Οι προκλήσεις της μετάβασης από την εφηβεία στην ενήλικο ζωή – Διεθνές συνέδριο στην Αθήνα

«Αποφάσισα να μην κάνω τίποτε για οτιδήποτε", δηλώνει η 19χρονη Βάσια και αυτό είναι ένα μόνο μικρό δείγμα των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι μετέφηβοι και οι νεαροί ενήλικες στη μετάβαση (transition) από την εφηβεία στην ενήλικο ζωή.

Όπως επισημαίνει η Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, Αναπλ.Καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής, Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Επιστ. Υπεύθυνος Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους/νέους Π.Ο.Υ. ΕΚΠΑ &

Προγραμμάτων Κατάρτισης του Υπουργείου Υγείας, Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρ. Αναπτυξιακής & Εφηβικής Υγείας» και Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ) “οι μετέφηβοι και νεαροί ενήλικες  αντιμετωπίζουν προκλήσεις της μετάβασης στην ενήλικο ζωή, όπως:  

– η διαχείριση του χρόνου, ελλείψει του δομημένου περιβάλλοντος και του προγράμματος που παρείχε το σχολείο
– ο φόβος της αποτυχίας
– ο αποχωρισμός από την οικογένεια
– η απώλεια φιλικών προσώπων και συντρόφων
– οικονομικές δυσκολίες ή προβλήματα διαβίωσης σε μία νέα πόλη κ.λπ.
– ενδεχόμενη απογοήτευση από το αντικείμενο σπουδών (φοιτητές)”. 

Αναδυόμενη ενηλικίωση

Η περίοδος που σηματοδοτεί το τέλος της εφηβείας ή/και την αρχή της ενηλικίωσης αναφέρεται ως «αναδυόμενη ενηλικίωση» (emerging adulthood).

Είναι η περίοδος μεταξύ 18-26 ετών, κατά τη διάρκεια της οποίας  οι νέοι των σύγχρονων δυτικών κοινωνιών, μπορούν να απολαμβάνουν τις πολυπόθητες ελευθερίες και την ανεξαρτησία που επιζητούσαν, χωρίς αυτό να σημαίνει και επιβάρυνση με τις ευθύνες της πλήρους ενηλικίωσης.

“Ωστόσο, στην περίοδο αυτή σημειώνονται σημαντικές αναπτυξιακές προκλήσεις (κατάκτηση ταυτότητας, αυτοεκτίμησης, λειτουργικών σχέσεων, ρεαλιστικών στόχων κ.ά.).

Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται από μεγάλη δημογραφική ανομοιομορφία και την ιδιαίτερη συνθήκη της ανάγκης των νέων να ανταποκριθούν διανοητικά στις απαιτήσεις της ενηλίκου ζωής, ενώ συναισθηματικά και αναπτυξιακά ανήκουν στην εφηβεία”, εξηγεί η κ. Τσίτσικα και προσθέτει: “Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται έως την πρώτη ενήλικο ζωή (24-25 έτη), όταν και ολοκληρώνεται το κέντρο κριτικής σκέψης και λογικής – ο προμετωπιαίος φλοιός. Συνεπώς, αν και στις περισσότερες κοινωνίες ως ενήλικες θεωρούνται τα άτομα που νομικά έχουν τις ευθύνες ενήλικα (> 18 ετών), η πλήρης ενηλικίωση ξεκινά αναπτυξιακά μετά τα 21 έτη”. 

Οι NEETs

Επιπλέον, στις κοινωνίες σε κοινωνική/οικονομική κρίση οι νεαροί ενήλικες δυσκολεύονται ιδιαίτερα να υιοθετήσουν αξίες, να αποκτήσουν στόχους και να αποχωριστούν την οικογενειακή εστία.

“Η χώρα μας έχει ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό «παγιδευμένων» νεαρών ατόμων – από τα πρώτα στην Ευρώπη – οι οποίοι ονομάζονται NEETs** (non in Education, Employment or Training).

Οι NEETs μπορεί να παρουσιάζουν σημαντική ψυχοκοινωνική δυσλειτουργία, με συμπεριφορές «κορυφής του παγόβουνου» όπως διαδικτυακή εξάρτηση, απομόνωση,  παραίτηση, κοινωνική φοβία κ.ά.

Κατά την περίοδο αυτή χαρακτηριστική είναι η αστάθεια, η οποία προέρχεται από τις συνεχείς αναζητήσεις και τον πειραματισμό των νέων σε προσωπική και επαγγελματική ζωή, καθώς και από τη σύγκρουση που δημιουργείται μεταξύ του μέχρι τώρα πλάνου ζωής και της πραγματικότητας που βιώνουν.

Κατά την «αναδυόμενη ενηλικίωση» υπάρχει πληθώρα εναλλακτικών επιλογών και πιθανοτήτων, καθώς πρόκειται για μία ηλικία που χαρακτηρίζεται από υψηλές προσδοκίες, αλλά και από πολλές ματαιώσεις”, υπογραμμίζει η καθηγήτρια.

Η μετάβαση θέτει πρό των επιλογών τους τους νεαρούς ενήλικες και κάθε επιλογή συνιστά και μια απώλεια – μία διάψευση της πεποίθησης ότι «μπορούμε να τα έχουμε όλα».

Ταυτόχρονα, επέρχεται η συνειδητοποίηση για το ότι οι γονείς «δεν έχουν πια όλες τις απαντήσεις» και μπορεί να δεχθούν αμφισβήτηση ή και εκφράσεις θυμού και συμπεριφορές απομάκρυνσης.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς

Η κατανόηση, ενσυναίσθηση και τελικά η ενδυνάμωση/ πλαισίωση των νεαρών ατόμων κατά τη διάρκεια του σταδίου της μετάβασης είναι σημαντική για την επιτυχή προσαρμογή και πρόοδο, καθώς και την κατάκτηση δεξιοτήτων ζωής για το «κλείσιμο κύκλων» και «άνοιγμα» νέων.
Η αναδυόμενη ενηλικίωση/μετάβαση είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν κατά τη διάρκεια του σημαντικού – από πολλές απόψεις – Διεθνούς Συνεδρίου στη χώρα μας, και συγκεκριμένα του 22ου Συνεδρίου της Διεθνούς Οργάνωσης για την Υγεία των Εφήβων, σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Εφηβικής Ιατρικής, στην Αθήνα 5-7 Οκτωβρίου 2022.

Το συνέδριο θα λάβει χώρα στις αίθουσες του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (Πανεπιστημίου 30) και θα εστιάσει στην σωματική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη και υγεία παιδιών, εφήβων και νέων, με δεδομένες τις προκλήσεις της μετά-covid19 περιόδου και τις κρίσεις λόγω του πολέμου, της κλιματικής αλλαγής και των ενεργειακών δυσχερειών.

Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του συνεδρίου στο link www.iaah-athens2022.gr και κάντε την εγγραφή σας.