Καλήν εσπέραν άρχοντες, jingle bells στα έλκηθρά σας – Γράφει η Αγγελική Κώττη

Προειδοποιώ, (ή και προειδοποιάω, τόσο ταιριαστό με τη στήλη) για να μην έχουμε δράματα μέσα στις γιορτινές μέρες. Όχι να μη φάτε περισσότερο, (πχοιος το καταφέρνει άλλωστε;) αλλά να προετοιμάσετε τα βλαστάρια σας. Θέλετε να ακούσετε κάλαντα ή Jingle Bells; Ναι, έχει τεράστια διαφορά το ένα από το άλλο. Τα κάλαντα είναι αρχαίο έθιμο, το Jingle Bells είναι το εύκολο κομμάτι της παγκοσμιοποίησης.

Τουτέστιν, «Καλή εσπέραν άρχοντες» έλεγαν τα παιδιά τόσους αιώνες. Ετσι ξεκινούσαν τα κάλαντα, αφού πρώτα ρωτούσαν

όπως ρωτάνε και σήμερα: να τα πούμε; Καλήν εσπέραν διότι, στη Μικρασία τουλάχιστον, από όπου και η καταγωγή της υποφαινομένης, ομάδες μικρών ή και μεγαλύτερων, έβγαιναν το βράδυ της παραμονής.

Στη συνέχεια, αναγγελλόταν η μεγάλη χριστιανική γιορτή της επομένης: «Χριστού την θείαν γέννησιν να πω στο αρχοντικό σας» για τα Χριστούγεννα και «Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά, ψηλή μου δεντρολιβανιά» για την Πρωτοχρονιά με τον Αι Βασίλη που έρχεται «και δεν μας καταδέχεται».

Στην καθαρεύουσα μας έμειναν, καταδηλώνοντας έτσι την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους και τις Καλένδες του Ιανουαρίου, που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα. Ηταν ρωμαϊκή γιορτή, φαίνεται πως καθιερώθηκε κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ. και έτσι ονομάζονταν οι πρώτες ημέρες των ρωμαϊκών μηνών, δηλαδή η αντίστοιχη των παρά των Ελλήνων “νουμηνία” (σημερινή πρωτομηνιά). Οι Καλένδες του Ιανουαρίου (calendae Januariae) ήταν οι περιφημότερες, γιατί με αυτές εορταζόταν η έλευση του νέου χρόνου.

Όμως, τα «κάλαντα» είναι αρχαιότερα και ξεκινούν από την αρχαία Ελλάδα, με τα «χελιδονίσματα» (κάλαντα της εαρινής πρωτοχρονιάς). Τα παιδιά, αφού έλεγαν το άγγελμα της πρωτοχρονιάς και τις ευχές τους, χωρίς θρησκευτικές αναφορές, διατύπωναν τις απαιτήσεις τους για φιλοδώρημα κι ύστερα περνούσαν στις απειλές των νοικοκυραίων. “…αν όμως δεν μας δώσεις δεν θα περάσει, θα σου σπάσουμε, πχ τα κεραμίδια, την αυλόπορτα ή το παράθυρο.

Σε κάθε εποχή, οι νοικοκυραίοι έδιναν φρούτα, ξηρούς καρπούς, γλυκά, αυγά, βούτυρο ή και χρήματα- δραχμές, δεκάρες, γρόσια αργότερα.

Πάμε τώρα στο Jingle Bells. Είναι από τα δημοφιλέστερα τραγούδια όλων των εποχών, αλλά δεν αποτελεί έθιμο και οι μικροί Αμερικάνοι δεν τριγυρίζουν παραμονή Χριστουγέννων λέγοντάς το με κουδουνάκια και τρίγωνα από σπίτι σε σπίτι. Το ακούνε όπως κι εμείς αμέτρητες φορές κατά τη διάρκεια των γιορτών, είναι ωραίο και χαρούμενο, αλλά δεν είναι για να τηρηθεί η παράδοσή μας.

Γράφτηκε το 1857, αρχικά για την ημέρα των Ευχαριστιών, αναφέρεται στη διασκέδαση της Χρυσής Νεολαίας εκείνου του αιώνα και σύντομα συνδέθηκε με τη χριστουγεννιάτικη μουσική. Είναι υπέροχο, αλλά δεν είναι παράδοση.

Και τι πειράζει; Ε, λοιπόν, πειράζει κατά το ότι τα παιδιά μαθαίνουν κάτι που είναι απίστευτα εύκολο, ενώ δεν μαθαίνουν κάτι που πηγαίνει αιώνες πίσω. Το οποίο δεν είναι ούτε βαρετό, ούτε και λιγότερο ωραίο ή λαμπερό. Βαριέστε να μάθετε παιδιά και εγγόνια να λένε τα κάλαντα; Ε, όχι δα!

