Η αποτυχία της αριστεράς και 4 νέες ιδεολογίες

“Οι γέροι πεθαίνουν και οι νέοι δεν μπορούν να γεννηθούν: στην μεσοβασιλεία, θα εκδηλωθεί μια τεράστια ποικιλία από νοσηρά συμπτώματα”. Αυτή η φράση από τα Γράμματα από την φυλακή του Ιταλού κομμουνιστή Antonio Gramsci, ήταν από τις αγαπημένες των Μαρξιστών φοιτητών, όταν πήγαινα στο πανεπιστήμιο στην δεκαετία του 1980. Τότε, μου φαινόταν σαν δυσοίωνη ανοησία. Σήμερα όμως, στην εποχή της ιδεολογικής σύγχισης, η παρατήρηση του Gramsci μου φαίνεται ότι δεν στερείται λογικής.

Οι «καθιερωμένες» βεβαιότητες για τον αδιάκοπο καλπασμό των αγορών, καταρρέουν. Όμως καμία νέα

θεωρία δεν έχει καθιερώσει “ιδεολογική ηγεμονία”, για να χρησιμοποιήσω και πάλι τον Gramsci. Ωστόσο υπάρχουν κάποιες ιδέες που κερδίζουν έδαφος. Οι τέσσερις πιο δυνατές τάσεις που αναδεικνύονται κατά την άποψη μου, εντοπίζονται ως εξής: αριστερός λαϊκισμός, σοσιαλδημοκρατικός Κεϋνσιανισμός, φιλελεύθερος Χαγιεκιανισμός και αντικαπιταλιστικός σοσιαλισμός.

Κάθε μια από αυτές τις νέες τάσεις είναι αντίδραση στις κυρίαρχες απόψεις του 1978-2008.Τότε, παρά τις ονομαστικές αποκλίσεις ανάμεσα στους κομμουνιστές της Κίνας, τους καπιταλιστές στην Νέα Υόρκη και την «απαλή» αριστερά στην Ευρώπη, τα πεδία στα οποία υπήρχε συμφωνία ήταν περισσότερα από τα πεδία διαφωνίας. Οι πολιτικοί ηγέτες από όλο τον κόσμο μιλούσαν στην ίδια γλώσσα για την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και την παγκοσμιοποίηση. Η αυξανόμενη ανισότητα θεωρείτο το απαραίτητο τίμημα για την ταχύτερη ανάπτυξη. Ο Deng Xiaoping δήλωσε «Είναι μεγαλειώδες το να πλουτίζεις» και ο Ronald Reagan ή η Margaret Thatcher δεν θα μπορούσαν να το θέσουν καλύτερα.

Στην μετά-κρίσης Ευρώπης, ωστόσο, ο δεξιός λαϊκισμός ενισχύεται –από το Κόμμα της Ελευθερίας της Ολλανδίας και το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας μέχρι την Λίγκα του Βορρά της Ιταλίας. Οι λαϊκιστές είναι κατά της παγκοσμιοποίησης, κατά της ΕΕ και κατά των μεταναστών. Η εχθρότητα προς το Ισλάμ συνδέει την λαϊκή δεξιά της Ευρώπης με το λαϊκιστικό κίνημα Tea Party στις ΗΠΑ.

Υπάρχουν κάποιες υπερκαλύψεις ανάμεσα στους λαϊκιστές και τους φιλελεύθερους Χαγιεκιανιστές, αλλά οι εμμονές των δύο τάσεων είναι διαφορετικές. Στις ΗΠΑ ο Ron Paul, ο “αντικομφορμιστής” των Ρεπουμπλικανών, κουβαλάει την σημαία του φιλελευθερισμού. Ο ίδιος θυμάται με νοσταλγία που δείπνησε με τον ίδιο τον Friedrich Hayek και που παρακολούθησε την εμπνευσμένη αποκήρυξη του σοσιαλισμού του Ludwig von Mises, ενός άλλου οικονομολόγου της αυστριακής σχολής. Ετσι εξηγείται και το σχόλιο του κ. Paul μετά την ψηφοφορία στην Αϊόβα: «Περιμένω την ημέρα που όλοι θα πούμε ότι είμαστε πλέον Αυστριακοί.»

Η θέση των φιλελευθέρων είναι ασυνήθιστη γιατί διατρανώνουν ότι την τρέχουσα κρίση δεν την προκάλεσε ο υπερβολικός καπιταλισμός, αλλά η υπερβολική κρατική παρέμβαση.Κατά την αυστριακή σχολή, η κεϋνσιακή «θεραπεία» στην κρίση του καπιταλισμού είναι χειρότερη από την ασθένεια.

Ο κ. Paul είναι ο διασημότερος θιασώτης της αμερικανικής άποψης ότι οι ΗΠΑ πλήττονται από ένα υπερβολικά ισχυρό κράτος. Η πίεση γ