Το Βερολίνο αλλάζει… το «τροπάριο» της λιτότητας

Το αποτέλεσμα των εκλογών στην Ιταλία κατέδειξε ότι η ακολουθούμενη σήμερα πολιτική της σκληρής λιτότητας οδηγεί σε οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο και πως εάν δεν δοθούν «ανάσες» στις αδύναμες χώρες, η κατάσταση θα καταστεί ανεξέλεγκτη για το σύνολο της ευρωζώνης. Φαίνεται ότι ο παραπάνω προβληματισμός δεν περιορίζεται πλέον μόνο στις χώρες του Νότου, αλλά έχει επεκταθεί στις Βρυξέλλες και κυρίως στο Βερολίνο, που εμπνεύστηκε κι επέβαλε τα τελευταία χρόνια μια δημοσιονομική πειθαρχία

Τα πρώτα σημάδια στροφής, έστω μικρής στην παρούσα φάση, στην οικονομική πολιτική προέρχονται από πρόσωπα και χώρες που παίζουν σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις στην ευρωζώνη. Ενθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι έχουν ξεκινήσει συζητήσεις όχι μόνο για τη διευκόλυνση των «προβληματικών» χωρών, αλλά και για το πώς θα στηριχθούν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, ώστε οι επιπτώσεις της δημοσιονομικής εξυγίανσης να είναι λιγότερο επώδυνες.

Είναι προφανές ότι δεν πρόκειται ν’ αλλάξει από τη μία μέρα στην άλλη η σημερινή πολιτική της δημοσιονομικής πειθαρχίας και των μεταρρυθμίσεων, άλλωστε κάτι τέτοιο δεν θα το δέχονταν ποτέ η Γερμανία και οι άλλες χώρες του Βορρά που την επέβαλαν. Ωστόσο, όλα συνηγορούν ότι έχουμε μπει σε φάση εξελίξεων προς τη σωστή κατεύθυνση. Το γερμανικό «τροπάριο», ότι η δημοσιονομική πειθαρχία θα φέρει από μόνη της ανάπτυξη, έχει εγκαταλειφθεί πλέον από το Βερολίνο. Δεν θα μπορούσε να συνεχίσει να διατυμπανίζει την ίδια «θεωρία», όταν έχει αποδειχθεί και στην πράξη πως η μονομερής σκληρή λιτότητα συντρίμμια φέρνει και όχι ανάπτυξη.

Επί της ουσίας, ενώ τα τελευταία χρόνια και μέχρι πριν από τις ιταλικές εκλογές κορυφαίοι αξιωματούχοι της ευρωζώνης, όπως ο Ολι Ρεν, υποστήριζαν ότι οποιαδήποτε απόκλιση από τους δημοσιονομικούς στόχους θα καλύπτεται με πρόσθετα μέτρα, τώρα ο ίδιος μας λέει ότι το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ελέγχει τη δημοσιονομική πειθαρχία) είναι «έξυπνο» και διαθέτει την ανάλογη ελαστικότητα. Ωστόσο, στο παρελθόν, όσες φορές δόθηκε περισσότερος χρόνος για επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων σε χώρες με προβλήματα (Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία, Ελλάδα) συνοδεύονταν από έναν πακέτο μέτρων λιτότητας που γονάτισαν τις οικονομίες, με αποτέλεσμα οι επιμηκύνσεις αυτές να αποδεικνύονται στην πράξη άχρηστες.

Τώρα ο Ρεν εμφανίζεται σαφώς πιο διαλλακτικός, τονίζοντας ότι θα δοθεί πρόσθετος χρόνος στις χώρες που υποβάλλουν σχετικό αίτημα υπό τις εξής δύο προϋποθέσεις: να έχουν τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβαν στο πλαίσιο των προγραμμάτων και να εμφανίζουν ύφεση μεγαλύτερη εκείνης που αρχικά είχε προβλεφθεί.

Είναι προφανές ότι αυτή τη φορά η επιμήκυνση δεν θα συνοδεύεται από πρόσθετα μέτρα λιτότητας, άλλωστε καμία κυβέρνηση από τις αδύναμες χώρες δεν είναι σήμερα πολιτικά σε θέση να επιβάλει νέα εισπρακτικά μέτρα, γιατί όποια το κάνει θα καταρρεύσει. Ούτε η Κομισιόν τολμάει ν’ αναφερθεί σε πρόσθετα μέτρα, εκείνο που θα μπορούσε ν’ απαιτήσει είναι επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στη Δημόσια Διοίκηση, στην αγορά εργασίας, στο συνταξιοδοτικό και το φορολογικό, ανάλογα με την κατάσταση και τις ανάγκες κάθε χώρας.