Από την άλλη έχουμε και τους τάχα μου και δήθεν, που λένε ότι υπάρχουν παιδιά μεταναστών και προσφύγων, που δεν ξέρουν τα κάλαντα και… Θα σας διακόψω. Πού το δύσκολο να τα μάθουν; Επίσης, γιατί να μη λένε κάλαντα και να λένε το ξένο τραγούδι; Και τα δύο συνδέονται με τη θρησκευτική εορτή, δεν πρόκειται για επίδειξη ανεξιθρησκείας από μέρους μας.

Και τώρα που τα… είπαμε, ας βάλουμε το White Christmas ένα από τα ωραιότερα χριστουγεννιάτικα τραγούδια και ας πιούμε eggnog. Τι; Δεν συνηθίζουμε να πίνουμε eggnog στην Ελλάδα; Στα λόγια μου έρχεστε. Γιατί συνηθίζουμε να τραγουδάμε μια μελωδία από τις ΗΠΑ αντί για τη βυζαντινή;

Εχω πολλά ράμματα για τη γούνα σας, και πώς προτιμάτε τις ξένες εκφράσεις, με κορυφαία κάτι «ο μέσος άνθρωπος δύσκολα μπορεί να ανταπεξέλθει σε ένα τόσο περίτεχνο task» λες και αν έλεγε καθήκον θα τον… πυροβολούσαν. Χρονιάρες μέρες έρχονται, όμως, θα τα κρατήσουμε. Μόνο μια επισήμανση του Γιώργου Μπαμπινιώτη για τη μάστιγα της χρήσης ξένων λέξεων:

Δεν κινδυνολογώ∙ άλλωστε ο ίδιος είμαι που υποστηρίζω δημόσια ότι η γλώσσα μας δεν κινδυνεύει ποτέ να χαθεί. Ωστόσο, δεν μπορώ να εγγυηθώ και ότι δεν κινδυνεύει η χρήση της να υποβαθμισθεί ακόμη περισσότερο ποιοτικά και να αλλοιωθεί πιθανόν, όταν επιπροσθέτως βάλλεται καταιγιστικά με πλήθος γλωσσικών ξενισμών συχνά υπό την δική μας μακάρια και μοιρολατρική ανοχή.

Η Πολιτεία διά τής σχολικής εκπαίδευσης, οι δάσκαλοι με αυξημένη ευαισθησία και επαρκέστερο γλωσσικό οπλισμό, οι γονείς με ουσιαστική έγνοια (που δεν πρέπει να εξαντλείται στην εκμάθηση … των Αγγλικών από τα παιδιά τους), οι πνευματικοί άνθρωποι μαχητικά με την πένα τους, οι επιστήμονες με όπλο την κατακτημένη συστηματικότητά τους, οι δημοσιογράφοι και οι άνθρωποι των ΜΜΕ με αίσθηση γλωσσικής ευθύνης, όλοι όπως και όσο μπορεί ο καθένας μας πρέπει να διαφυλάξουμε με «γλωσσικό πατριωτισμό» την ποιοτικά προσεγμένη χρήση τής μητρικής μας γλώσσας ως «κόρην οφθαλμού». Την γλώσσα και τα μάτια μας.»

Αλλά πώς να μείνετε χωρίς γέλιο; Ας δούμε τρία (θα έπρεπε να βλέπαμε 113 γιατί τόσα και παραπάνω… εκτοξεύτηκαν» από το Μουντιάλ.

«Εχει και τον ελεγχο και το κοντρόλ της μπάλας…” είπε ένας, λες και άλλο το ένα άλλο το άλλο.

«Αυτή η νίκη της Αργεντικής, ήταν μεγάλη νίκη, δια πυρός και σιδήρου» (ευτυχώς που δεν έγινε ο αγώνας στο Καραϊσκάκη, γιατί μπορούσε να πει δια… Πειραιώς και σιδήρου).

Και τέλος: «παίρνει με την ψυχή στο στόμα το εισιτήριο για την επόμενη φάση».

(Καταρ-αμένο αυτό το Μουντιάλ, όπως και να το δεις)…

Κλείνω, αλλά όχι πριν σχολιάσω τη ρήση καλλιτέχνη, ο οποίος είπε πως αν γίνει ταινία η ζωή του, θέλει να τον υποδυθεί ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις .

Είμαι βεβαία πως και η Shonda Rhimes (Grey’s Anatomy,  Private Practice,  Scandal, How to get away with murder και άλλα πολλά ) θα ήθελε να την υποδυθεί σε ανάλογη περίπτωση η Βαϊόλα Ντέιβις ή τουλάχιστον η Κέρι Γουάσινγκτον. Αλλά πιστεύω ότι, ακριβώς επειδή είναι σεναριογράφος, ξέρει να ξεχωρίζει τη δουλειά από τη διασκέδαση.

Αγγελική Κώττη

The post Καλήν εσπέραν άρχοντες, jingle bells στα έλκηθρά σας – Γράφει η Αγγελική Κώττη appeared first on The President.