Θα αλλάξει πολιτική το Ιράν με την εκλογή Ροχανί;

Η εκλογική νίκη του μετριοπαθούς υποψήφιου στις ιρανικές προεδρικές εκλογές εξέπληξε το σκληροπυρηνικό κατεστημένο της Ισλαμικής Δημοκρατίας, που είχε καταβάλει μεγάλες προσπάθειες για την προώθηση των συντηρητικών υποψηφίων που υποστηρίζονταν από τον Ανώτατο Ηγέτη Αλί Χαμενεΐ. Συγκεντρώνοντας πάνω από το 50% των ψήφων, ο ρεφορμιστής κληρικός Χασάν Ροχανί ανήλθε στο υψηλότερη αιρετό αξίωμα του Ιράν από την ευρεία επιθυμία του λαού να διορθώσει τον εσωστρεφή, δεξιό πολιτικό λόγο

της χώρας και να βγάλει τη χώρα από η σοβαρή οικονομική και διπλωματική απομόνωση που επέβαλαν οι παγκόσμιες δυνάμεις με στόχο το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Η εκλογή Ροχανί, που ανακοίνωσε το υπουργείο Εσωτερικών, θύμισε την νίκη έκπληξη το 1997 του Μοχάμεντ Χαταμί. Η νίκη του Χαταμί μετέτρεψε το πολιτικό τοπίο του θεοκρατικού κράτους που ιδρύθηκε μετά την επανάσταση του 1979 που ανέτρεψε την υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ μοναρχία του Σάχη Ρεζά Παχλεβί. Αλλά οι προεδρικές εκλογές που κάποιοι Ιρανοί είχαν στο μυαλό τους το Σάββατο ήταν οι τελευταίες, μετά την ψηφοφορία του 2009 που ευρέως θεωρείται ότι εκλάπη από τον μεταρρυθμιστή υποψήφιο Μιρχοσεΐν Μουσαβί, έχοντας ως αποτέλεσμα εβδομάδες βίαιων διαμαρτυριών και μαζικών συλλήψεων. Συνθήματα όπως «Μουσαβί, Μουσαβί, πήρα πίσω την ψήφο σου» και «Μουσαβί, Μουσαβί, συγχαρητήρια για τη νίκη σου» ακούστηκαν έξω από τα γραφεία του Ροχανί στο κέντρο της Τεχεράνης, σύμφωνα με το Reuters.

Οι επιπτώσεις για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και η στασιμότητα των διαπραγματεύσεων που είχαν σκοπό να κατευνάσουν τις διεθνείς ανησυχίες σχετικά με τις προθέσεις του, δεν ήταν καθόλου σαφείς. Όμως, από ένα φάσμα 100 και πλέον υποψηφίων που περιορίστηκαν μόλις σε οκτώ από το συντηρητικό σώμα κληρικών που είναι γνωστό ως Συμβούλιο των Φρουρών – και στη συνέχεια μειώθηκαν σε έξι από τις στρατηγικές απόσυρσης – ο Ροχανί ήταν ο μόνος υποψήφιος που ζήτησε «ορθολογισμό και μετριοπάθεια» μετά από οκτώ χρόνια προεδρία του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ, τον οποίον ο δεξιός λαϊκιστής Χαμενεΐ υποστήριξε δύο φορές με την ελπίδα να συμφιλιώσει τις εκλεγμένες και μη εκλεγμένες σφαίρες. Αντ’ αυτού, ο Αχμαντινετζάντ αμφισβήτησε τον Ηγέτη κατά τη διάρκεια της δεύτερης θητείας του, ενώ ο κόσμος καταδίκασε έντονα το Ιράν τόσο για την απερίσκεπτη ρητορική του Αχμαντινετζάντ -που αρνήθηκε επανειλημμένα το Ολοκαύτωμα – όσο και για την προκλητική άρνηση του καθεστώτος να καθησυχάσει τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας του ΟΗΕ ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα προορίζεται μόνο για ειρηνικούς σκοπούς. «Αυτό που πραγματικά επιθυμώ είναι να επιστρέψει η μετριοπάθεια στη χώρα», δήλωσε ο Ροχανί σε συνέντευξή του στην Sharq. «Αυτή είναι η μόνη επιθυμία μου. Ο εξτρεμισμός με πληγώνει βαθύτατα. Έχουμε υποστεί πολλά χτυπήματα, ως αποτέλεσμα του εξτρεμισμού».

