«Στο κόκκινο» οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας εξαιτίας του Σνόουντεν

Μετά από εβδομάδες αμηχανίας στις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, το έπος του Έντουαρντ Σνόουντεν σκιάζει πλέον και τις διεθνείς προσπάθειες για τον τερματισμό του εμφυλίου στη Συρία, μια συμφωνία με το Ιράν, ενώ θα μπορούσε επίσης να υπονομεύσει τις ελπίδες του Λευκού Οίκου για μια συμφωνία μείωσης των πυρηνικών εξοπλισμών. Η απόφαση της Ρωσίας την Πέμπτη να χορηγήσει άσυλο στον Σνόουντεν απειλεί να χειροτερέψει τις ήδη τεταμένες εδώ και χρόνια σχέσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας και να περιπλέξει περαιτέρω τις προσπάθειες για την επίλυση

Η παροχή προστασίας της Ρωσίας στον πρώην συνεργάτη της NSA θεωρείται ένα χαστούκι στο πρόσωπο του Μπαράκ Ομπάμα και ο Λευκός Οίκος εξετάζει τώρα το αν θα πρέπει να συμμετέχει σε μια σύνοδο κορυφής στη Μόσχα, στις αρχές Σεπτεμβρίου, σε μια άμεση προσβολή προς τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Το γεγονός ότι η Ουάσιγκτον εξετάζει μια τέτοια απειλή υπογραμμίζει τις δυνητικά καταστροφικές συνέπειες για οποιεσδήποτε προοπτικές συμβιβασμού των δύο πρώην αντιπάλων του Ψυχρού Πολέμου σε ακανθώδη παγκόσμια ζητήματα που υπερβαίνουν κατά πολύ την τύχη του 30χρονου χάκερ, ο οποίος προσπαθεί να αποφύγει την ποινική δίωξη στις ΗΠΑ , λένε οι αναλυτές.

Οι δύο άνδρες είναι εξαιρετικά απίθανο να λύσουν τις πολλές διαφορές τους, ακόμη και αν η σύνοδος κορυφής προχωρήσει όπως έχει προγραμματιστεί. Έχουν κακή προσωπική χημεία και οι προηγούμενες συναντήσεις τους ήταν δύσκολες και αντιπαραγωγικές. Ενώ το Κρεμλίνο χειρίζεται οποιαδήποτε διμερή τριβή, αξιωματούχοι της κυβέρνησης Ομπάμα και πολιτικοί υποστηρίζουν ότι οι διαπραγματεύσεις πλέον δεν θα είναι οι ίδιες τώρα που η Ρωσία έδωσε άσυλο ενός έτους στον Σνόουντεν και του επέτρεψε να εγκαταλείψει το αεροδρόμιο της Μόσχας έπειτα από πέντε εβδομάδες. «Το πολιτικό κλίμα στην Ουάσιγκτον για τη Ρωσία είναι δηλητηριώδες», δήλωσε ο Andrew Weiss, πρώην σύμβουλος του προέδρου Μπιλ Κλίντον σε θέματα Ρωσίας. «Υπήρχε ήδη άφθονη οργή για το πολιτικό κατεστημένο στη Ρωσία. Ο Σνόουντεν επιδείνωσε την κατάσταση».

Ο μακρύς κατάλογος των διαφορών ΗΠΑ-Ρωσίας ολοκληρώνεται με την υποστήριξη της Μόσχας προς τον πρόεδρο Μπασάς αλ-Άσαντ στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας, παρά τις εκκλήσεις του Ομπάμα και της διεθνούς κοινότητας να παραιτηθεί. Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας θα μπορούσε τώρα να κάνει πιο δύσκολη τη συνεργασία στην οργάνωση ειρηνευτικών συνομιλιών για τη Συρία, με στόχο την εξεύρεση πολιτικής λύσης. Όσον αφορά το Ιράν, στο οποίο ετοιμάζεται να αναλάβει ο νεοεκλεγέντας πρόεδρος Χασάν Ρουχανί που έχει δείξει πρόθυμος να διαπραγματευτεί για το επίμαχο πυρηνικό του πρόγραμμα, υπάρχουν επίσης ανησυχίες στην Ουάσιγκτον ότι η Ρωσία μπορεί να έρθει σε ρήξη με τις δυτικές χώρες που επιδιώκουν να περιορίσουν τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης μέσα από σκληρές κυρώσεις.

