Malthus, Marx, and Markets

Η νέα παγκόσμια μεσαία τάξη και το μέλλον του πλανήτηΤου Moisés Naím (Carnegie Endowment for International Peace).Μόλις επέστρεψα από τη Κίνα. Όπως και άλλοι επισκέπτες της, εξεπλάγην από τις μεγάλες αλλαγές της χώρας. Η τελευταία μου επίσκεψη δεν ήταν πολύ παλιά, κι όμως παρατήρησα τεράστιες αλλαγές. Αυτό συμβαίνει όταν μια οικονομία αναπτύσσεται κατά 10% κάθε χρόνο!Η πρώτη μου επίσκεψη ήταν το 1978, όταν ξεκινούσαν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Τα αυτοκίνητα ήταν ένα σπάνιο θέαμα, και οι δρόμοι ήταν γεμάτοι με ποδηλάτες, ντυμένους ομοιόμορφα. Σήμερα, οι ίδιοι δρόμοι είναι γεμάτοι ουρανοξύστες με μοντέρνα αρχιτεκτονική αισθητική, πλημμυρισμένοι από οχήματα, και οι άνθρωποι φοράνε ρούχα σε κάθε στυλ που μπορεί κανείς να φανταστεί. Το 1978, η κινεζική οικονομία αντιστοιχούσε στο 40% της αντίστοιχης σοβιετικής. Σήμερα είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερη. Αν και υπάρχουν ερωτήματα για το αν θα καταφέρει να παραμείνει βιώσιμη, εν τούτοις κάποια από τα επιτεύγματά της δείχνουν μόνιμα.Η μεγαλύτερη αλλαγή που προέκυψε είναι πως εκατομμύρια Κινέζων ξέφυγαν από τη φτώχια, εντασσόμενοι σε μια μεσαία τάξη που μπορεί να είναι φτωχότερη από τις αντίστοιχες της Ευρώπης και των ΗΠΑ, αλλά που για πρώτη φορά επιτρέπει σε πολλούς Κινέζους να καταναλώνουν τρόφιμα, φάρμακα, ρεύμα, προϊόντα, κλπ. Ακόμη κι αν γίνει μια οικονομική κρίση, θα υπάρξει μεν συρρίκνωση της, αλλά όχι διάλυση.Αυτού του είδους η επέκταση της μεσαίας τάξης, δεν είναι καθαρά κινεζικό φαινόμενο. Συμβαίνει παντού στον πλανήτη, στην Ινδία, στη Τουρκία, στο Βιετνάμ, στη Βραζιλία, και αλλού. Όλες αυτές οι χώρες διαθέτουν σήμερα μια μεσαία τάξη που είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που προϋπήρχε. Μήπως όμως η ανάδυση αυτής της νέας μεσαίας τάξης συνοδευτεί με αβάσταχτες οικολογικές και κοινωνικές πιέσεις;Υπάρχουν τρεις απαντήσεις. Η πρώτη δόθηκε το 1798 από τον Thomas Malthus, που επέμενε πως αν ο ανθρώπινος πληθυσμός συνεχίσει να αυξάνεται πιο γρήγορα από τα παραγόμενα τρόφιμα, θα υπάρξει ανάγκη λιμών, ασθενειών, και πολέμων, προκειμένου να επανέλθει η φυσική ισορροπία.  Βέβαια ο Malthus και όσοι τον υποστήριζαν υποτίμησαν τις νέες τεχνολογίες. Η πράσινη  επανάσταση στη γεωργία διπλασίασε τη παραγωγή σιτηρών στα φτωχά κράτη. Γενικά, η τεχνολογία σήμερα βοηθά στη παραγωγή περισσότερων τροφίμων, και στην εκμετάλλευση περισσότερων φυσικών πόρων από ποτέ άλλοτε.Μια δεύτερη απάντηση έχει να κάνει με την άποψη πως το πρόβλημα δεν είναι η παραγωγή, αλλά η διανομή. Μια μικρή μειοψηφία καταναλώνει πολύ περισσότερα απ ότι η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων. Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ, με μόλις το 4.6% του παγκόσμιου πληθυσμού καταναλώνει το 25% της παγκόσμιας ετήσιας παραγωγής ενέργειας. Ο κάθε Γερμανός καταναλώνει 9 φορές περισσότερη ενέργεια από  τον κάθε Ινδό, και 30 φορές περισσότερη από τον κάθε κάτοικο του Μπαγκλαντές. Υπ αυτή την έννοια ο Μαρξ είχε δίκιο όταν επέμενε σε μια πιο δίκαιη κατανομή, και πως το κράτος θα πρέπει να επέμβει για να τη πετύχει.Η τρίτη απάντηση έχει να κάνει με την αγορά. Οι τιμές και τα κίνη