«Ορεστειακά»: Αιματηρή εξέγερση για την τιμή της γλώσσας το 1903

H μετάφραση αισχυλικής τριλογίας και οι απειλές του Γεωργίου Μιστριώτη να κάψει το Βασιλικό Θέατρο

Του Ελευθέριου Σκιαδά

Μετά τα «Σκιαδικά», τα ζωηρότερα φοιτητικά επεισόδια υπήρξαν τα λεγόμενα «Ορεστειακά» του 1903. Πρόκειται για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Αθήνα τη 16η Νοεμβρίου του έτους εκείνου και οφείλονταν στη μετάφραση

σε συντηρητική δημοτική από τον Γεώργιο Σωτηριάδη της «Ορέστειας» του Αισχύλου. Ήταν η εποχή που το Γλωσσικό Ζήτημα βρισκόταν σε ιδιαίτερη όξυνση, δημιουργώντας σφοδρές διενέξεις, που είχαν οδηγήσει δύο χρόνια πριν (1901) στα περίφημα «Ευαγγελικά».

Έτσι η αναγγελία της είδησης πως η μεταφρασμένη αισχυλική τριλογία θα παρουσιαζόταν στο Βασιλικό Θέατρο από την 1η έως την 8η Νοεμβρίου, έχοντας την υποστήριξη του παλατιού και προσωπικά του Γεωργίου Α’, έπεσε σαν βόμβα. Ακολούθησαν συγκεντρώσεις και συλλαλητήρια των φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου υποκινούμενες από τους «γλωσσαμύντορες» καθηγητές τους, με πρωτοστάτη τον Γεώργιο Μιστριώτη.

Ο σπουδαίος και σοφός επιστήμονας, όπως είχαμε γράψει και σε παλαιότερο σημείωμά μας, θεωρείτο κολοσσός μάθησης, λάτρευε να διαβάζει τους αρχαίους συγγραφείς και υπερασπιζόταν την καθαρεύουσα κυνηγώντας τους δημοτικιστές, τους αποκαλούμενους «μαλλιαρούς». Χαρακτήρισε, δε, τη συγκεκριμένη μετάφραση ως έργο με προδοτικές διαθέσεις και εμπνευσμένο από τη ρωσική προπαγάνδα, η οποία σπαταλούσε αφειδώς ρούβλια για να προκαλεί τον εμφύλιο σπαραγμό του Ελληνισμού.

Όταν, παρά τις σφοδρές διαμαρτυρίες, η πρώτη παράσταση της «Ορέστειας» δόθηκε τελικά, ο Γ. Μιστριώτης απειλούσε να τεθεί επικεφαλής του λαού και να κάψει το Βασιλικό Θέατρο. Οι απειλές του δεν πτόησαν τους συντελεστές και το έργο συνέχιζε να ανεβαίνει. Μάλιστα, στην αρχή της κάθε παράστασης η σπουδαία ηθοποιός Μαρίκα Κοτοπούλη απηύθυνε ωδή προς τον Αισχύλο γραμμένη από τον Κωστή Παλαμά, ο οποίος ήταν τότε γραμματέας του πανεπιστημίου. Φυσικά, εξαπολύθηκαν επιθέσεις και εναντίον του.

Σημειωτέον πως τις ημέρες εκείνες ο βασιλιάς Γεώργιος απουσίαζε στη Βιέννη, πρωθυπουργός ήταν ο Δημήτριος Ράλλης και αρχηγός της αντιπολίτευσης ο στενός φίλος του Γ. Μιστριώτη, Θεόδωρος Δηλιγιάννης. Ξαφνικά ένα πρωί η εφημερίδα «Πρωΐα», που αποτελούσε όργανο του δηλιγιαννικού κόμματος, δημοσίευσε ένα άρθρο πολλά υπαινισσόμενο. Αυτό αποτέλεσε την αφορμή να παρουσιαστεί ο διευθυντής του Βασιλικού Θεάτρου Στέφανος Στεφάνου στον Θ. Δηλιγιάννη προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για τα γραφόμενα. Δέχθηκε την παράκληση του διευθυντή να παρακολουθήσει την παράσταση, για την οποία σχημάτισε πολύ καλές εντυπώσεις. Διατηρούσε όμως επιφυλάξεις για τη γλώσσα της μετάφρασης και συμβούλεψε τον Σ. Στεφάνου να διακόψει το ανέβασμα του έργου.

Εκείνος παρέμεινε ανυποχώρητος, δηλώνοντας πως θα προέβαινε σε κάτι τέτοιο μόνο αν τον διέταζε ο διάδοχος Κωνσταντίνος, ο οποίος εκείνο το διάστημα εκτελούσε χρέη αντιβασιλιά, ή η κυβέρνηση. Την επόμενη όμως ημέρα δημοσιεύθηκε στις εφημερίδες ότι φοιτητές θα εκστράτευαν κατά του θεάτρου για να το πυρπολήσουν.

Μπροστά στην απειλή αυτή, ο Σ. Στεφάνου παρουσιάστηκε στον διάδοχο αλλά και στον πρωθυπουργό Δημήτριο Ράλλη, από τους οποίους έλαβε την έγκριση να συνεχίσει τις παραστάσεις, διαβεβαιώνοντάς τον πως επρόκειτο να ληφθούν όλα τα απαραίτητα αστυνομικά έργα. Πράγματι, η διαδήλωση των φοιτητών κατορθώθηκε να διαλυθεί από την επέλαση ίλης ιππικού και από μερικές ομοβροντίες. Παρόλα αυτά τα πράγματα δεν ηρέμησαν.

Oι αιματηρές συγκρούσεις άφησαν πίσω τους έναν νεκρό

Τη 15η Νοεμβρίου ο Γ. Μιστριώτης παραδίδοντας μάθημα καταπιάστηκε με τη μετάφραση του έργου. Απευθυνόμενος στους φοιτητές του δήλωσε πως ο πρόεδρος της κυβέρνησης του προέσαπτε ότι είχε ξεφύγει από τα καθηγητικά του καθήκοντα. Όπως εξήγησε, αυτό δεν ήταν αληθές, «καθόσον εγώ δεν είμαι ανατόμος, αλλά καθηγητής των ελληνικών γραμμάτων, υπέρ των οποίων αόκνως οφείλω να εργασθώ. Εάν το έθνος νομίζει ότι οι υπάλληλοι καλώς μισθοδοτούνται, εγώ παραιτούμαι, και ας έλθει ο Παλαμάς να διδάξη!».

Έπειτα από θερμά χειροκροτήματα, οι φοιτητές φώναξαν τα συνθήματα «Κάτω η Κιχλιμπάρα! Κάτω ο Βαρυβροντίχτης!», εννοώντας την Ηλέκτρα και τον Δία, αντίστοιχα. Ζητώντας μάλιστα τον τερματισμό της παράστασης, ενθάρρυναν τους πολίτες να ξεσηκωθούν και να διαμαρτυρηθούν μαζί τους τη 16η Νοεμβρίου. Τελικά, ενώ η παράσταση εκείνη τη νύχτα άρχισε κανονικά, οι διαδηλωτές αγωνίστηκαν να διακόψουν το έργο, προκαλώντας σοβαρά επεισόδια στην οδό Σταδίου. Oι αιματηρές συγκρούσεις που ακολούθησαν, αφήνοντας πίσω τους έναν νεκρό, κατεστάλησαν από την παρέμβαση Ενόπλων Δυνάμεων.

The post «Ορεστειακά»: Αιματηρή εξέγερση για την τιμή της γλώσσας το 1903 appeared first on antinews.gr.