Hayek εναντίον Keynes

Ο Αυστριακός οικονομολόγος Friedrich von Hayek, που πέθανε το 1992 στην ηλικία των 93, είχε πει κάποτε πως η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι να ζήσεις περισσότερο από τους αντιπάλους σου. Σε αυτό ήταν τυχερός, αφού έζησε 50 χρόνια παραπάνω από τον Keynes, ο οποίος και τον είχε κατατροπώσει σε διανοητικό επίπεδο, όσο ήταν εν ζωή.Η μεγάλη αποθέωσή του έγινε τη δεκαετία του 1980, όταν η Margaret Thatcher χρησιμοποίησε στοιχεία από το βιβλίο του The Road to Serfdom (1944), με το οποίο επιτίθετο στον κεντρικό σχεδιασμό. Στα οικονομικά όμως δεν υπάρχει μια τελική ετυμηγορία. Αν και η άποψή του ότι η ελεύθερη αγορά υπερτερεί του κεντρικού σχεδιασμού κέρδισε τη γενική αποδοχή, η άποψη του Keynes ότι η αγορά χρήζει διαρκούς σταθεροποίησης επικράτησε σε πολλά υπουργεία Οικονομικών, και σε κεντρικές τράπεζες.Και οι δυο απόψεις ξεπεράστηκαν από τη σχολή του Σικάγου, η οποία κυριαρχεί στην οικονομική θεωρία εδώ και 25 χρόνια. Σύμφωνα με αυτήν, αν οι οικονομικοί παράγοντες έχουν πληροφόρηση για όλα τα πιθανά ενδεχόμενα, τότε δεν θα συνέβαιναν συστημικές κρίσεις, παρά μόνο σε έκτακτες και απρόβλεπτες περιπτώσεις, πέραν της ισχύος της οικονομικής θεωρίας.Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007-08 απαξίωσε τη θεωρία αυτή, αν και οι «ιερείς» της δεν το παραδέχονται, και έφερε ξανά στο προσκήνιο τον Keynes και τον  Hayek. Τα ζητήματα δεν έχουν αλλάξει και πολύ από την εποχή που ξέσπασε η μεταξύ τους διαμάχη στη διάρκεια του κραχ των 1930`ς,  Τι προκαλεί τη κατάρρευση των αγορών; Ποια είναι η καλύτερη αντίδραση σε μια κατάρρευση; Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αποφυγής μιας μελλοντικής κατάρρευσης;Για τον Hayek του 1930, και για τους οπαδούς του σήμερα, η κρίση οφείλεται σε υπερβολικές επενδύσεις σε σχέση με τις αποταμιεύσεις, που είναι δυνατές μέσω της επέκτασης της πίστωσης. Οι τράπεζες δανείζουν χαμηλότοκα, με αποτέλεσμα οι οποιεσδήποτε επενδύσεις να είναι προσωρινά κερδοφόρες.Επειδή όμως οι επενδύσεις αυτές δεν ανταποκρίνονται στη πραγματικότητα, οι απαραίτητες αποταμιεύσεις για να τις ολοκληρώσουν δεν είναι διαθέσιμες. Μπορούν να επιβιώσουν για κάποιο διάστημα με ενέσεις από πλευράς κεντρικής τράπεζας. Στο τέλος όμως, όλοι οι παράγοντες της αγοράς διαπιστώνουν πως δεν υπάρχουν αρκετές αποταμιεύσεις για να ολοκληρωθούν όλα τα επενδυτικά σχέδια. Σε εκείνο λοιπόν το σημείο, επέρχεται το μπαμ.Η κάθε τεχνητή άνθηση φέρει και τους σπόρους της καταστροφής της. Η ανάκαμψη συμπεριλαμβάνει ρευστοποίηση, μείωση της κατανάλωσης, και αύξηση των αποταμιεύσεων.Ο Keynes και οι υπέρμαχοί του θα θεωρούσαν τις κρίσεις ως αποτέλεσμα μιας αντίθετης αιτίας: Χαμηλές επενδύσεις σε σχέση με τις αποταμιεύσεις, δηλαδή ανεπαρκής κατανάλωση και ζήτηση, ώστε  να συντηρηθεί ένα επίπεδο επενδύσεων πλήρους απασχόλησης, που στο τέλος οδηγεί σε διάψευση των αναμενόμενων κερδών.Και οι δυο θεωρίες, του Keynes και του Hayek, δεν πολυδιαφέρουν, αφού και οι δυο θεωρούν βασικό στοιχείο των κρίσεων την υπερχρέωση. Τα συμπεράσματα όμως στα οποία καταλήγουν, είναι διαφορετικά.Για τον Hayek, η ανάκαμψη έχει να