Χρωματιστή επανάσταση και στην Ρωσία;

Πριν από μόλις δυο εβδομάδες, οι περισσότεροι πολιτικοί αναλυτές περίμεναν τις εκλογές της Ρωσίας με ανία.

Η «Ενωμένη Ρωσία», το κυβερνών κόμμα του Dmitry Medvedev θα κέρδιζε, και ο Vladimir Putin θα ψηφίζονταν για τρίτη φορά πρόεδρος σε μερικούς μήνες από σήμερα. Τίποτα δεν θα άλλαζε.

Κάτι περίεργο όμως συνέβη. Η «Ενωμένη Ρωσία»

δεν τα πήγε και πολύ καλά, παρά την πλειοψηφία που πέτυχε. Μάλιστα, υπήρξαν και πολλές κατηγορίες για νοθεία, ακόμη και από πλευράς της Αμερικανίδας υπουργού Εξωτερικών.

Οι  έντονες διαμαρτυρίες, που υποβοηθήθηκαν από τα κοινωνικά μήντια, επικράτησαν σε ολόκληρη την Ρωσία, και ολοκληρώθηκαν με μεγάλες διαδηλώσεις τόσο στη Μόσχα όσο και αλλού.

Οι εξελίξεις αυτές προκαλούν ερωτήματα σε σχέση με την κατανόηση της ρωσικής πολιτικής σκηνής. Μήπως έρχεται τελικά και στη Ρωσία αυτό που η ηγεσία της φοβάται; Μια χρωματιστή επανάσταση; Μήπως οι άνεμοι της αραβικής άνοιξης φυσάνε προς τον Βορρά; Μήπως θα δούμε μια πραγματική επανάσταση του Twitter, αφού η ρωσική κυβέρνηση ελέγχει τα ΜΜΕ, αλλά όχι την μπλογκόσφαιρα;

Ή μήπως δεν συμβαίνει τίποτα από όλα αυτά, και απλά θα συνεχιστεί η πορεία του Putin προς το Κρεμλίνο για άλλα 6, ή ίσως και 12 χρόνια;

Ας εξετάσουμε λοιπόν τα κίνητρα του ρωσικού λαού. Η πολιτική επιστήμη μας προσφέρει δυο πιθανές, και όχι  απαραίτητα αλληλοαναιρούμενες εξηγήσεις για το τι ακριβώς συμβαίνει στη Ρωσία.

Πρώτον, η εκλογική νοθεία μπορεί να χρησιμεύσει ως σημείο εστίασης για μια κοινωνία στην οποία πολλά μέλη της είναι θυμωμένα με το καθεστώς. Οι προσπάθειες να εκφραστεί αυτός ο θυμός σε καθημερινές συνθήκες έχουν υψηλό κόστος, και μικρό ποσοστό επιτυχίας. Για αυτό, οι περισσότεροι θα επιλέξουν να μην προκαλέσουν το καθεστώς, κάτι που αντανακλάται στο γνωστό πρόβλημα της απουσίας συλλογικής δράσης.

Όταν όμως ένα καθεστώς προβεί σε καλπονοθεία, τότε ο υπολογισμός ενός ατόμου όσον αφορά στο αν πρέπει να διαμαρτυρηθεί ή όχι , αλλάζει σημαντικά. Αν επιλέξουν να διαμαρτυρηθούν πολλοί μαζί, τότε το κόστος εναντίον του καθένα ξεχωριστά μειώνεται σε μεγάλο βαθμό. Έτσι, η εκλογική νοθεία αποτελεί σήμα προς τους θυμωμένους ότι και άλλοι πολλοί είναι διατεθειμένοι να διαμαρτυρηθούν τώρα.

Αν προσθέσουμε και τα κοινωνικά δίκτυα…

Τέλος, η διαμαρτυρία με την αφορμή της νοθείας έχει και σημαντικά ποσοστά επιτυχίας. Αν κάποιος τα καταφέρει διαμαρτυρόμενος εναντίον μιας εκλογικής απάτης, τότε οι «απατεώνες» μπορεί και να ανατραπούν.

Επιπλέον τούτου, οι πρόσφατες εκλογές μπορεί να έστειλαν και ένα διαφορετικό μήνυμα, ότι  η κυβέρνηση είναι στη πραγματικότητα πολύ πιο αδύναμη από όσο φαίνεται. Το γεγονός ότι η παντοδύναμη κυβέρνηση του  Putin δεν τα κατάφερε όπως θα ήθελε, και μάλιστα την πιάσανε να κλέβει… Αυτό οδηγεί ακόμη περισσότερους θυμωμένους να βγουν στους δρόμους και να διαδηλώσουν.

Όπως λέει ο πολιτικός επιστήμων Andrew Little, «οι διαδηλώσεις για νοθεία δεν έχουν να κάνουν τόσο με την νοθεία, όσο με το ότι το αποτέλεσμα αποκάλυψε την αδυναμί