Ο 64χρονος Ροχανί ήταν επικεφαλής διαπραγματευτής των πυρηνικών του Ιράν όταν η κυβέρνηση Χαταμί – με τη σύμφωνη γνώμη του Χαμενεΐ – συμφώνησε να αναστείλει τον εμπλουτισμό ουρανίου για να καθησυχάσει τον ανήσυχο κόσμο όταν αποκαλύφθηκε το παράνομο πρόγραμμα το 2002. Όταν ο εμπλουτισμός επαναλήφθηκε το 2005, καυχήθηκε ότι το Ιράν είχε χρησιμοποιήσει τις διαπραγματεύσεις για να κερδίσει χρόνο, ενώ εγκαθιστούσε επιπλέον συσκευές φυγοκέντρησης σε υπόγειες εγκαταστάσεις.
Έκανε εκστρατεία υποστηρίζοντας ένα πρόγραμμα που θα έληγε το πυρηνικό αδιέξοδο και την απελευθέρωση της οικονομίας του Ιράν από τις εξοντωτικές κυρώσεις που έχουν κοστίσει στη χώρα δισεκατομμύρια, από απώλεια εσόδων από το πετρέλαιο και τις ξένες επενδύσεις, μειώνοντας κατακόρυφα την αξία του νομίσματός του. «Είπα ότι είναι καλό να λειτουργήσουν οι συσκευές φυγοκέντρησης, αλλά είναι επίσης σημαντικό το γεγονός να λειτουργεί και η χώρα, καθώς και η βιομηχανία» είπε ο Ροχανί σε μια τηλεοπτική συνέντευξη. Η προσέγγιση αυτή ήταν σε αντίθεση με την περιφρόνηση που κηρύχθηκε από τον υποψήφιο που προτιμά ο Χαμενεΐ, τον νυν διαπραγματευτή πυρηνικών Σαΐντ Τζαλίλι. Τη δεύτερη θέση στην εκλογική αναμέτρηση κέρδισε ο δήμαρχος της Τεχεράνης Μοχάμεντ Καλιμπάφ. Ένας εκπρόσωπος της ισραηλινής κυβέρνησης σημείωσε σε δήλωσή του ότι «το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχει μέχρι στιγμής καθοριστεί από τον Χαμενεΐ και όχι από τον Πρόεδρο του Ιράν. Μετά τις εκλογές, το Ιράν θα συνεχίσει να κρίνεται από τις πράξεις του στον τομέα των πυρηνικών, καθώς και στο θέμα της τρομοκρατίας».

Ο Ροχανί μίλησε επίσης για «ελαχιστοποίηση» της μακροχρόνιας εχθρότητας μεταξύ του Ιράν και των Ηνωμένων Πολιτειών, που διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις με την Τεχεράνη μετά την κατάληψη της πρεσβείας τους εκεί, δημιουργώντας έκτοτε μια αμοιβαία εχθρότητα. Η προσέγγιση αυτή είναι σύμφωνη με το ρεφορμιστικό δόγμα – ο Χαταμί κάλεσε επανειλημμένα την Αμερική σε «διάλογο» – αλλά η ουσιαστική επαναπροσέγγιση έχει εξοβελιστεί από τον Χαμενεΐ, ο οποίος παραμένει βαθιά δύσπιστος απέναντι στην Ουάσινγκτον.

Η αγανάκτησή του για το γεγονός οδήγησε κάποτε τον Χαταμί να δηλώσει ότι ο πρόεδρος του Ιράν έχει λιγότερη εξουσία από ένα μέσο πολίτη. Στην πραγματικότητα, ο πρόεδρος διορίζει το υπουργικό συμβούλιο και τους επαρχιακούς κυβερνήτες. Αλλά το αιρετό αξίωμα βρίσκεται υπό ενός επεκτατικού μηχανισμού μη εκλεγμένων αξιωματούχων και επιτροπών, με επικεφαλής τον Χαμενεΐ, ο οποίος ασκεί άμεσο έλεγχο στο Σώμα της ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς, τον εθνικό μηχανισμό ασφαλείας, ακόμα και σε μεγάλο μέρος της οικονομίας του Ιράν, τα δύο τρίτα της οποίας ελέγχονται άμεσα από το καθεστώς.

Ελάχιστα, όμως, στον συνήθως μικρό και αδιαφανή, πολύπλοκο μηχανισμό εξουσίας είναι τόσο σαφή και ισχυρά όπως το αποτέλεσμα των εκλογών. Μετά τις ταραχές του 2009, ο Χαμενεΐ είχε σαφώς πρόθεση να αποκαταστήσει την αξιοπιστία της κάλπης και εξέφρασε την ικανοποίησή του για την προεκλογική εκστρατεία. Η προσέλευση ήταν περίπου στο 70 τοις εκατό. «Το 2009 υπήρχε ο ίδιος ενθουσιασμός, αλλά με προσβολές. Αυτές οι εκλογές ήταν αξιόπιστες» τουίταρε το γραφείο του Χαμενεΐ. «Είναι πολύτιμο το ότι έχουμε προχωρήσει τόσο πολύ, σε 4 χρόνια».

world.time.com