Θέλουν οι Ευρωπαίοι περισσότερη Ευρώπη;

«Η Ευρώπη ή θα πέσει προς τα εμπρός, ή θα πέσει προς τα πίσω… πρέπει όμως να πέσει προς τα εμπρός».

Αυτό μου είπε ο φίλος μου ο Pierre, που είναι Γάλλος διπλωμάτης, όταν ήμουν στο Παρίσι τον προηγούμενο μήνα.

Αυτό που εννοούσε ήταν ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να συμφωνήσουν να παραδώσουν όσο το δυνατόν περισσότερη οικονομική κυριαρχία στην ΕΕ, όπως έχουν παραδώσει την κυριαρχία τους στα νομισματικά, στα μεταναστευτικά, κλπ.

Και όπως μου έδωσε να καταλάβω, η κρίση του ευρώ έφερε το σύστημα σε μια κρίσιμη καμπή, στην οποία οι Ευρωπαίοι

«Θα συμφωνήσουν όμως;» τον ρώτησα.

«Αυτό είναι το πρόβλημα…», μου απάντησε.

Και πράγματι αυτό είναι το πρόβλημα, ή ο Γόρδιος δεσμός που οι Ευρωπαίοι πολιτικοί και διανοούμενοι δείχνουν ανήμποροι να λύσουν. Σε σχέση με την ΕΕ, οι αμερικανικές πολιτικές δυσλειτουργίες μοιάζουν ασήμαντες.

Σε μια πρόσφατη εργασία του, ο διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής Mark Leonard, έγραψε για την αναγκαιότητα, αλλά και το ανέφικτο της ολοκλήρωσης. Η αναγκαιότητα είναι ξεκάθαρη. Η βαθιά ύφεση, σε συνδυασμό με την τραπεζική κρίση, άφησε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Ιταλία, και η Πορτογαλία με ανυπέρβλητα για τις δυνατότητές τους χρέη. Οι αγορές αντέδρασαν, αρνούμενες να αγοράσουν τα ομόλογά τους, εκτός και αν τα επιτόκια είναι τέτοια, που θα απειλούν τις χώρες αυτές με πτώχευση.

Οι πλούσιες χώρες, φοβούμενες την μεταδοτικότητα,  αντέδρασαν διστακτικά και αργά, συγκεντρώνοντας κεφάλαια ώστε να αποφευχθούν προσωρινά οι χρεοκοπίες, και εξοργίζοντας εξίσου τόσο τα κράτη που χρωστάνε όσο και αυτά που δανείζουν.

Μια νομισματική ένωση αποτελούμενη από 17 διαφορετικά κράτη, το καθένα με τη δική του φορολογική πολιτική, τον δικό του δημόσιο τομέα, και τη δική του εργατική νομοθεσία, και πάνω από  όλα με 17 ποικίλες μορφές παραγωγικότητας, δεν μπορεί να αντέξει. Ή θα πρέπει να βρεθεί ένας μηχανισμός που θα  αναγκάσει τα μέλη να συμπεριφέρονται το ίδιο, ή η ευρωζώνη, αλλά και η ΕΕ, θα καταρρεύσουν.

Ποιος όμως θα είναι αυτός ο μηχανισμός; Πολλοί προτείνουν μια Ευρώπη δυο ταχυτήτων. Η μια ομάδα θα είναι οι χώρες της ευρωζώνης, και η άλλη θα αποτελείται από χώρες όπως η Βρετανία, η Πολωνία, και η Δανία. Οι πρώτες θα συνεργάζονται σε «ομοσπονδιακά» πλαίσια, ενώ οι δεύτερες θα αποζημιωθούν με ένα είδος ζώνης ελεύθερου εμπορίου, στην οποία πιθανόν να συμμετέχουν η Ρωσία και η Τουρκία.

Όλα αυτά τα σχέδια είναι γεμάτα δυσκολίες. Η Βρετανία σίγουρα δεν θα δέχονταν μια δευτεροκλασάτη θέση, και μάλλον θα αποχωρούσε από την ΕΕ. Οι ασθενέστερες οικονομικά χώρες θα επέλεγαν επιστροφή στα εθνικά τους νομίσματα, παρά μια ριζοσπαστική οικονομική και πολιτική αλλαγή.

Το μεγαλύτερο όμως πρόβλημα είναι ότι ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης δεν είναι έτοιμος να παραδώσει την εθνική του κυριαρχία σε μια ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ο Winston Churchill το 1948 είχε ευχηθεί να δούμε μια Ευρώπη όπο