Σημαντικές διαφωνίες

Όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία διαφωνούν έντονα. Ο Λευκός Οίκος που ως επί το πλείστον προσέχει τις επικρίσεις του σχετικά με την καταστολή των αντιπάλων του Κρεμλίνου μπορεί πλέον να αισθάνονται πιο ελεύθερος να εκφραστεί, στον απόηχο της απόφασης Σνόουντεν. Από την πλευρά του, ο Πούτιν έχει χρησιμοποιήσει τη δίωξη του Σνόουντεν από την Ουάσιγκτον, ο οποίος κατηγορείται για κατασκοπεία, για να κατηγορήσει την κυβέρνηση Ομπάμα για υποκρισία σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι εντάσεις σχετικά με τον Σνόουντεν είναι επίσης πιθανό να καταστήσουν πιο δύσκολο για τον Ομπάμα να προωθήσει τις διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία μείωσης των πυρηνική εξοπλισμών με τη Ρωσία, μία πρόταση που είχε εκφραστεί στην ομιλία του στο Βερολίνο τον Ιούνιο και που ελπίζει να κάνει μέρος της κληρονομιάς του. Η Ρωσία μέχρι στιγμής δεν έχει δείξει προθυμία.

Αν και η πάταξη της τρομοκρατίας έχει αναδειχθεί ως ένα σπάνιο φωτεινό σημείο στις σχέσεις των δύο χωρών, ιδιαίτερα στον απόηχο των βομβιστικών επιθέσεων στον μαραθώνιο της Βοστώνης τον Απρίλιο, είναι ένας τομέας που θα μπορούσε επίσης να αντιμετωπίσει πρόβλημα. Ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Jay Carney, δήλωσε δηκτικά ότι η ρωσική απόφαση για τον Σνόουντεν «υπονομεύει μια μακρά ιστορία συνεργασίας για την επιβολή του νόμου». Ακόμη και πριν τον Σνόουντεν, η γενική αίσθηση στην Ουάσιγκτον και τη Μόσχα ήταν ότι η «επανεκκίνηση» των σχέσεων με τη Ρωσία, που ο νεοεκλεγείς Ομπάμα είχε αρχίσει το 2009, ολοκλήρωσε τον κύκλο της.

Αλλά οι επικριτές του Ομπάμα λένε ότι η επιστροφή του Πούτιν στην προεδρία και η αντι-αμερικανική ρητορική του έχει δείξει ότι ο αμερικανός ηγέτης ήταν αφελής όταν πίστεψε τη Μόσχα. Τονίζουν την απόφαση Σνόουντεν ως μομφή που απαιτεί μια σκληρή απάντηση και λένε ότι είναι μια ακόμα αποτυχημένη εξωτερική πολιτική, σε μια εποχή που ο Ομπάμα αγωνίζεται να αποκτήσει επιρροή στις κρίσεις που πλήττουν τη Συρία και την Αίγυπτο. «Αν δεν θέλουμε να παραμείνουμε στη θέση κάποιου τον οποίο προσβάλουν και ταπεινώνουν, αργά ή γρήγορα, αυτοί στην Ουάσιγκτον που θέλουν να πληρώσει η Ρωσία το τίμημα για αυτή την αλυσίδα των προσβολών θα επικρατήσουν», δήλωσε ο Ariel Cohen, ένας ακαδημαϊκός ερευνητής σε θέματα Ρωσίας και Ευρασίας στο συντηρητικό Heritage Foundation.

Η κυβέρνηση Ομπάμα πρέπει τώρα να αποφασίσει πόσο μακριά θέλει να πάει στην επίδειξη θυμό της. Όμως, οι επιλογές της μπορεί να είναι περιορισμένες, ειδικά σε μια εποχή που η Ουάσιγκτον χρειάζεται τη χρήση της ρωσικής επικράτειας για την αποχώρησή της από το Αφγανιστάν και εξακολουθεί να ελπίζει στη ρωσική διπλωματία για συνεργασία κατά του Ιράν. Η πρώτη σημαντική απόφαση του Ομπάμα είναι αν πρέπει να προχωρήσει στη συνάντηση με τον Πούτιν στη Μόσχα τον επόμενο μήνα. Η απόρριψη της συνάντησης δεν θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ άσχημη έχθρα με τη Ρωσία. Αλλά θα ήταν μια διαφορετική ιστορία, αν ο Ομπάμα αποφασίσει να μην παραστεί στην σύνοδο κορυφής της G20 με οικοδεσπότη τον Πούτιν στην Αγία Πετρούπολη λίγο αργότερα – κάτι που θεωρείται απίθανο.

Ορισμένοι αμερικανοί πολιτικοί έκαναν έκκληση για μποϊκοτάζ των ΗΠΑ στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στο Σότσι τον προσεχή Φεβρουάριο, αλλά αυτό, επίσης, θεωρείται παρατραβηγμένο στον Λευκό Οίκο. Παρά τις αυξημένες εντάσεις, κανείς δεν στοχεύει σε μια ρήξη στις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας. Πολλοί πιστεύουν ότι οι δύο πλευρές θα περάσουν μια περίοδο κρίσης, αλλά τελικά θα βρουν έναν τρόπο να συμβιβαστούν και να προχωρήσουν. «Καμία πλευρά δεν θέλει μια ανταγωνιστική σχέση. Αυτό απλά θα κάνει τον κόσμο πιο επικίνδυνο μέρος» σχολιάζει ο James Goldgeier, κοσμήτορας της Σχολής Διεθνούς Υπηρεσίας στο American University στην Ουάσιγκτον.

reuters, nytimes