσπου να παντρευτούμε, αρνιόμουν να τον ακολουθώ στα ταξίδια, ακόμη και να βγαίνουμε μαζί επισήμως. Μ΄έναν πατέρα πολύ συντηρητικό σαν τον δικό μου, θα ήταν πολύ τολμηρό. Μόνο μια φορά είχαμε κατέβει στην Αθηναία το καλύτερο μαγαζί της Αθήνας _εκεί όπου είναι ο Λαλαούνης τώρα_ και θυμάμαι ότι ήταν πολλοί γνωστοί, μεταξύ των οποίων και η Ελένη Βλάχου, η οποία έκανε σχόλιο για την «μικρούλα».

Ούτε νύφη ντύθηκα, ένα σεμιζιέ φόρεμα, ασημί φόρεσα. Ο γάμος είχε γίνει στην Πλάκα στην στην Χρυσοκαστριώτισσα πάνω από τους Αέρηδες με κουμπάρο τον Κωνσταντίνο Βοβολίνη.

Ο  παπά-Στέφανος, που μας πάντρεψε, ένας  πολύ προοδευτικός ιερέας ήθελε να βάλει αρμόνιο στην εκκλησία αλλά δεν του επέτρεπαν. Εκείνη τη μοναδική φορά όμως, τα κατάφερε…

Με τον Νίκολας Νεγκροπόντε το 1999

-Αν πούμε ότι ο Αλέκος Λιδωρίκης σας κληροδότησε κάτι παρακαταθήκη, τι θα μπορούσε να είναι;

-Το να είμαι ελεύθερος άνθρωπος, να μην εξαρτώμαι από κανέναν, να μην με επηρεάζει κανένας. Ο Αλέκος είχε ίνδαλμά του το λόρδο Βύρωνα, γιατί θεωρούσε ότι αντιπροσώπευε την πλήρη ελευθερία του ατόμου σε όλες τις εκφάνσεις του.

Άλλωστε είχε γράψει θεατρικό για τον λόρδο Βύρωνα σε ηλικία 24 ετών. Το ανέβασε στο Εθνικό Θέατρο ο Φώτος Πολίτης. Αυτό μου έχει δώσει ο Αλέκος. Αλλά νομίζω ότι κι εγώ από μικρό παιδί κυνηγούσα την ελευθερία και την ανεξαρτησία.

-Τι θα θέλατε να κάνετε, που δεν το έχετε κάνει ακόμη;

-Να πάρω το καπελάκι μου και να φύγω. Στην Καραϊβική… στο Πουέρτο Ρίκο… Να έχω δώδεκα μήνες καλοκαίρι, να μη σκέφτομαι, να μη δουλεύω. Γιατί ιδίως τα τελευταία χρόνια δεν ασχολούμαι πολύ με την Ζωζώ, την έχω παραμελήσει.

Θα ήθελα λοιπόν, να μπορούσα  να πω, στοπ παιδιά δεν ασχολούμαι με κανέναν άλλο, παρά μόνον με τη Ζωζώ και να φύγω. Αλλά … δυστυχώς. Όταν έχεις υποχρεώσεις, όταν κι άλλα άτομα εξαρτώνται από σένα είναι δύσκολο. Αλλά θα ήθελα πολύ να αποδράσω….

Διαβάστε επίσης:

Παραμύθια της Μικράς Ασίας από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη

Αλέξανδρος Ίσαρης: Πέθανε από επιπλοκές του κορονοϊού ο λογοτέχνης

Οι πρώτοι Έλληνες της Ουκρανίας – Μια ιστορία 2.600 χρόνων