Ο οδικός χάρτης προς την τραπεζική ενοποίηση

Αποφασιστικό βήμα προς την κατεύθυνση της οικονομικής ολοκλήρωσης της ευρωζώνης θεωρείται η χθεσινή απόφαση για την ευρωπαϊκή τραπεζική ενοποίηση, που έλαβε το Συμβούλιο Υπουργών ΕCOFIN έπειτα από μαραθώνια συνεδρίαση. Σήμερα τη «σκυτάλη» θα πάρουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες καθορίζοντας τον οδικό χάρτη με τα επόμενα βήματα.

Με τις αποφάσεις που λήφθηκαν και εκείνες που θα ληφθούν τους επόμενους μήνες στο χρηματοπιστωτικό τομέα, στο μέλλον δεν πρόκειται να υπάρξει επιβάρυνση του δημόσιου χρέους των χωρών-μελών μέσω των διασώσεων των τραπεζών.

Οι διασώσεις θα γίνονται υπό προϋποθέσεις απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ΕΜΣ).

Παράλληλα, η ενιαία εποπτεία των τραπεζών υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας θα περιορίσει σημαντικά τις περιπτώσεις κατάρρευσής τους, αφού θα ελέγχεται η έκθεσή τους σε επικίνδυνα επενδυτικά προϊόντα. Εάν μια τράπεζα καταστεί προβληματική, τότε είτε θα οδηγείται σε εξυγίανση είτε θα εκκαθαρίζεται με επιβάρυνση των μετόχων της. Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας θα επεμβαίνει μόνον εάν θεωρεί ότι η τράπεζα είναι βιώσιμη και εάν είναι βέβαιος ότι θα πάρει πίσω τα χρήματά του. Σε κάθε περίπτωση, δεν θα επιβαρύνεται ο φορολογούμενος.

Από την άλλη, η εναρμόνιση της λειτουργίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο των εθνικών συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων θα αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη και θα αποφευχθούν στο μέλλον φαινόμενα μαζικής φυγής των καταθέσεων όπως έγινε στην περίπτωση της Ελλάδας τους τελευταίους μήνες.

Η χθεσινή απόφαση στην ουσία οδηγεί σε ραγδαίες αλλαγές και στην Ε.Ε. Η επιτάχυνση της τραπεζικής ενοποίησης δείχνει ότι οι ηγέτες της ευρωζώνης αποφάσισαν να προχωρήσουν σε πλήρη ενοποίηση, αφήνοντας εκτός εκείνους που δεν επιθυμούν να ακολουθήσουν. Ήδη χθες η Μεγάλη Βρετανία, η Τσεχία και η Σουηδία αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην τραπεζική ενοποίηση, ενώ οι άλλες επτά χώρες που δεν μετέχουν στο ευρώ, δηλαδή οι έξι της Ανατολικής Ευρώπης και η Δανία, ακολούθησαν τελικά το τρένο της ευρωζώνης κάνοντας ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της ένταξής τους.

Η απόφαση

Το βασικό στοιχείο της χθεσινής απόφασης είναι η σύσταση ενός ευρωπαϊκού ενιαίου μηχανισμού εποπτείας των ευρωπαϊκών τραπεζών υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Ο μηχανισμός θα είναι πλήρως επιχειρησιακός από την 1η Μαρτίου του 2014.

Η λύση που βρέθηκε προβλέπει ότι η άμεση εποπτεία από το μηχανισμό θα αφορά περίπου 200 ευρωπαϊκές τράπεζες, τις λεγόμενες συστημικές, με ενεργητικό που ξεπερνάει τα 30 δισ. ευρώ. Για τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές τράπεζες, η εποπτεία θα συνεχίσει να γίνεται από τις αρμόδιες εθνικές αρχές, ωστόσο η ΕΚΤ θα μπορεί να επεμβαίνει για οποιαδήποτε τράπεζα εφόσον το κρίνει αναγκαίο.

Η επίτευξη συμφωνίας για τον ενιαίο μηχανισμό εποπτείας ανοίγει το δρόμο για την ανακεφαλαιοποίησή τους απευθείας από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, όταν αυτό κρίνεται επιβεβλημένο. Μάλιστα, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Πιέρ Μοσκοβισί άφησε να εννοηθεί ότι απευθείας ανακεφαλαιοποιήσεις θα μπορούν να γίνονται και πριν από την 1η Μαρτίου 2014, που θα τεθεί σε επιχειρησιακή ισχύ ο ενιαίος εποπτικός μηχανισμός.

Για τις 7 χώρες που δεν μετέχουν στο ευρώ και οι οποίες αποφάσισαν να συμμετάσχουν στην τραπεζική ενοποίηση, προβλέφθηκε ένας μηχανισμός συνεργασίας μεταξύ της ευρωπαϊκής τραπεζικής αρχής και της ΕΚΤ. Κι αυτό γιατί οι χώρες αυτές δεν έχουν δικαίωμα ψήφου στις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Εναρμόνιση των συστημάτων εγγύησης καταθέσεων

Στο «τραπέζι» του Συμβουλίου ΕCOFIN βρίσκονται άλλες δύο προτάσεις προς την κατεύθυνση της τραπεζικής ενοποίησης και, όπως δήλωσε χθες ο αρμόδιος επίτροπος για την Εσωτερική Αγορά και τις Υπηρεσίες, Μισέλ Μπαρνιέ, θα πρέπει να αποφασιστούν το συντομότερο δυνατόν.

Η πρώτη αφορά την εναρμόνιση της λειτουργίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο: 1) των εθνικών συστημάτων αναδιάρθρωσης και εκκαθάρισης τραπεζών και 2) των εθνικών συστημάτων εγγύησης των καταθέσεων.

Αναφορικά με την αναδιάρθρωση και εκκαθάριση, η πρόταση που βρίσκεται στο τραπέζι διασφαλίζει τη χρήση σημαντικών εργαλείων και πρακτικών για την εξυγίανση των τραπεζών με προστασία των φορολογουμένων, όπως διάσωση με ίδια μέσα, δημιουργία προσωρινών μεταβατικών τραπεζών.

Τα εθνικά ταμεία εξυγίανσης, τα οποία προτείνονται από την Οδηγία, θα εξασφαλίσουν επίσης ότι το κόστος της εξυγίανσης θα βαρύνει πρωτίστως τον ιδιωτικό τομέα.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες αναμένεται να πάνε ένα βήμα παραπέρα με τη σύσταση μιας ανεξάρτητης ευρωπαϊκής αρχής εξυγίανσης, η οποία θα διασφαλίζει ότι οι εθνικές αποφάσεις περί εξυγίανσης θα λαμβάνονται ταχέως, αμερόληπτα και προς το συμφέρον όλων.

Σχετικά με την εγγύηση των καταθέσεων, η πρόταση προβλέπει την εναρμόνιση των εθνικών συστημάτων εγκαθιδρύοντας μια ισχυρή γενική αρχή προκειμένου τα εν λόγω συστήματα να χρηματοδοτούνται επαρκώς με συνεισφορές από το χρηματοπιστωτικό τομέα, ενώ θα εξασφαλίζονται ισότιμοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ διαφόρων συστημάτων. Σε μεταγενέστερο στάδιο θα δημιουργηθεί ένας πανευρωπαϊκός μηχανισμός εγγύησης των καταθέσεων.

Βρυξέλλες, του Νίκου Μπέλλου, για τον ΕΤ