Οι υποψήφιοι για «εκπτώσεις» στη λιτότητα είναι γνωστοί, το έχουν ανακοινώσει δημόσια, απλώς δεν έχουν υποβάλει ακόμη το σχετικό αίτημα. Θα το κάνουν μετά τη δημοσίευση από τη Eurostat των τελικών δημοσιονομικών επιδόσεων κάθε χώρας για το 2012, η οποία αναμένεται στα μέσα Απριλίου, και τη δημοσιοποίηση της εαρινής έκθεσης της Κομισιόν για την ευρωπαϊκή οικονομία (εντός του Απριλίου ή αρχές Μαΐου).

Οι χώρες που αδυνατούν να επιτύχουν τις δεσμεύσεις τους ως προς τη μείωση του ελλείμματος για το 2013 είναι η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Γαλλία. Η Ιταλία είναι εντός στόχων, αλλά λόγω της σφοδρής ύφεσης θεωρείται βέβαιο ότι θα ζητήσει επίσης χαλάρωση της λιτότητας.

Η περίπτωση της Ελλάδας είναι ιδιαίτερη, δεδομένου ότι πλήττεται από τη μεγαλύτερη ύφεση στην Ευρώπη για έκτο συνεχή χρόνο, κάτι που δεν έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως σε ανεπτυγμένη χώρα σε περίοδο ειρήνης, ενώ έχει και την υψηλότερη ανεργία που καταγράφηκε στην ιστορία της Ε.Ε. τόσο στο σύνολο όσο και στους νέους κάτω των 25 ετών. Προς το παρόν, μπορεί να είναι εντός δημοσιονομικών στόχων, αλλά εάν μέσα στους επόμενες μήνες δεν υποχωρήσει η ύφεση, ο στόχος για το έλλειμμα το 2013 θα καταστεί ανέφικτος.

Οι Βρυξέλλες και οι εταίροι έχουν πλήρη επίγνωση της κατάστασης, γνωρίζουν επίσης ότι απαιτείται συνδυασμός μέτρων. Είναι βέβαιο ότι μετά τις γερμανικές εκλογές του φθινοπώρου θα επιταχύνουν την προγραμματισμένη για το 2014 εξέταση νέων μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού δημόσιου χρέους.

Ανοίγει ο κοινοτικός κουμπαράς για την Ελλάδα

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), η οποία μέχρι τώρα στύλωνε το πόδια, την περασμένη εβδομάδα μέσω του προέδρου της, Βέρνερ Χόγερ, εμφανίστηκε πρόθυμη να κάνει την υπέρβαση σε δάνεια στηρίζοντας την πραγματική οικονομία (μικρομεσαίες επιχειρήσεις), ενώ θα προχωρήσει και σε μόχλευση κονδυλίων του ΕΣΠΑ στις αγορές, ώστε να τα διπλασιάσει και να χρηματοδοτήσει τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους.

Ο επίτροπος για την Περιφερειακή Πολιτική, Γιοχάνες Χαν, ο οποίος πριν από λίγες μέρες επισκέφτηκε την Ελλάδα και επέστρεψε θορυβημένος από τις διαστάσεις της κοινωνικής κρίσης, έδωσε εντολή στις υπηρεσίες του να κάνουν το ανθρωπίνως δυνατό ώστε να επιταχυνθούν οι χρηματοδοτήσεις του ΕΣΠΑ. Ανάλογη κινητικότητα υπάρχει και στις υπηρεσίες του αρμόδιου επιτρόπου για την Απασχόληση, Λάζλο Αντορ, οι οποίες εξετάζουν τη μεταφορά σε δράσεις αναχαίτισης της ανεργίας σχεδόν του συνόλου των κονδυλίων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου που αναλογούν στη χώρα μας.

Παράλληλα, την περασμένη Πέμπτη, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, κάλεσε τους εταίρους να επιδείξουν μεγαλύτερη αλληλεγγύη στην ελληνική κυβέρνηση, γιατί την αξίζει, όπως είπε, ενώ το ίδιο θα κάνει και ο ίδιος σε επίπεδο Κομισιόν, μέσω των προαναφερόμενων δράσεων. Είναι αλήθεια ότι η δραματική κοινωνική κατάσταση στην Ελλάδα παίζει σημαντικό ρόλο στην παρατηρούμενη κινητοποίηση των εταίρων. Ωστόσο, καταλυτικό ρόλο στη διάθεση των Βρυξελλών και των εταίρων να βοηθήσουν έπαιξε και το γεγονός ότι η κυβέρνηση τήρησε στο ακέραιο όλες τις δεσμεύσεις που ανέλαβε.

Νίκος Μπέλλος, στον “Τύπο της Κυριακής”